Zonnecollectoren op kalverschuur
Waar moet de veehouder
naar kijken bij het beoordelen
van zijn grasland?
Kontrakt
Voorzitter
Open dag
Rendabel
T apwater
Even ten westen van het Drentse dorp
Een, ligt het bedrijf van Andries (57)
en Gepke (51) van der Veen. Het is
een kalvermesterij met zo'n 800 kal
veren. Als eerste mesterij in Neder
land hebben zij een nieuw type zon
necollectoren laten plaatsen om te
besparen op de aardgasrekening.
Het bedrijf van de Van der Veens is
ongeveer 9 jaar oud. Ruim 5 jaar ge
leden hebben zij dit overgenomen
nadat ze in Gorredijk al een mesterij
hadden met 420 kalveren. Proble
men met de gemeente Opsterland
deden hen uitzien naar een andere
mogelijkheid en dat werd Een. Het
huidige bedrijf voldoet aan alle eisen
van de Hinderwet en levert voor de
omgeving geen enkel probleem op.
Andries en Gepke verzorgen geza
menlijk de kalveren en hebben daar
7 dagen in de week een fikse dagtaak
aan. 's Morgens om 5 loopt de wek
ker af en het werk in de schuur gaat
door tot 6 uur 's avonds. Daarnaast
zien ze nog kans om de schuren, het
erf en de tuin en het huis zo te ver
zorgen dat alles er erg netjes bij ligt.
De kalveren komen op het bedrijf als
ze ongeveer éên week oud zijn. Na
ongeveer 20 weken zijn ze voldoende
gegroeid om het zo gevraagde kalfs
vlees te kunnen leveren. Het mesten
van de kalveren (Gepke spreekt lie
ver over het produceren van kalfs
vlees) gebeurt op kontrakt. De firma
W. Nicolay uit Britsum bij Leeuwar
den stalt bij wijze van spreken de
kalveren bij de Van der Veens, zorgt
voor het voer en de medische ver
zorging en haalt ze na 20 weken weer
op. Van der Veen stelt zijn gebouwen
en zijn mankracht ter beschikking en
krijgt daarvoor een vergoeding.
Het idee om zonne-energie te gaan
gebruiken, kreeg Gepke op een bij
eenkomst van de Vereniging van
water toch verwarmd. In de collec
toren wordt ultra-violet licht omge
zet in infra-rood, aldus Luigjes. Ook
op een zonloze dag wordt het 10
graden koude leidingwater ver
warmd tot soms wel ruim 30 graden.
Daarom is zijn systeem al vrij snel
rendabel bij deze tak van veehoude
rij. Volgens Luigjes zijn de kosten
zo'n 400 gulden per m2 (zonder
b.t.w.).
Bij Van der Veen derhalve ongeveer
50.000 gulden. Rekening houdend
met de W.I.R.-premie, zijn de kosten
er in 4 a 5 jaar weer uit.
De familie Van der Veen is nu al zo
enthousiast over hun zonnecollecto
ren, dat besloten is een open dag te
houden. Op 26 augustus wordt de
installatie officieel in gebruik gesteld
en op 27 augustus is er een open dag
van 10 tot 16 uur. De bedoeling van
de open dag is tweeërlei. In de eerste
plaats kunnen kollega's kennis ma
ken met een nieuw systeem voor de
warmwatervoorziening. In de tweede
plaats kunnen alle andere geïnteres
seerden een kijkje nemen in een kal
vermesterij. Gepke hoopt dat er veel
burgers komen kijken, om hen te la
ten zien dat bijvoorbeeld een aktie-
groep als Lekker Dier de zaken veel
te ongunstig voorstelt.
Ook ziet zij het als haar taak als
voorzitter, om meer bekendheid te
geven aan dë Vereniging van Kalfs
vleesproducenten. Zij benadrukt dat
dit een onafhankelijke vereniging is
met leden uit diverse organisaties en
groeperingen.
Wij wensen de Van der Veens veel
succes met hun zonnecollectoren en
met de te houden open dag.
Chr. Reinders
J. v.d. Struik
in een geïsoleerd vat met een inhoud
van 10.000 liter. Ons land heeft te
weinig zon om het water altijd vol
doende warm te krijgen, maar vol
gens Luigjes kan met dit systeem
zo'n 40 tot 50% op de opwarmkosten
worden bespaard. Omdat het sys
teem geheel geautomatiseerd en toch
vrij eenvoudig van opzet is, zal er
vrijwel geen onderhoud nodig zijn.
