De bewaring van
konsumptie-aardappelen
Uitvoer en verwerking aardappelen
Schots pootgoedbedrijf gaat garantie
geven op pootgoed
Tot nu toe zijn de verwachte problemen met moederknollen, glazige
knollen, waterzakken en door Phytophthora aangetaste knollen uit
gebleven. De verdachte partijen zijn tijdig geleverd, terwijl de meeste
ingeschuurde partijen nu droog geventileerd moeten zijn. Toch blijken
vooral de laat gerooide aardappelen natter in de bewaarplaats te zijn
dan gewenst is.
Wat de kiemremmingsmiddelen betreft, is er vergeleken met andere
jaren meer gebruik gemaakt van gassen dan van poederen. Opvallend is
verder, dat veel partijen aardappelen toch kiemlustiger zijn dan werd
verwacht.
Na de droog- en heelperiode volgen nu de koel- en bewaarperiode.
De koelperiode
Tijdens de koelperiode moet de
temperatuur van de aardappelen ge
leidelijk aan naar de gewenste be-
waartemperatuur worden gebracht.
Om de gewenste bewaarteiiïperatuur
te bereiken wordt gebruik gemaakt
van koude buitenlucht.
Om het aantal uren ventileren te be
perken, moet de buitenlucht bij
voorkeur 2 graden C lager zijn dan
de temperatuur van de aardappelen.
Om de gewichtsverliezen zo laag
mogelijk te houden, is het belangrijk
om bij het ventileren gebruik te ma
ken van buitenlucht met een hoge
luchtvochtigheid (meer dan 90%
R.V.).
Grote temperatuurverschillen (meer
dan 5 graden C) tussen de buiten
lucht en de aardappelen moeten
worden voorkomen, aangezien dit
extra gewichtsverlies betekent. Te
grote temperatuurverschillen zijn
o.a. te voorkomen door de mini
mumthermostaat (vorstthermostaat)
niet te laag af te stellen.
Wat is de gewenste bewaartempera-
tuur?
De gewenste bewaartemperatuur is
afhankelijk van de bestemming van
de aardappelen. Over het algemeen
moeten de volgende bewaartempe-
raturen worden aangehouden:
konsumptie-aardappelen 4 - 5 gra
den C
aardappelen bestemd voor chips 7 -
10 graden C
aardappelen bestemd voor frites 5-6
graden C
De bewaarperiode
Als de gewenste bewaartemperatuur
is bereikt, breekt de bewaarperiode
aan. Ook tijdens de bewaarperiode
moet het aantal uren ventileren wor
den beperkt. De aardappel is echter
een levend produkt dat warmte en
vocht produceert. Daarom is het
-noodzakelijk regelmatig te ventile
ren om de ontwikkelde warmte en
vocht af te voeren en de gewenste
bewaartemperatuur te handhaven.
Na het ventileren moeten de lucht-
aan- en afvoeropeningen worden
gesloten. Dit voorkomt dat het pro
dukt na het afkoelen door hogere
buitentemperaturen weer wordt op
gewarmd. Indien mogelijk ventileren
bij mist of regenachtig weer en bij
gelijkmatige lage temperaturen.
Ventileren bij helder, zonnig weer en
een lage relatieve luchtvochtigheid
geeft veel gewichtsverliezen.
Aardappelen bestemd voor frites en
chips mogen nooit met te koude
lucht worden geventileerd.
Bij langdurige koudeperioden moet
Differentiaalthermostaat met een
aantal puntvoelers
intern worden geventileerd met be
hulp van (te) koude buitenlucht
(menglucht).
Ventileren met te koude lucht is te
voorkomen door gebruik te maken
van betrouwbare regelapparatuur
met voldoende meetpunten. Door
regelmatig intern te ventileren wordt
tevens voorkomen dat de aardappelen
bij de (buiten) gevels te koud worden
bewaard.
Kondensatie in de bewaarplaats
Kondensatie wordt veroorzaakt
doordat vochtige (vooral stilstaande)
lucht tegen koudere oppervlakken
afkoelt. Hoe vochtiger de lucht is en
hoe groter het verschil in tempera
tuur tussen binnen- en buitenlucht,
hoe meer kondensatie er zal optre
den. Kondensatie treedt op tegen
wand-, dak- en deurkonstrukties, in
isolatiematerialen en in de bovenste
laag aardappelen. Het langdurige
optreden van veel kondensatie is niet
bevorderlijk voor de kwaliteit van de
bovenste laag aardappelen en voor
de meeste bouwmaterialen.
