Het opwarmen van aardappelen
Een belangrijke maatregel om de
blauwgevoeligheid van aardap
pelen te beperken, is het opwar
men voor ze worden gesorteerd of
afgeleverd. Matig blauwgevoeli-
ge partijen kunnen tot 15 gr.C.
doch voor sterk blauwgevoelige
aardappelen is opwarmen tot 18 a
20 gr.C. aan te bevelen.
De lucht mag echter nooit war
mer zijn dan 22 gr.C. Het is ver
standig om voor het opwarmen
van aardappelen minstens 3 dagen
de tijd te nemen.
Het proces bij de opwarming van los-
gestorte aardappelen
Bij het opwarmen van aardappelen
wordt gebruik gemaakt van warme
lucht die met behulp van het venti
latiesysteem door het gestorte pro-
dukt wordt geblazen. De aardappe
len die het eerst in kontakt komen
met de warme lucht (de onderste la
gen) worden eerst opgewarmd. Door
de warmte-afgifte aan deze aardap
pelen wordt de lucht afgekoeld en
komt met een lagere temperatuur in
de daaropvolgende laag. Na het pas
seren van een bepaalde laag aardap
pelen wordt de lucht afgekoeld tot de
oorspronkelijke temperatuur van de
aardappelen en hogerop vindt voor
lopig geen opwarming meer plaats.
Het duurt een hele tijd voor de tem
peratuur boven in de partij begint te
veranderen. Op dat moment zijn de
aardappelen onderin tot een bepaal
de hoogte reeds op de temperatuur
van de warme lucht gekomen. Hoe
hoger de storthoogte is hoe langer
het duurt voor de bovenste laag
aardappelen is opgewarmd!
Uitgaande van een ventilatiekapaci-
teit van 100 m3 lucht/uur per m3
aardappelen is bij een oorspronke
lijke aardappeltemperatuur van 5
gr.C. en een konstante luchttempe
ratuur van 20 gr.C. het volgende
temperatuurverloop in de partij te
verwachten:
Het is verstandig om de verzekeringsmaatschappij over de opstelling van de
verhitter(s) in kennis te stellen!
Hiervoor geldt als norm: maximale
kapaciteit verhitter (kcal/uur) 2,5
x kapaciteit ventilator (m3/uur) of
max. kapaciteit verhitter (kJ/uur)
10 x kapaciteit ventilator (m3/uur)>.
Voor 300 ton aardappelen is een
ventilatorkapaciteit nodig van 46000
m3 lucht per uur. De kapaciteit van
de verhitter mag dan max. 2.5 x
46.000 115.000 kcal per uur zijn.
Aantal verhitters
Een verhitter met een te grote kapa
citeit zal (mits thermostatisch gere
geld) vrij snel worden uitgeschakeld.
In de praktijk is gebleken dat 2 ver-
hitters van bijvoorbeeld elk 40.000
kcal dan praktischer zijn dan één
verhitter van 80.000 kcal. Wanneer
de temperatuur maar met 4 5 gr.C.
wordt verhoogd geeft dit de volgende
voordelen t.o.v. een temperatuur-
verhogingvan 10 gr.C.:
Kans op te hoge inblaastempera-
turen is vrijwel uitgesloten.
De vorming van kondens is ge
ringer.
opwarmtijd
temperatuur in °C op
een laaghoogte vanaf de bodem van:
in uren
0,25 m
1 m
2 m
3
3,50 m
8
19,6
15,2
8,0
5.0
5,0
12
19,9
18,7
12,8
7.6
6,8
16
20,0
19,6
17,5
11,8
9,4
20
20,0
20,0
18,7
16,1
13,6
24
20,0
20,0
19,4
17,8
16,7
28
20,0
20,0
20,0
19,7
19,1
Hieruit blijkt dat de temperatuur van
de aardappelen op een hoogte van
3,5 meter pas na ca. 10 uur opwar
men begint te veranderen. In theorie
duurt het ruim 30 uur voordat
bovenin de aardappelen op 20 gr.C.
zijn gekomen. In de praktijk zal het
opwarmen meer tijd vragen omdat
door de wanden, vloeren en lucht-
lekken immers veel warmte verloren
gaat.
De goedkoopste en eenvoudigste
methode is om van warmere buiten
lucht gebruik te maken. Een merk
baar effekt mag reeds worden ver
wacht wanneer de buitenlucht een
temperatuur heeft die 4 5 gr.C. ho
ger is dan die van de aardappelen.
De verdere opwarming kan dan met
behulp van een luchtverhitter wor
den verkregen.
De kapaciteit van de luchtverhitter
Het opwarmen van 1 ton aardappe
len met 1 gr.C. vraagt een hoeveel
heid warmte van ongeveer 1 kWh
860 kcal of 3600 kJ(oule). Om de
temperatuur van 300 ton aardappe
len van 6 gr. naar 18 gr.C te verhogen
vraagt dus in theorie 300 x 12 x 860
3.096.000 kcal. Wil men deze op
warming in b.v. 3 dagen bereiken,
dan moet de verhitter een kapaciteit
hebben van:
3.096.000 72 uren 43000
kcal per uur (exklusief 20% warmte
verliezen door lekkages).
