Kontrole en aanpassing van bewaarplaatsen
Dakbedekkingen op
versleten daken
AKTIE ZUIDWEST
Het is verstandig om de bewaarplaats elke zomer goed te kontroleren
op eventuele gebreken en zo nodig een aantal onderdelen aan te passen.
Nieuwe ontwikkelingen bij het bewaren van aardappelen zijn o.a. een
centraal ventilatiekanaal met een ventilator per kanaal, luchtaanvoer-
luiken met zelfregelende geïsoleerde kleppen, gewapende betonplaten
als afdekking van ondergrondse ventilatiekanalen, elektronische meet
apparatuur in plaats van thermometers, differentiaal thermostaten
voor automatische regeling van de ventilatoren, geïsoleerde en druk-
vaste sandwichpanelen voor binnenbekleding, geprofileerde platen voor
dak en wanden van staal en aluminium met hierop gelijmd PS en PU
isolatie, roestvrijstalen houtdraadbouten en PU schuim voor dichten
van naden.
Drukvaste wanden
In veel oude bewaarplaatsen blijken
de in de beton geklemde houten
balken ter plaatse van de vloer verrot
te zijn. Herstel is veelal mogelijk
door op de vloer een stalen balk
(UNP 180 of 200) aan te brengen en
de houten balken hierin te plaatsen.
Beluchtingssystemen
Vooral in de oude bewaarplaatsen
moeten regelmatig bovengrondse
houten ventilatiekanalen en drie
hoekige lattenroosters worden ver
vangen.
Op veel bedrijven wordt het boven
grondse systeem vervangen door al
leen ondergrondse kanalen. Bij eén
goede kwaliteit van de betonvloer
kunnen de kanalen worden gezaagd.
Dit kost ongeveer 2,50 per meter
zagen per cm vloerdikte. Ook in de
nieuwere bewaarplaatsen blijken
veel bovengrondse driehoekige hou
ten ventilatiekanalen regelmatig
brandhout op te leveren. Koop
daarom goed materiaal en kontro-
leer vooral de scharnieren grondig.
Ieder jaar zakken er bij 4 meter
storthoogte kanalen in elkaar!
In veel bewaarplaatsen zijn de on
dergrondse kanalen afgedekt met de
lichte vurenhouten balken. In de ou
de bewaarplaatsen zijn daardoor
veel van deze balken onbetrouw
baar. Vervanging door hard houten
balken is duur, zodat steeds meer
gebruik wordi gemaakt van gewa
pende betonplaten metspleten. Deze
platen moeten berekend zijn op een
wieldruk van 5000 kg en kosten van
af 63,— per m2 - exklusief btw.
Luiken en deuren
Van veel luiken en deuren zijn de
rubberprofielen in de sponningen
versleten. Goed materiaal hiervoor is
te bestellen bij o.a. de leveranciers
van luiken en deuren. De luchtaan-
voerluiken moeten zijn voorzien van
een afsluitbare gazen hor. Helaas
ontbreekt dit op teveel bedrijven.
De afmeting van de luchtafvoer uit
een bewaarplaats moet 1 Vi keer de
luchtaanvoer zijn. Een te kleine
luchtafvoer vraagt duidelijk meer
uren ventileren.
Ventilatoren
Bij toepassing van kiemremmings-
middelen in "gasvorm" is er op de
schoepen van de ventilatoren een
harde laag aangekoekt. Deze>laag
moet beslist ieder jaar worden ver
wijderd. Dit geldt zeker voor de
kunststof schoepen, omdat hierbij de
kans op een onbalans effekt aanwe
zig is.
De laatste jaren zijn alle ventilatoren
voorzien van zelfsmerende lagers.
Alleen de (erg) oude ventilatoren,
kunnen nog een smeernippel bezit
ten.
Let er ook op, dat bij een centraal
ventilatiekanaal de ventilatoren met
gaas zijn afgeschermd en dat even
tueel toegepaste looproosters goed
zijn bevestigd.
Elektrische installatie
Het is zeer verstandig om uw instal
lateur de gehele elektrische installa
tie eens na te laten zien. In veel (ou
de) bewaarplaatsen zijn geen vocht-
dichte armaturen gemonteerd! Ver
der is het gewenst om de stroomtoe
voer van de luchtverhitter(s) via de
thermische beveiliging van de venti
lator te laten lopen. Zodra de venti
lator door oververhitting uitvalt
wordt tevens de verhitter buiten
werking gezet en daarmee brand
voorkomen.
