In 1984: bord op de dam
Bomen en hun schaduw
KORTE WENKEN
C.A.R. Zevenbergen
Stelling:
Zo op het scheiden van het jaar 1983 wil ik nog éénmaal de aandacht
vragen voor bedrijfshygiëne op het akkerbouwbedrijf. We moeten
daar in de komende jaren rechtop voor gaan zitten, indien we ons als
akkerbouwers tenminste willen handhaven binnen Nederland. De
bedrijfsuitkomsten worden de komende jaren in hoge mate bepaald
door voorkomen en bestrijden van ziekten. Een kritische beoordeling
van alles wat het boerenhek, de dam, binnenkomt, zal voorwaarde
zijn!!!!
Bord op de dam!
Denkbeeldig plaatsen we vanaf 1 ja
nuari 1984 een bord op de dam van
onze boerderij; een bord op de dam,
op de ingang van ons akkerbouwbe
drijf. Verboden voorWe wa
ren allang kritisch bij de invoer van
alles wat ons akkerbouwbedrijf bin
nenkomt; bij de invoer van produk-
ten op ons bedrijf. Als we graszaad
kochten en kopen dan moet er een
label aan de zakken hangen van: vrij
van kweek en duist. Graszaad voor
de groenbemesting! En als we stro
lieten persen, dan moest er een
schone pers op het bedrijf verschij
nen; een pers vrij van "wilde haver".
Ook aan de combine stellen we al
lang eisen aan "het schoon zijn".
Maar nu komt daar nog een "grond-
factor" bij en een factor "schoon-zijn
van alle machines". Ja, met name van
machines die veel grond transporte
ren en machines waarmee gemakke
lijk schimmels en bacteriën kunnen
worden overgebracht!
Als er pootaardappelen binnenko
men voor de pootgoed óf consump
tieteelt dan moeten ze wel gewassen
zijn met kwik. "En echt niet alleen
uit voorzorg tegen rhizoctonia,
maar vooraf om eventueel de pho-
maschimmels te doden, èn de aard-
appelcystenaaltjes èn alle mogelijke
bacteriën. Een belangrijke phase
pootgoed behandelen we met kwik,
een breedwerkend middel tegen
schimmels, bacteriën en aaltjes.
Wat denkt U waarom we bij de
Stopa zoveel inspanningen verrich
ten om kwik voor de aardappelteelt
te handhaven? Kwikgebruik is voor
de Stopa, aangewakkerd door vele
adviseurs, een must! Een moeten, om
vele ziekten van ons af te houden.
Een uitstekend hulpmiddel!
Verplichtingen!
't Is bijzonder moeilijk om bedrijfs
hygiëne in de akkerbouw goed toe te
passen. Vooral het tegenhouden van
grond via machines is gemakkelijker
gezegd dan gedaan. Temeer door
onze kleinschalige bedrijven tegen
over het steeds grootschaliger wor
den van moderne machines. Dit
heeft in Nederland geleid tot steeds
meer gemeenschappelijk machine-
gebruik; economisch gezien zeer te
recht, maar bedrijfshygiënisch zeer
funest.
Het landschap in de polders is ruim
en open. In dit opzicht is er een
duidelijk verschil tussen polders en
zandgebieden. In zandgebieden
komen van oudsher bossen voor.
In polders zijn bomen langs dijken
en wegen en op erven van boerde
rijen karakteristiek voor het land
schap. Aangaande bomen en hun
schaduw en de plantengroei zal
hier een en ander nader worden
toegelicht.
Zonlicht en schaduw
In de praktijk is bekend dat in het
licht voorgekiemde aardappelen
korte, stevige en gekleurde sprui-
tenhebbenAardappelspruiten,die
zich in donkere bewaarplaatsen
of kelders hebben ontwikkeld
zijn daarentegen lang, slap en wit.
Het bovenstaande is één van de
vele bewijzen dat bomen, land
en tuinbouwgewassen en andere
planten voor hun groei en ont
wikkeling zonlicht nodig hebben.
Bomen onttrekken veel zonlicht
aan de gewassen en op de perce
len zijn de betreffende plekken
duidelijk door de schaduw van
de bomen gemarkeerd. Licht-
onttrekking door schaduw stag
neert de groei en de planten ont
wikkelen ter plaatse ondermeer
ook minder stevigheidsweefsel.