De kapaciteit van de meeste oliege-
stookte luchtverhitters is niet regel
baar en het verdient aanbeveling om
de maximum kapaciteit van de ver
hitter af te stemmen op de ventila
torkapaciteit.
Wanneer de aardappelen wat
langzamer worden opgewarmd
heeft dit een positieve invloed om
"blauw" nog verder te beperken.
Voorbeeld 1:
Aardappelen moeten van 5 gr.C.
naar 17 gr.C. worden opgewarmd.
De maximale inblaastemperatuur is
20 gr.C. Een verhitter die de lucht
met 10 gr.C. verhoogt en niet regel
baar is. zal uitgeschakeld worden
wanneer de inblaastemperatuur de
20 gr.C. heeft bereikt. Dit betekent
dat de onderste aardappelen de 20
gr.C. hebben bereikt en de bovenste
laag nog maar 10 gr.C. is.
Bij een verhitter met een te grote ka
paciteit is bijvoegen van koude lucht
ook een mogelijkheid om uitschake
len te voorkomen.
Voorbeeld 2:
Aardappelen moeten van 5 gr.C.
naar 17 gr.C. worden opgewarmd.
De maximale inblaastemperatuur is
20 gr.C. Er worden 2 verhitters ge
plaatst met ieder een eigen thermo
staat. De verhitters kunnen gezamen
lijk de lucht met 10 gr.C. verhogen.
Verhitter I heeft een thermostaat
stand van 19 gr.C. en verhitter II
heeft een thermostaatstand van 20
gr.C. Wanneer door stijging van de
temperatuur in de bewaarplaats de
inblaastemperatuur 19 gr.C. is ge
worden, wordt verhitter I door de
thermostaat uitgeschakeld en blijft
verhitter II doorbranden tot deze de
inblaastemperatuur heeft bereikt
van 20 gr.C. en dan eveneens door de
thermostaat wordt uitgeschakeld. De
eindtemperatuur zal dan onderin 20
gr.C. zijn en bovenin 15 gr.C. Door
In het centraal ventilatiekanaal
Bij de opstelling in het centrale ven
tilatiekanaal moet om brand te
voorkomen enkele meters van de
wanden échter de verhitter worden
bekleed met bijvoorbeeld staal- of
asbestcementplaten. Tijdens het op
warmen moet er rekening mee wor
den gehouden dat de ventilator,
welke het dichtst bij de verhitter is
opgesteld, de meeste warmte zal af
nemen.
Bij gebruik van b.v. twee verhitters
kan dit probleem worden voorko
men.
Benodigde gegevens
Konsulentschappen voor de Akker
bouw en de Rundveehouderij in
Zuidwest Nederland
In een ruimte vóór de bewaar
plaats
Dit is misschien wel de beste oplos
sing. De verhitter(s) worden hierbij
in met b.v. plastik afgescheiden
ruimte geplaatst. Door intern te ven
tileren wordt de warmte vervolgens
door de aardappelen geblazen. Bij
deze opstelling kunnen meerdere
ventilatoren tegelijk draaien. Zorg
wel voor aanvoer van verse lucht
voor de verhitter(s).
In alle gevallen is het gewenst om de
eigenaar en de verzekeringsmaat
schappij over de opstelling van de
verhitter in kennis te stellen.
nog 5 a 6 uren intern te ventileren zal
de gehele partij ca. 17 a 18 gr.C. in
temperatuur zijn.
Olie- en gasgestookte luchtverhitters
In het algemeen worden zowel olie
als gasgestookte luchtverhitters voor
het opwarmen van aardappelen ge
bruikt. Omdat deze veelal in kapaci
teit niet regelbaar zijn, moet de be
nodigde warmteproduktie worden
afgestemd op de ventilatorkapaciteit
van de bewaarplaats. Er kunnen
luchtverhitters met of zonder rook
gasafvoer worden gebruikt. Bij de
eerste worden de verbrandingsgas
sen afgevoerd via een rookkanaal.
Het rendement daalt hierdoor even
wel met ca. 20%. Door de verhitter
buiten de bewaarplaats voor de
luchtinlaatopening op te stellen,
voorkomt men dat zuurstof aan de
bewaarruimte wordt onttrokken.
Wel moet daarbij al de door de ver
hitter aangezogen lucht worden op
gewarmd, hetgeen veel energie kost.
Ook direkte gestookte verhitters
worden op dezelfde manier voor dit
doel benut. Deze zijn goedkoper,
maar hebben geen aparte rookgasaf
voer. Door een dergelijke verhitter in
een bewaarplaats op te stellen, wordt
niet alleen zuurstof hieraan onttrok
ken maar tevens CO2 toegevoegd.
Zonder voldoende luchtverversing is
de kans groot dat het apparaat door
zuurstofgebrek uitgaat en de aard
appelen zwarte harten gaan verto
nen. Dergelijke knollen zijn uiterlijk
niet te herkennen en alleen nog maar
voor veevoer geschikt. Een grote op
lettendheid is hierbij daarom vereist.
