Kroniek 1944 -1969
Toespraak van de heer A. G. Doeleman bij de introductie ZLM kroniek 1944-1969
Heeft het verleden waarde voor de toekomst. Over de vraag of wij
kunnen leren uit het verleden wordt verschillend gedacht. Niet binnen
de Z.L.M. bestaat er twijfel over de waarde van het bewaren, het
bewaken van wat geschiedenis is geworden. 100 jaar geschiedenis van
de Zeeuwsche landbouw en de Zeeuwsche Landbouw Maatschappij
geschreven door prof. Bouman blijkt een kostbaar bezit te zijn gewor
den.
De auteur van de ZLM-Kroniek Arie Korteweg (links) met rechts van hem zijn echtgenote, minister Braks en de
oud-ZLM-voorzitter ir. Geuze: trotse bezitters van de eerste exemplaren van de kroniek.
Niet deze ervaring was het niet
moeilijk voor het Z.L.M. bestuur om
het idee van de sekretaris de heer
Oggel, gestalte te geven, gebeurte
nissen en-feiten vastleggen, bewaren
voor de toekomst. Dit besluit in 1977
genomen, was des te gemakkelijker,
doordat oud-sekretaris de heer Arie
Körteweg bereid was deze opdracht
te aanvaarden. En zo toog de heer
Korteweg aan het werk, begeleid
door een redaktiekommissie, die tot
taak had om de kroniek inhoudelijk
te toetsen aan de mening van perso
nen, die de beschreven periode van
nabij hebben meegemaakt.
Benoemd werden de heren: M.A.
Geuze, voorzitter, M. de Bruyne,
A.M. Geluk, G.M.F. Bom, W. Kos
ter, L. Mesu, S. de Visser en W. Sinke
als sekretaris.
Na het overlijden van de heer A.M.
Geluk werd de heer L.A. van Lan-
geraad benoemd.
Voor de heer Korteweg was de in
breng van de Zeeuwse kommissie zo
waardevol, dat ook voor de Bra
bantse kroniek adviezen gevraagd
werden aan de volgende personen:
C. de Zeeuw, A.B. Snoek, B.H. Ma-
ijers, C.J. de Jager en J.M. van Heyst,
Toen de heer Korteweg klaar was,
werd aan de Zeeuwse redaktiekom
missie de vraag voorgelegd wat de
definitieve vorm moest zijn van wat
op losse bladen verzameld was. Men
was daar duidelijk over. De kroniek
van 25 jaar geschiedenis van de
Zeeuwsche Landbouw Maatschappij
en de Noord-Brabantse Maatschap
pij van Landbouw zou in boekvorm
moeten verschijnen.
Even is er twijfel zoeken naar je mo
tieven.
Waar deze 25 jaar vast te leggen in
een zo definitieve vofm? Vijf en
twintig jaar volgend op 100 jaar ge
schiedschrijven over de Zeeuwse
landbouw door prof. Bouman en in
bescheidener vorm Honderd jaar
landbouw in Noord-Brabant. En
naast van Nabij en Verre, geschreven
door G.A. de Kok, het boek over de
periode Geuze als voorzitter van de
Z.L.M. aangeboden bij zijn afscheid.
Meer een reportage dan geschied
schrijven, zoals G.A. de Kok in het
voorwoord schrijft.
Wordt er nu een beslissing genomen
die andere mogelijkheden voor de
toekomst afsnijdt? Mocht daar al
twijfel over hebben bestaan, van
daag weten wij dat er voor nu en voor
de toekomst een waardevolle beslis
sing is genomen. Ook de keuze beide
kronieken van Zeeland en Brabant
in één boek op te nemen. Daarmee
willen wij tegelijkertijd onze bijzon
dere erkentelijkheid en dank tot uit
drukking brengen voor het tijdro
vende maar mooie werk - de heer
Geuze heeft het monnikenwerk ge
noemd - dat de heer Korteweg heeft
verricht.
De naam van Arie Korteweg is ver
bonden aan deze kroniek en gaat
mee de geschiedenis in.
Zeeland - Noord-Brabant
25 jaar geschiedenis van de Brabant
se Maatschappij van Landbouw en
de Zeeuwse Landbouw Maatschap
pij zijn op schrift gesteld. Een perio
de afsluitend wat voor de Z.L.M. en
de N.B.M. v. L. het einde betekende
van het zelfstandig optreden.
Twee organisaties gingen na deze
periode gezamenlijk verder onder de
naam Zuidelijke Landbouw Maat
schappij. Ook over de naam zijn wij
het eens geworden!
24 juni 1983
Vandaag verplaatsen wij ons in feite
terug naar het jaar 1969. Wij hebben
daardoor een unieke gelegenheid 25
jaar terug te zien, maar vooral voor
uit te kijken in de toekomst.
Een toekomst van 13 jaar, die
vandaag voor ons geschiedenis is ge
worden. Wij kunnen nu overzien wat
gepasseerd is volgend op een periode
van 25 jaar met wederopbouw na de
oorlog, de ramp van 1953. Het op
nieuw beginnen en de ontwikkelin
gen die daarmee versneld op gang
kwarnen.