Kondensatie in een bewaarplaats is
er altijd geweest, maar door toepas
sing van "moderne" isolatiemateria
len o.a. bekleed met aluminiumfolie
is het eerder en beter zichtbaar.
De eerste weken na het binnenbren
gen is het geen bezwaar om de lucht-
afvoeropeningen open te laten.
Kondensatie treedt ook op wanneer
tijdens de koel- en bewaarperiode
met buitenlucht wordt geventileerd,
die warmer is dan de temperatuur
van de aardappelen.
Het bestrijden van kondensatie
Belangrijk is dat allereerst gezorgd
Kanalen afgedekt met betonplaten
11 november 1983
Konsulentschappen voor de Akker
bouw en de Rundveehouderij in
Zuidwest Nederland
wordt voor een goed geïsoleerde be
waarplaats. Wat de isolatie betreft is
minimaal 8 cm dik polyurethaan
(b.v. dupanel) of 12 cm dik polysty
reen (tempex) gewenst.
Het is duidelijk merkbaar, dat hoe
beter de isolatie is, hoe minder er
kondensatie optreedt.
Niettemin kan ondanks een goede
isolatie toch kondens optreden, bij
voorbeeld bij een langdurige koude
periode en vooral in gedeeltelijk ge
vulde bewaarplaatsen. In de meeste
gevallen is door regelmatig intern te
ventileren veel te bereiken. In de
praktijk wordt hiervan veel te weinig
gebruik gemaakt.
Bij ernstige kondensatie zal er voch
tige lucht boven de aardappelen
moeten worden afgevoerd. Dit wordt
overwegend gedaan door één of
meer afzuigventilatoren zo hoog
mogelijk in een buitengevel te plaat
sen - kapaciteit 1 Vi m3 lucht per uur
per m3 aardappelen. De beste resul
taten worden bereikt door tijdens het
afzuigen uit een aan de bewaarplaats
gelegen ruimte droge en niet te kou
de kucht aan te voeren. In een. aantal
bewaarplaatsen zijn goede ervarin
gen opgedaan door boven de aardap
pelen enkele ventilatoren te laten
draaien. Door de grote luchtstro
ming worden verschillen in tempe
ratuur tussen de lucht boven de
aardappelen en plafond- en dak-
vlakken vertraagd. Voor een be-
waarruimte van bijvoorbeeld 400 m2
zijn twee ventilatoren van 5000 m3
lucht per uur voldoende (toerental
900 omwentelingen per minuut).
Bij dit systeem wordt dus geen vocht
afgevoerd en dit betekent, dat wan
neer de omstandigheden voor het
optreden van kondensatie (langdu
rig) gunstig zijn men van dit systeem
ook geen wonderen kan verwachten,
tenzij er via luiken de nodige vochti
ge lucht wordt afgevoerd!
Op veel bedrijven zijn (mits regel
matig ververst) goede ervaringen
met een dikke laag stro op de aard
appelen, aangezien de bovenste laag
aardappelen dan altijd droog blijft
en er weinig kieming optreedt.
Gewichtsverliezen
In de eerste maand van bewaring
moet men bij konsumptie-aardap
pelen rekenen op een gewichtsverlies
van 1-2% en daarna (bij temperatu
ren van 4-8 graden C) op circa Zi
voor elke volgende maand. Als kie
ming optreedt of temperaturen rond
de 10 graden C aangehouden wor
den, moet op 3A - 1% verlies per
maand gerekend worden.
De meting van temperaturen
Bij de bewaring van aardappelen
moet steeds de juiste temperatuur
van het produkt bekend zijn om te
kunnen beoordelen of ventileren
zinvol is. Daarvoor moeten goede
thermometers met een goed aflees
bare schaalverdeling worden ge
bruikt.
Belangrijk is het meten van de tem
peratuur van de aardappelen bij de
buitengevels en natuurlijk van de
buitenlucht.
Door de temperatuur te registreren
krijgt men goede overzichten van het
temperatuurverloop.