Gewassen in de schaduw vormen
slap en voddig stro (granen) of
loof (aardappelen). Bij dit slappe
en voddige stro en loof gaan de
gewassen al gauw legeren en zij
zijn daarbij gevoeliger voor ziek
ten. Dit brengt op haar beurt de
nodige problemen mee bij de ge
wasverzorging en de oogst; en de
uiteindelijke gewasopbrengst
blijft in vergelijking met die op de
onbeschaduwde plaatsen aan
merkelijk achter. De schaduwzo-
ne van een rij bomen langs een
perceel is globaal gesteld onge
veer net zo breed als de bomen
hoog zijn. In het algemeen mag
men aannemen dat een 8 meter
hoge bomenrij wegens haar scha
duw de gewassen tot ongeveer 8
meter landinwaarts nadelig beïn
vloedt.
Beplantingen langs de weg
Het landschap in Nederland is
grotendeels door de boeren zelf
gemaakt en dit wordt door hen
ook als zodanig onderhouden.
Met betrekking tot een doelmati
ge landinrichting verdient beplan
ting van de weg aan één kant
eveneens de aandacht. Hierbij is
het zaak de bomen zo te planten,
dat hun schaduw zoveel mogelijk
op de weg valt. Aan de andere kant
van de weg is dan ruimte voor een
vrije berm met (zo nodig) een
aansluitende watergang. Op deze
wijze kan de schade aan land- en
tuinbouw worden teruggebracht.
Ir. J.A.H. Haenen
Op het perceel is de schaduwzone globaal gesteld even breed als de bomen
hoog zijn
Mooie wintertarwe, die alleen op de voorgrond in de schaduwzone van de
bomen is gaan legeren
Op de voorgrond: links (zuidkant) van de dijkweg zijn de bomen gekapt en
daar is de weg onbeschaduwd, maar rechts (aan de noordkant) is de scha
duwzone op het aangrenzende bouwland gebleven
Bedrijfsvergroting is slechts spora
disch mogelijk; en terug naar een
100% eigen machinepark kunnen we
over de gehele linie ook wel verge
ten. Het schoonmaken van machi
nes, voordat ze het bedrijf binnen
komen is voor het overgrote deel van
de Nederlandse akkerbouw het enige
alternatief. In Canada zijn gebieden
waar gewerkt wordt met "ontsmet
tingscertificaten" voor machines en
bewaarplaatsen van aardappelen,
verplichtend ingesteld door de
Overheid, 't Is voor mij nog niet ge
heel duidelijk welke richting we in
deze met elkaar opgaan. We kunnen
zeer binnenkort de eerste verplich
ting (wettelijk geregeld!) in deze te
gemoet zien. Het verplicht schoon
maken van machines op die bedrij
ven waar het nieuwe onkruid knol-
cyperus voorkomt. Dat wordt een
novum! Maar of we verplichtingen
in de bedrijfshygiëne verder moeten
uitbreidden?? Geregeld bij Wet of bij
Landbouwschapsverordening. Ver
plichtingen moeten uitvoerbaar zijn,
maar vooral ook controleerbaar. En
als men dan bedenkt hoe in de tijd
van zaaien en poten, maar vooral
ook ten tijde van het oogsten dag en
nacht gewerkt wordt, dan kun je
controle op wettelijk opgelegde ver
plichtingen van schoonmaken van
machines in Nederland wel vergeten
(althans op grote schaal).
Stok achter de deur!
Eigenlijk is in Nederland iedere ak
kerbouwer aan zichzelf verplicht om
te zorgen dat schone machines op
zijn erf komen, op zijn percelen. Er
staat hier en daar een lelijke stok
achter de deur!
Als men cystenaaltjes binnenhaalt
kan dat leiden tot bepeYkingen van
de aardappelenteelt. Beperkingen in
z'n rassenkeuze, ruimere vruchtwis
seling of zelfs tot teeltverboden voor
meerdere jaren. En als men de pho-
maschimmel op het boerenerf door
laat, leidt dat naar bedrijfsregistratie
en kan zelfs leiden tot afkeuring van
teeltmateriaal. Wat denkt men dan
van het binnenhalen van de nieuwe
bietenziekte: rhizomania.
Of van het nieuwe onkruid: knolcy-
perus! Met z'n gevolgen! Neen,
voorlopig geen uitbreiding van op
gelegde verplichtingen. Wij moeten
het in Nederland hebben van eigen
verantwoordelijkheid en collegeali-
teit De verschillende "stokken achter
de deur" zijn zwaar genoeg.