Meet- en regel apparatuur
Ook deze apparatuur moet ieder jaar
worden gekontroleerd. De bekende
steekthermometers laten ijken met
behulp van een goede ijkthermome-
ter of beter nog vervangen door
elektronische temperatuurmeting.
Dit bestaat uit een centraal opgesteld
meetapparaat waarop een aantal
(speer)voelers worden aangesloten.
Konsulentschappen voor de Akker
bouw en de Rundveehouderij in
Zuidwest Nederland
Serie Aardappelen no. 19
Deze voelers worden bij het vullen
van de bewaarplaats in de aardap
pelen gelegd of gestoken en zijn door
een kabel met het meetapparaat
verbonden.
Isolatie
De isolatie van een bewaarplaats
moet niet alleen koude maar ook
warmte buiten houden! Een goede
dak- of plafondisolatie bestaat uit 10
a 12 cm dik polystyreen (tempex) of 7
a 8 cm dik polyurethaan (o.a. dupa-
nel). Voor het dichten van gaten en
spleten zijn bussen PU in de handel.
Het is ook mogelijk om de isolatie
van steenachtige wanden en de dak
en plafondisolatie te verbeteren door
hiertegen een laag PU te sprayen. Dit
werk moet wel gebeuren door hierin
gespecialiseerde bedrijven. De kos
ten bedragen ongeveer 450,- per
m3 isolatie.
Verzekering
Door het bouwen van een nieuwe
bewaarplaats of zelfs door het aan
passen van een bestaande bewaar
plaats, is de waarde van de schuur
vaak aanzienlijk hoger geworden.
Dit is een reden om de waarde op de
verzekeringspolis eens te herzien.
Ook bij het isoleren van gebouwen
en de aanschaf van een verhitter is
het gewenst om de verzekering en
ook de eigenaar van de gebouwen
hiervan op de hoogte te brengen.
Voor verdere informatie kunt u zich
wenden tot uw bedrijfsvoorlichter.
De specialist boerderijbouw
en -inrichting,
J.H. van Nieuwenhuizen.
Snel droogblazen van de geoogste aardappels is erg belangrijk
Het behoort tot de uitzonderingen wanneer een nieuwe boerderij nog
van een rieten dak wordt voorzien.
Het aanbrengen van een nieuwe bedekking met riet kost vanaf 10,—
per m2 dak, terwijl de huidige geringe dakhellingen zich minder goed
lenen voor een bedekking met riet. Tal van oude boerderijen zijn echtèr
nog voorzien van een rieten dak. Veel van deze rieten daken zijn helaas
geheel of gedeeltelijk versleten. De levensduur van een rieten dak is aan
de zuidwestzijde ongeveer 40 jaar, terwijl de noordoostzijde veel langer
goed blijft.
Hier worden a.b.c.-golfplaten aangebracht op een versleten rieten dak.
Als het rieten dak versleten is
Naast het aanbrengen van een nieu
we bedekking met riet, is het moge
lijk om over de oude rietlaag een be
dekking met golfplaten aan te bren
gen. De oude rietlaag blijft dan aan
wezig, waardoor we de goede isolatie
van het dak behouden of zelfs ver
groten omdat het riet dan konstant
droog blijft. Ook in Zeeland zijn de
laatste jaren veel oude boerderijen
geheel of gedeeltelijk gedekt met
golfplaten. Het uiterlijk van de
boerderij verandert wel en soms
wordt een bouwvergunning gewei
gerd. Dit laatste is vooral het geval
voor boerderijen op de lijst van Mo
numentenzorg. Via Monumenten
zorg (Rijk, provincie en gemeente)
kan subsidie worden verstrekt op de
herstelkosten van een rieten dak. Dit
geldt voor boerderijen op de lijst van
Monumentenzorg, alleen er is weinig
of geen geld beschikbaar!
Welke golfplaten?
De golfplaten welke worden ge
bruikt zijn de bekende asbestce-
mentgolfplaten (14 kg per m2) of
golfplaten van gebitumeerde plan
taardige en minerale vezels (o.a. on-
duline, guttanit). De gebitumeerde
10
planten zijn 200 cm lang, 90 cm
breed en 3 mm dik - kleuren o.a.
zwart, bruin, blauw, rood en groen -
gewicht 4 kg per m2. Bij gebruik van
deze golfplaten zijn meer (lichtere)
ondersteuningen en spijkers nodig
dan bij de asbestcementgolfplaten.
De minder gunstige ervaringen met
onduline zijn te wijten aan het ge-
brüik van te weinig ondersteuningen.
Het aanbrengen van asbestcement
golfplaten vereist een goed uitge
vlakt dak omdat deze platen niet
buigbaar zijn. Vanwege de ventilatie
worden bij voorkeur korte a.b.c.
golfplaten van 153 cm toegepast.