De laatste jaren worden steeds meer
elektronische temperatuurmeetin-
strumenten geplaatst. Deze bestaan
uit een centraal opgesteld instru
ment, waarop een aantal voelers
worden aangesloten. De voelers
worden bij het vullen van de be
waarplaats in het produkt gelegd of
gestoken en door een kabel verbon
den met het meetinstrument. Het
meetinstrument heeft voor iedere
voeler een instelknop. Door deze
knop in te drukken kan direkt de
temperatuur van het produkt op die
plaats worden afgelezen. Het meet
instrument wordt opgesteld in het
Centrale ventilatiegang uitgevoerd als drukkamer, rechts de luchtaanvoerluiken
kantoor of bij de schakelinrichting
van de ventilatoren. Voor een goede
kontrole is minstens 1 voeler per 100
m2 bewaarruimte nodig.
De regeling van de ventilatoren
Voor de bediening van de ventilato
ren bestaan de volgende mogelijkhe
den:
- bediening met een minimum en
een maximum thermostaat (half-
automatisch);
- bediening met een differentiaal en
een minimum thermostaat (auto
matisch);
- bediening door middel van een
mikro-processor of mini-kompu-
ter (automatisch);
Bij een automatische regeling van de
ventilatoren moeten de luiken ook
automatisch worden geopend en ge
sloten of moeten de luiken worden
voorzien van zelfregelende lichtge-
wichtkleppen die door de zuigkracht
van de ventilatoren worden geopend
en die, zodra de ventilatoren stoppen,
de openingen direkt afsluiten.
De specialist boerderijbouw
en -inrichting,
J.H. van Nieuwenhuizen
Zijn Uw aardappelen voldoende droog?
In veel bewaarplaatsen blijken vooral de laat gerooide aardappelen
NATTER te zijn dan is gewenst. Ventileer zonodig met buitenlucht, die
kouder is dan de temperatuur van het produkt.
Het Produktschap voor Aardappelen
deelt mede, dat in de maand sep
tember in totaal 90.000 ton aardap
pelen is verwerkt tot frites, puree,
chips en andere konsumptieproduk-
ten. De verwerking in 1983 is daar
door op 727.000 ton gekomen. In
1982 werd t/m september 672.000
ton aardappelen verwerkt en in 1981
605.000 ton. De uitvoer van frites,
puree, chips e.d. omgerekend toi
verse aa'rdappelen bedroeg in de
maand september 76.000 ton de uit
voer van produkten omgerekend tot
verse aardappelen is daardoor t/m
september 1983 op 564.600 ton ge
komen. De uitvoer bedroeg t/m sep
tember 1982 516.700 ton en in 1981
434.700 ton. De invoer van produk
ten omgerekend tot verse aardappe
len bedroeg in de maand september
3.800 ton. Verder wordt bekendge
maakt dat in de week van 24 oktober
t/m 29 oktober 1983 23.000 ton kon-
sumptie- en industrieaardappelen is
uitgevoerd.
Het Schotse pootgoedbedrijf
Nickerson gaat in het komende
seizoen garantie geven op haar
pootaardappelen. Alle verliezen
boven de gebruikelijke 5% afval
zullen worden gecompenseerd.
De maatregel is genomen naar
aanleiding van de vrees die be
staat dat zeer hoge pootgoedprij-
zen telers en handelaren ertoe
zouden kunnen brengen het niet
zo nauw te nemen met de kwali
teit.
Dr. Jan Dodd. direkteur poot
goed van Nickerson. voorspelt
dat de termijnmarktprijzen van
november in het Verenigd Ko
ninkrijk spoedig boven de 150
per ton zullen liggen en ondanks
de huidige prijs van 55 a 60
per ton zullen de prijzen van
konsumptie-aardappelen af
boerderij aan het einde van het
jaar op een even hoog peil liggen.
Dit soort prijsniveau's leidde er in
1975 en 1976 toe dat minder eer
lijke pootgoedhandelaren slordig
waren in hun kontrole op de
kwaliteit. Als een gevolg hiervan
werd het vertrouwen in Schots
pootgoed geschaad en had de
sektor enige tijd nodig om zich bij
haar klanten weer geloofwaardig
te maken.
Nickerson voelde er weinig voor
om zo'n situatie nog eens mee te
maken. "Wij zijn van mening, dat
het zin heeft een garantie te ge
ven. al was het alleen maar om
kopers van grote hoeveelheden
gerust te stellen", aldus Dodd.
(Farmers' Weekly)