De Z.L.M. heeft de samenvoeging
van de twee organisaties goed door
staan. Vandaag durven wij te zeggen,
dat er een hechte organisatie is op
gebouwd. De Brabantse leden heb
ben de voordelen in een grotere or
ganisatie te zijn opgenomen. En voor
de Zeeuwen is het goed verder te
kunnen kijken dan de grenzen van
Zeeland. Onbetwist is Brabant een
boeiende provincie, waar ontwikke
lingen in de 70-er jaren tot stand zijn
gekomen, die in 1969 niet voor mo
gelijk werden gehouden.
Aktief en kerngezond
De Z.L.M. heeft een goed funktio-
nerend sekretariaat. Een sociaal-
ekonomische voorlichting die in ho
ge mate het vertrouwen heeft van
onze leden. Wij prijzen ons gelukkig
dat naast de direkte belangenbehar
tiging van de leden, wij op breder
terrein bezig zijn, aktiviteiten op on
derwijsgebied zijn daar een duidelijk
voorbeeld van. Als algemene orga
nisatie zijn wij bereid met respekt
voor andere opvattingen en doelstel
lingen samen te werken op het ter
rein van het onderwijs.
Verder noemen wij een goed funk-
tionerende Accountants Unie, terwijl
de O.V.M. met bewondering door
anderen wordt gadegeslagen.
Z.L.M.-leden betalen voor een groot
deel van het verzekeringspakket lage
premies, wat niet ten koste gaat van
de kwaliteit. Wat de huisvesting be-
treft»hebben O.V.M.de Z.L.M. en
de Accountants Unie een eigen weg
gekozen. Vrijdag a.s. zal burgemees
ter Blanken de eerste steen leggen
voor de nieuwbouw van de Accoun
tants Unie.
Over het voor en tegen van deze ge
scheiden huisvesting wordt verschil
lend gedacht. Binnen de Federatie
waaruit het K.N.L.C. is opgebouwd
hebben de provinciale organisaties
de ruimte vrij autonoom te werken.
Dat heeft naar onze mening duide
lijk voordelen.
De land- en tuinbouw kent een grote
verscheidenheid van sektoren en be-
drijfstypes. Maar ook de organisa
tievorm van de land- en tuinbouw is
bijzonder gekompliceerd. Hierdoor
kan het nuttig zijn dat meningen en
problemen rechtstreeks doorklinken
naar boven, naar o.a. het bestuur van
het Landbouwschap of het Ministe
rie van Landbouw.
De organisatie staat daardoor dichter
bij haar leden en is voor de leden ook
beter herkenbaar. Een dergelijk be
leid is verantwoord, wanneer voor
komen wordt dat bepaalde beleids
lijnen doorkruist worden. Belangrijk
naar de leden toe, vanuit de Z.L.M. is
het Land- en Tuinbouwblad.
Verheugd zijn wij dat wij vandaag op
deze wijze het 140 jarig bestaan mo
gen vieren op deze plaats in de Grote
Kerk te Goes. En dan opnieuw na 5
jaar de Z.L.M.-Manifestatie.
Wij hebben de gelegenheid elkaar op
deze dagen te ontmoeten en kontak
ten kunnen worden gelegd met be
drijven, diensten en instellingen die
van belang zijn voor de land- en
tuinbouw.
De Z.L.M. is tot op de dag van van
daag kerngezond en wij gaan met
vertrouwen de toekomst tegemoet,
verder op de weg bij d» behartiging
van de belangen van de leden, maar
ook te werken als algemene organi
satie, verweven met het platteland op
cultureel, sociaal-ekonomisch ge
bied.
Nieuwe ontwikkelingen
En dan de vraag hoe het de boer en
tuinder op hun bedrijf in het gezin is
vergaan na 1969. Wanneer wij de
ontwikkeling in grafieken zouden
tekenen zou het volgende beeld ont
staan.
Bij de akkerbouw loopt de lijn tot
1969 vrij stijl op om in de zeventiger
jaren vrij vlak verder te gaan.
De mechanisatie had zijn hoogte
punt bereikt. Er werd zelfs gesproken
van over-mechanisatie. En de moge
lijkheden tot verdergaande rationa
lisatie en intensivering bleek voor
veel bedrijven beperkte mogelijkhe
den te bieden. Als problemen noe
men wij schaarste aan grond, gebrek
aan zoet water en in zekere mate ook
traditionalisme. Gelukkig is dat
laatste geen algemeen verschijnsel.
Daardoor zien wij wel dat er grote
verschillen zijn ontstaan in de ont
wikkeling tussen bedrijven onder
ling. Anders lopen de lijnen bij de
veehouderij. Vrij vlak tot 19ó9 en
daarna een sterk oplopende lijn.