Hoeveel rendement de installatie
oplevert, is op dit moment nog niet
precies te zeggen. Er worden officiële
metingen verricht door het E.C.N.,
het Energie Centrum Nederland te
Petten, om dit na te gaan. Men heeft
er daar wel vertrouwen in dat het
systeem goed werkt, aldus de heer
Luigjes. Deze zegt verder nog dat
gegevens en foto's van het bedrijf
Van der Veen op dit moment ook
aan de orde komen op een interna
tionale bijeenkomst over zonne-
energie in Australië. Ook op dagen
dat de zon niet schijnt, wordt het
Voor het aanmaken van het kalver-
voer en voor het schoonmaken van
de schuur, is op dit bedrijf dagelijks
zo'n 8.000 liter warm water nodig.
Dit water moet 80 graden Celsius
zijn en dat kostte zo'n 44.000 m3
aardgas per jaar. Op het dak van de
schuur ligt nu 120 m2 zonne-collec-
toren die bestaan uit aluminium
platen met daartussen hard koperen
Mevrouw van der Veen in de kalverstal.
De heer Luigjes en mevrouw van der Veen bij de watertank waar in het ver
warmde water van de zonnecollectoren stroomt.
Kalfsvleesproducenten. Deze lande
lijke vereniging heeft zo'n 900 leden
waarvan 110 in rayon Noord. Gepke
is voorziUer van dit rayon en zij dóet
dit met veel plezier.
De heer Teun Luigjes uit Voorthui
zen hield voor rayon Noord onlangs
een inleiding over toepassing van
zonne-energie. De interesse was ge
wekt en Gepke besloot al snel om
collectoren te laten plaatsen. Begiji
mei '83 gebeurde dit en de installatie
is nu nog in het proefstadium. Ont
werper en installateur Luigjes legde
ons uit hoe het systeem werkt.
leidingen. Door die leidingen loopt
koud water dat door het zonlicht
wordt verwarmd en dan terugkomt
Jaarlijks vindt in ons land op duizenden ha grasland herinzaai plaats.
De kosten voor herinzaai bedragen afhankelijk van de methode van
inzaai en de nodige bestrijdingen van kweek en onkruiden 600,— -
900,— per ha. Dit is geen gering bedrag. De beslissing tot herinzaai
dient daarom door de veehouder bewust te worden genomen. Een ge
degen graslandbeoordeling dient vooraf te gaan aan herinzaai. Op
enkele beoordelingspunten wordt in dit artikel nader ingegaan. We
gaan hierbij uit van grasland, dat intensief wordt gebruikt, d.w.z. bij een
flinke veebezetting en een hoog stikstofverbruik per ha per jaar.
De botanische samenstelling
De botanische samenstelling geeft
aan welke grassen en kruiden voor
komen en het aandeel dat ze hebben
in het grasland. Engels raaigras en
timothee zijn de best opbrengende
grassoorten met goede gebruiksmo
gelijkheden voor weiden en maaien.
Helaas komen ook andere, minder
aantrekkelijke, grassoorten in de
weilanden voor, waarvan er enkele
nader worden bekeken.
Kweek
Kweek is een matig gras. In weide-
grasstadium is de voederwaarde van
kweek goed. Enigszins verspreid tus
sen Engels raaigras wordt kweek bij
beweiding dan nog goed opgeno
men. Kweekplekken (uitsluitend
kweek) worden meestal slecht opge
nomen. Dit veroorzaakt ruige plek
ken in de percelen met een slechte
benutting. Het graslandgebruik
wordt dan moeilijker en de op
brengst lager. Als méér dan 10% van
de oppervlakte volledig met kweek is
bezet, dan is herinzaai gewenst
Geknikte vossestaart
Deze grassoort komt vooral voor op
natte plaatsen in de percelen en kan
hier massaal en soms als enige gras
soort voorkomen. De opbrengst van
geknikte vossestaart is laag. Het
wordt via beweiding slecht opgeno
men. Veel van deze natte plekken
kan aanleiding zijn voor herinzaai.