Enkele jaren geleden is het woord
"bedrijfshygiëne" opnieuw in de ak
kerbouw geïntroduceerd; eigenlijk
geldt dit al veel langer! Een zeer in
tensief bouwplan, gepaard gaande
met een zeer intensieve mechanisatie
heeft bedrijfshygiëne aktueler ge
maakt dan ooit tevoren. Steeds weer
nieuwe ziekten en kwalen maken
verscherping van onze aandacht
noodzakelijker. We exporteren fi-
nanciëel gezien, land- en tuinbouw-
produkten op hoog niveau. Dat bete
kent dat niet op schadedrempelni-
veau gewerkt kan worden bij het be
heren van ziekten en plagen, neen,
op hoog exportkwaliteitsniveau.
Een kritische beoordeling van alles
wat onze boerderij binnenkomt blijft
geboden.
A. Vermeer
27 januari 1984
AKKERBOUW
GEZIEN WORDEN IS IN het
verkeer van levensbelang. De ver
lichting van de trekkers en aan
hangwagens werkt na de oogst-
werkzaamheden vaak niet meer
optimaal. Het is nu een mooie tijd
om het funktioneren ervan eens na
te zien.
TREKKERS EN ZELFRIJ-
DENDE machines, welke langer
zijn dan 6 m, alle aanhangwagens
en getrokken werktuigen moeten
aan 4e zijkanten voorzien zijn van
oranje reflektoren.
Deze reflektoren mogen niet ver
der dan 3 m van elkaar zitten. De
voorste niet meer dan 3 m van de
voorkant. De achterste niet meer
dan 1 m van de achterkant. Op het
middelste éénderde gedeelte moet
ook een reflektor aanwezig zijn.
HET rS VAN BELANG om een
werktuig dat breder is dan de
trekker met kontour verlichting te
markeren. Aan de voorkant moe
ten dan witte en aan de achterkant
rode lichten aangebracht worden.
Deze lichten moeten zo dicht mo
gelijk bij de buitenzijde van het
werktuig aangebracht worden.
AANHANGWAGENS EN ge
trokken werktuigen moeten aan
de achterkant voorzien zijn van
rode reflekterende lengte driehoe
ken. Deze mogen maksimaal 1,2
m boven het wegdek aangebracht
worden. Niet verder dan 40 cm van
de zijkanten. Is dit alles het geval
bij uw werktuigen en trekkers.
IN EEN VORIGE KORTE wenk
werd vermeld dat de nieuwe hand
leiding voor chemische bestrijding
van ziekten, plagen en onkruiden
in landbouwgewassen 1984 te ver
krijgen was bij het Konsulent-
schap te Zevenbergen. Daar deze
hier niet meer voorradig is, kunt u
de betreffende handleiding bestel
len bij het C.A.D. Gewasbescher
ming te Wageningen door over
making van f2,50 op het giro
nummer 1690875.
VEEHOUDERIJ
MET EEN GOEDE ADMINIS-
TRA TIE en een regelmatige kon-
trole kunnen na de eerste insemi
natie 70% van de aangeboden die
ren drachtig zijn én na de tweede
zelfs 90%. Dat er op veel bedrijven
toch moeilijkheden zijn, hangt
nauw samen met het tijdig onder
kennen van de tochtigheid, het
tijdstip van insemineren en be
drijfshygiëne.
UIT WEST-DUITS LAND
WORDEN grote aantallen HF
vaarzen ingevoerd. De prijzen lig
gen meestal veel hoger dan de ge
bruikswaarde. Een hoge produktie
is noodzakelijk om de investering
terug te verdienen.
Berekeningen hebben aangetoond
dat voor de import vaarzen ten
opzichte van de Nederlandse glo
baal f 500,— meer betaald mag
worden.
UITSTELLEN TOT MORGEN
wat reeds vandaag kan gebeuren,
is een verkeerde instelling. Om
spreiding te verkrijgen in drukke
voorjaarswerkzaamheden, is het
aan te bevelen om op korte termijn
de afrastering van de graslandper
celen te kontroleren en waar nodig
te herstellen. Wacht hier niet mee
totdat het vee naar buiten moet.
Het ontwikkelen van geautomatiseer
de systemen voor landbouwmachines
vereist een multidisciplinaire aanpak.
Vooral een intensieve samenwerking
tussen onderzoekers uit de vakgebie
den van de Landbouwtechniek en de
Meet-, Regel- en Systeemtechniek is
wenselijk.
(Proefschrift W. Huisman)
9