Toepassing van lange platen van
staal of aluminium is mogelijk, maar
staat niet mooi.
Het aanbrengen van de nieuwe dak
bedekking
Een veel toegepaste methode bij een
rieten dak is allereerst van boven
naar beneden om de 180 cm een
houten balk aan te brengen. Afhan
kelijk van de dikte van het riet is de
houtmaat bijvoorbeeld 5 x 12,5 cm.
Onder deze balken worden houten
klossen aangebracht, zodat het mo
gelijk is de nieuwe dakbedekking zo
vlak mogelijk te leggen. De houten
balken worden aan de onder het riet
gelegen spanten of gordingen beves
tigd. Vervolgens worden op de ge
noemde houten balken de nieuwe
gordingen bevestigd. Deze liggen
dus evenwijdig met de nok.
Bij a.b.c. platen van 153 cm lang lig
gen de nieuwe gordingen van b.v. 5 x
7,5 cm ongeveer 138 cm van elkaar.
Bij de bitumen golfplaten is de af
stand tussen de balken 46 cm en kan
met een kleinere houtmaat worden
volstaan (bijvoorbeeld 4,4 x 6,3 cm).
Wanneer de oude rietlaag wordt
verwijderd, kan worden volstaan met
het leggen van alleen nieuwe gor
dingen op de bestaande sporen.
Voordat met het werk wordt begon
nen dienen de bestaande nokafdek-
kingen te worden verwijderd. Het
verdient ook aanbeveling al het te
gebruiken hout vooraf te behandelen
met een houtbeschermingsmiddel
(b.v. superwolmanzout B).
Ook versleten daken met pannen
kunnen worden voorzien van een
bedekking met golfplaten. Dit gaat
gemakkelijker dan bij rieten daken.
Na verwijdering van de pannen kan
bij gebruik van a.b.c. golfplaten
worden volstaan met hout 5 x 7,5 cm
- 138 cm van elkaar en bij bitumen
golfplaten met hout 3,2 x 5 cm - 46
cm van elkaar.
De golven van de golfplaten moeten
om binnendringen van vogels en on
gedierte te voorkomen met gaas of
aluminium vogelschroten worden
afgesloten. Het bevestigen van de
a.b.c. golfplaten moet gebeuren met
thermisch verzinkte (doffe kleur)
houtdraadbouten met een driedelige
sluitring en bij de andere platen met
speciale verzinkte nagels.
Wanneer van een oude schuur met
riet slechts één zijde wordt bedekt
met a.b.c. platen zullen door het
Konsulentschap voor de Akkerbouw
en de Rundveehouderij te Goes
grotere gewicht de gebinten eenzij
dig worden belast!
Wat zijn de kosten?
Afhankelijk van de konditie en de
konstruktie van het aanwezige dak
bedragen de kosten bij bitumen
golfplaten over riet vanaf 35,— en
bij a.b.c. golfplaten over riet vanaf
40,— per m2 dak (exkl. b.t.w.). Het
aanbrengen van golfplaten na ver
wijdering van de dakpannen is
goedkoper.
Bij gebruik van a.b.c. golfplaten
kunnen door de vorm van het dak en
de benodigde hulpstukken (nok-
stukken, windveren) de prijzen sterk
uiteenlopen.
In een aantal oude boerderijen zijn
tevens de houten gebinten vervangen
door stalen spanten met een vrije
overspanning. Kosten geplaatst door
een konstruktiebedrijf bij een
schuurbreedte van 12-14 meter en
een nokhoogte van circa 11 meter
vanaf 4500,- per spant - geschikt
voor bewaarplaats - exklusief b.t.w.
Wanneer naast de dakbedekking ook
spanten en wanden versleten zijn is
het (misschien) weinig interessant
om op een oude boerderij een nieu
we dakbedekking aan te brengen. In
d.ergelijke gevallen kan het de moeite
waard zijn om een prijsvergelijking
te maken tussen reparatie of nieuw
bouw.
Een nieuwe schuur kost bij veel eigen
werk vanaf 150,— en geplaatst
door derden vanaf 220,— per m2
vloer - inklusief betonvloer, druk
vaste spanten en elektra maar exklu
sief werkplaats, dakisolatie, bewaar
plaats en b.t.w.
De kosten van akkerbouwschuren en
bewaarplaatsen staan uitvoerig ver
meld in Aktualiteiten 29.
De specialist boerderijbouw,
J.H. van Nieuwenhuizen
29 juli 1983