Verbetering van de ontwatering van
deze plekken of percelen en egalisa
tie is dan echter nodig om een blij
vende verbetering van de zode te
verkrijgen.
Tuintjesgras (straatgras)
Tuintjesgras is een snelkiemende
grassoort die vrijwel overal voor
komt en open plekken in de zode
zeer spontaan inneemt. Tuintjesgras
wordt in jong stadium door het vee
goed opgenomen. De opbrengst is
echter wisselvallig en meestal te laag.
Tuintjesgras is gevoelig voor droog
te. In percelen waar tuintjesgras de
overhand heeft en waarbij grote
plekken voorkomen met weinig of
geen Engels raaigras, is herinzaai
gewenst.
Onkruiden
Vrijwel alle onkruiden in grasland
zijn via bespuiting met een chemisch
middel goed te bestrijden. Vooral als
dit tijdig gebeurt, zal onkruidont
wikkeling vrijwel nooit de direkte
aanleiding tot herinzaai behoeven te
zijn. Als echter om andere redenen
herinzaai moet plaatsvinden dan
moet na het inzaaien beoordeeld
worden of verdere bestrijding van
b.v. ridderzuring, paardebloem of
muur nodig is.
Holle zode
Door de zeer natte weersomstandig
heden dit voorjaar is het tijdstip van
maaien uitgesteld met als gevolg een
te zware maaisnede. Dit geeft op vele
plaatsen momenteel een trage her-
groei en open zode. Een goed geslo
ten zode is uiteraard belangrijk voor
de opbrengst en voorkomt opvulling
met ongewenste grassoorten en on
kruiden. Het herstellingsvermogen
van Engels raaigras is echter groot.
Alleen als grote plekken zonder En
gels raai voorkomen, zal herinzaai of
doorzaaien nodig zijn. Doorzaaien
heeft alleen zin als het perceel goed
vlak ligt en weinig of geen kweek
voorkomt. We moeten nu niet te snel
besluiten tot herinzaai of doorzaai.
Dit kan het beste in augustus op
nieuw bekeken worden.
Rijsporen
Heel wat grasland is dit voorjaar ka
pot gereden. Een eenduidig advies is
moeilijk te geven. Als de berijdbaar
heid en het gebruik van maai- en
schudapparatuur door de ongelijke
ligging problemen geeft zal herinzaai
nodig zijn. Door beweiding en door
rollen met een zware rol op het juiste
moment; de grond moet kneedbaar
zijn, kan het grasland wat geëgali
seerd worden. Volledig herstel zal
echter in een aantal gevallen niet
mogelijk zijn.
Beschadigde percelen
nu zoveel mogelijk weiden
Percelen met een holle zode of min
of meer beschadigde zode moeten nu
bij voorkeur worden geweid. Dit be
vordert in belangrijke mate het uit
lopen van de nog aanwezige Engels
raaigraspollen. Drijfmest kan het
beste, als dit nu noodzakelijk moet
worden aangewend op het grasland,
worden uitgereden op percelen
waarvan de eerstkomende snede
wordt gemaaid. Ga steeds uit van
kleine giften per ha, bijvoorbeeld ca.
15 m3/ha per keer. In augustus kan
dan opnieuw bekeken worden of he
rinzaai nodig is.
Samenvatting
Het streven naar een lange gebruiks
duur en minder herinzaai klinkt na
een voorjaar zoals in 1983 wat onwe
zenlijk. Toch moet deze instelling bij
de veehouders blijven gelden. Routi
nematig herinzaaien omdat bepaalde
percelen nu eenmaal weer aan de
beurt zijn, is geen goed motief, maar
komt toch nogal eens voor.
Neem nu geen te snelle beslissin
gen, maar bekijk in augustus het
grasland kritisch.
Als er meer dan ca. 70% van de
zode bestaat uit Engels raaigras
of andere goede grassen, dan is
herinzaai niet nodig.
Als 10% of méér van de opper
vlakte met uitsluitend kweek is
bezet, is bestrijding en herinzaai
gewenst.
De vlakligging van het grasland
en dus de bewerkbaarheid en de
ontwatering is een aspekt dat ex
tra aandacht verdient om na her
inzaai lagere tijd een goede zo
de en dus een goede opbrengst te
kunnen behouden.
16
29 juli 1983