Om dit te voorkomen moet bij di
rekte luchtverhitters ca. 60 m3 verse
lucht per liter verbrande olie worden
toegevoerd.
Geschikte brandstof
De direkte oliegestoókte verhitters
werken overwegend op petroleum
maar enkele merken verhitters kun
nen ook met HBO I (gas- of diesel
olie) worden gestookt. Deze brand
stof is wat goedkoper maar minder
zuiver - vraag hierover advies aan de
leverancier.
De opstelling van de luchtverhitter(s)
Bij het opwarmen van aardappelen is
het zaak om energieverliezen te be
perken.
Op de aardappelen
Dit moet sterk worden afgeraden.
Het steeds moeten bijvullen op
gladde aardappelen van een warme
verhitter is levensgevaarlijk en
brandgevaarlijk.
- Buiten vóór een inlaatluik
Dit is een veilige opstelling maar de
door de verhitter aangezogen lucht
moet ook worden opgewarmd. Een
verhitter van b.v. 40.000 kcal heeft
veelal een ventilator van 1000 m3
lucht per uur.
Om deze lucht b.v. 15 gr.C. op te
moeten warmen, vraagt 4500 kcal of
een V2 liter brandstof per uur. Indien
een luchtverhitter buiten voor het
inlaatluik wordt geplaatst, is een
luchtdichte afsluiting tussen de
luchtgeleidingskoker en inlaatluik
noodzakelijk.
V
kapaciteit ventilator in m3 per m2 per uur (b.v. 350 m3)
Q
kapaciteit verhitter in kcal per m2 per uur
T
tijdsduur opwarmen in uren (b.v. 48 uren)
Ta
opwarming aardappelen in gr.C. (b.v. 12 gr.C.)
Tae
eind temperatuur na opwarmen in gr.C. (b.v. 18 gr.C.)
Tab
begin temperatuur vóór opwarmen in gr.C. (b.v. 6 gr.C.)
Ca
SW aardappelen in kcal per ton per gr.C. 900 of 600 per m3
(resp. 3768 of2512kJ)
Cl
SW lucht in kcal per m3 per gr.C. 0,3 (of 1,25 kJ)
H
storthoogte in meters (b.v. 4 meter)
A
vloeroppervlakte bewaarplaats in m2
Tm
hoogste temperatuur 20 gr.C.
Tl
luchtopwarming door verhitter in gr.C.
5
5 uren intern ventileren
l kcal
1.163 W of 4.187 kJ
l kWh
860 kcal of 3600 kJ
Formules
A Kapaciteit verhitter
HxCax Ta
4 x 600 x 12
28800
Q
T - 5 48-4 43
of 670 x A (vloeroppervlakte bewaarplaats) kcal per uur
670 kcal per m2
B Luchtopwarming
Q
670
Tl
V x Cl
350 x 0,3
6,40 gr.C.
C Tijdsduur
T_ H x Ca x Ta 5 =4x600xl2+ 5 4g uren
Q 670
Met genoemde formules is voor iedere willekeurige situatie theoretisch te
bepalen hoe bij een bepaalde ventilator en verhitter het opwarmproces kan
verlopen.
Voorbeeld:
Aanwezige verhitter 80.000 kcal per uur.
Opwarmen 200 ton aardappelen van 6-18 gr.C.
Kapaciteit ventilator 30.000 m3 lucht.
80.000 kcal
a. Opwarming 9 gr.C.
K 6 30.000 m3 x 0,3 SW
Wanneer de verhitter bij 21 gr.C. afslaat, zijn de bovenste aardappelen nog
maar 21 - 9 12 gr.C. Na intern ventileren wordt dit gemiddeld I6V2 gr.C..
terwijl de bedoeling 18 gr.C. is. Theoretisch is deze verhitter in dit voorbeeld
iets te groot.
b. Tijdsduur
200 ton x 860 kcal x 12 gr.C.
25 5 intern 30 uren
20.640.000
80.000 kcal
80.000
Let op:
Lucht opwarmen om b.v. uien te drogen vraagt 0,3 kcal (1,25 kJ) per m3
lucht per gr.C. per uur.
Het opwarmen van een produkt vraagt een andere benadering; voor
aardappelen per ton per gr.C. opwarmen is nodig 1 kW of 860 kcal of 3600
kJ per uur.
Tijdens het opwarmingsproces mag
de ventilator van de bewaarplaats
nimmer uitvallen zonder dat de
luchtverhitter wordt uitgeschakeld.
Dit is mogelijk indien de stroomtoe
voer van de luchtverhitter via de
thermische beveiliging van de venti
lator loopt. Zodra de ventilator door
oververhitting uitvalt, wordt tevens
de luchtverhitter buiten werking ge
zet en daarmee brand voorkomen.
Meer inlichtingen kunt U verkrijgen
via Uw bedrijfsvoorlichter.
De specialist Boerderijbouw,
J.H. van Nieuwenhuizen
24 februari 1984