Tot 1969 vonden er weinig vernieu
wingen plaats inde veehouderij. Met
de opkomst van de ligboxenstallen
(in 1968 werd in Brabant de le lig-
boxenstal gebouwd) en de melktank
bleken enorme mogelijkheden te
ontstaan het aantal koeien per ar
beidskracht op te voeren. Verder
noemen wij de opkomst van de snij-
mais en de goedkope veevoeder
grondstoffen waar de veevoeder
industrie zeer goed op heeft inges
peeld. Van deze goedkope veevoeder
grondstoffen heeft ook de verede-
lingssektor duidelijk geprofiteerd.
Voor de glastuinbouw is het zelfde
beeld te zien als bij de veehouderij
waarbij het aardgas een belangrijke
rol heeft gespeeld. Bij deze ontwik
keling heeft de overheid duidelijk
een belangrijke rol gespeeld. In ster
ke mate ondersteund door het
E.E.G.-landbouwbeleid o.a. via de
rentesubsidie.
Rol overheid
Wij wijzen nadrukkelijk op het be
lang van een stimulerend overheids
beleid.
Niet alleen financiële ondersteuning,
maar vooral door onderwijs, onder
zoek en voorlichting. Dit drieluik is
van onmeetbare betekenis geweest
voor de ontwikkeling van de land- en
tuinbouw in Nederland. Wij kunnen
daar vanuit de praktijk, ik bedoel
daarmee letterlijk de boer en tuinder,
niet indringend genoeg op wijzen.
Wij maken ons zorgen dat door de
bezuinigingen wat in het verleden is
opgebouwd nu te veel ondergraven
wordt. Onvoldoende wordt er reke
ning gehouden met de struktuur van
de Tand- en tuinbouw, opgebouwd
uit gezinsbedrijven mede tot stand-
gekomen door het gevoerde land
bouwbeleid.
Het marktprijsbeleid laat onvol
doende ruimte het profijtbeginsel
door te voeren, zoals datjiu op ons af
komt.
Mede van het overheidsbeleid zal het
afhangen hoe de lijn vanuit het ver
leden naar de toekomst wordt door
getrokken.
Afzet en verwerking
Belangrijk is verder hoe de afzet en
verwerking van land- en tuinbouw-
produkten door coöperatie, handel
en veilingen verder ontwikkeld en
uitgebreid kan worden. Kwaliteit en
valorisatie van de produkten spelen
daarbij een belangrijke rol.
Het genetisch onderzoek zal in de
toekomst een zeer belangrijke rol
spelen bij de verbetering van de op
brengst en de kwaliteit van de pro
dukten. De opmars van de automa
tisering is niet te keren en zal van
invloed zijn op de verdere ontwikke
ling in de land- en tuinbouw. Voor
komen dient te worden dat wij on-
gekoördineerd allerlei systemen of
programma's opgedrongen krijgen.
Voor de georganiseerde landbouw
ligt hier een duidelijke taak daarbij
aansturend op te treden. De mede
werking van de overheid van het
Ministerie van Landbouw is daarbij
onontbeerlijk.
Wil Nederland een belangrijke rol
blijven spelen op landbouwkundig
gebied in de wereld, zal dat veel in
spanning vergen in gezamenlijke ve
rantwoordelijkheid tussen de over
heid en het landbouwbedrijfsleven.
Dat is van belang voor boer en tuin
dersgezinnen, voor de werkgelegen
heid bij de afzet en verwerking van
landbouwprodukten en daarmee van
groot belang voor de nationale eko-
nomie.
De problematiek van vandaag is" op
een aantal punten nog even aktueel
als vroeger, denkende aan o.a. be
drijfsopvolging, zoetwatervoorzie
ning, terwijl wij rekening dienen te
houden met gewijzigde opvattingen
in onze samenleving, zoals het be
heer van natuur en milieu. Wij laten
deze problemen voor vandaag rus
ten, evenals onze zorg over de ab
normale weersomstandigheden van.
dit jaar.
Zeker is dat de Z.L.M. probeert een
brede organisatie te zijn, aandacht
schenkende aan de ontwikkeling van
het platteland in Zeeland en Noord-
Brabant.
In de kroniek is de ontwikkeling van
de land- en tuinbouw vastgelegd van
1944 tot 1969. Wij prijzen ons geluk
kig dat de heer Geuze deze tijd, in
sterke mate zijn tijd, toen voorzitter
van de Z.L.M. wil belichten. Een
belangrijke periode waarin het land
bouwbeleid gestalte heeft gekregen,
de E.E.G. tot stand kwam, handels
afspraken op wereldniveau ge
maakt werden.
Een periode die, zoals nu blijkt, zijn-
stempel heeft gedrukt op de verdere
ontwikkeling van de land- en tuin
bouw tot op de dag van vandaag.
Vandaag willen wij wat is opge
bouwd allerminst in fiere zelfbe
wustzijn op een voetstuk zetten. Ze
ker niet in een trots gebaar tonen aan
jonge mensen van nu. Of een nieuwe
generatie het anders het beter zal
doen dan wat nu is bereikt, ligt
verscholen in de toekomst. Wij kun
nen vandaag alleen de wens uitspre
ken dat er voor de jonge boer en
tuinder een goede toekomst wegge
legd mag zijn.
13
Arie Korteweg de schrijver van de ZLM-Kroniek richt zich tot de talrijke
genodigden.
