Gebruik van riienspuiten
In 1981/82 minder investeringen en
meer aflossingen in de landbouw
Konsulentschap voor de Akkerbouw
en de Rundveehouderij te Goes
In de praktijk blijkt dat er bij rijenbespuiting vaak meer teleurstellende
resultaten voorkomen dan bij volveldsbespuitingen. Er is een aantal
faktoren dat een grote invloed heeft op het uiteindelijke resultaat van
een rijenbespuiting. De ervaring heeft geleerd dat ér in de praktijk
nogal wat fouten worden gemaakt. Het Konsulentschap voor de Ak
kerbouw en de Rundveehouderij te Goes heeft in samenwerking met de
"Kontaktgroep gewasbescherming Zuid-Beveland" het rijenspuiten
nog eens kritisch bekeken. Het is zinvol de bevindingen hiervan in een
bredere kring kenbaar te maken.
Hoeveelheid vloeistof
Bij het rijenspuiten wordt slechts een
gedeelte bespoten van de totale op
pervlakte. Hierdoor wordt naast een
geringere hoeveelheid middel ook
minder vloeistof verspoten. Voor dit
doel worden daarom dopjes gebruikt
met een geringe doorlaat. Deze klei
ne spuitdopjes zijn gevoeliger voor
verstopping waardoor aan de reini
ging van de machine veel aandacht
moet worden besteed. Oude spuit-
machines die vaak worden gecom
bineerd met een rijenspuit hebben in
de leidingen dikwijls veel roest of
andere verontreinigingen. Alle on
derdelen loshalen en goed reinigen is
dan noodzakelijk.
Bij volveldsspuitmachines is de -
pompkapaciteit voor het rijenspuiten
meestal veel te groot. Voor een 12-
rijige rijenspuit is slechts een hoe
veelheid vloeistof nodig van 4 tot 6
liter per minuut. Bij snellopende
pompen kan men door een lager
toerental aan te houden de pompka
paciteit wat verminderen. Een ande
re mogelijkheid is om direkt na de
pomp in de persleiding een kort-
sluitleiding aan te brengen. Als hier
in een knijpkraan wordt aange
bracht, kan een groot deel van de
pompopbrengst direkt worden afge
voerd via de vulopening in de tank.
Koncentratie van het middel en hoe
veelheid vloeistof per ha
Het middel "Betanal" kan gemak
kelijk uitvlokken bij een lage kon
centratie. Een oplossing van minder
dan 2 l/i% (2 xh liter Betanal op 100
liter water) kan gemakkelijk proble
men geven.
In tegenstelling met wat men zou
verwachten heeft "Betanal" de ei
genschap dat door extra verdunning
de oplosbaarheid terugloopt. In de
praktijk zal men het liefst met slechts
één stel spuitdopjes willen werken.
De hierna volgende benadering is
daarom gebaseerd op een "Betanal"
oplossing. Andere middelen zullen
dan geen problemen opleveren.
Een volveldsbespuiting met "Beta
nal" geeft in de praktijk geen pro
blemen met uitvlokken van het mid
del. De verklaring hiervoor kan zijn
dat bij een dosering van 6 liter "Be
tanal" in 200 liter water per ha reeds
een koncentratie van 3% wordt be
reikt.
Als lh van de rijafstand wordt gespo
ten is slechts 2 liter "Betanal" per ha
nodig. Voor een koncentratie van 3%
mag dan maximaal x 100 liter 66
liter vloeistof per ha worden gespo
ten. Wanneer breder dan xh van de
rijafstand wordt gespoten is ook
meer middel nodig. De hoeveelheid
vloeistof per ha kan dan ook hoger
zijn.
kan zijn dat de vloeistof door de ke
gelvormige uittreding in alle richtin
gen spuit. Vooral bij wat grotere
bieteplanten en grotere onkruid-
planten kan dit een voordeel zijn. Er
is dan wat minder schaduwwerking.
Een lagere druk dan 3 bar (atm.) is
vanwege de verdeling bij wervel
dopjes niet gewenst.
Hoogteregeling door middel van twee tasters per rij
De hoogte (h) van de spuitdop heeft invloed op de breedte (b) van de
bespoten baan en op de dosering. Bij de juiste hoogte (h) zijn de breedte (b)
van de baan en de dosering goed. Bij een kleinere hoogte (hj is de breedte
(b') kleiner en de dosering hoger dan bedoeld. Bij een grotere hoogte (h'j
is de breedte (b'j groter en de dosering lager dan bedoeld.
per minuut. De spleetdoppen van het
type 8001 E of LE 1-80 geven bij een
druk van 3 bar (atm.) een opbrengst
van 0,39 liter per minuut. Voor wer-
veldoppen komt het type D 2-23 in
aanmerking met een opbrengst >van
0,40 liter per minuut bij 3 bar (atm.)
druk. Zie hiervoor tabel 2.
Hoe verstopping te voorkomen?
- Tracht de koncentratie van de
"Betanal" te brengen in de buurt
van 3% of hoger
- Verspuit de klaargemaakte vloei
stof in korte tijd, in 1 a 1 xh uur
Tabel 2. De opbrengst per minuut en de hoeveelheid vloeistof per ha weer
gegeven bij 6 km en 8 km per uur rijsnelheid bij twee typen spuitdoppen.
type spuitdop
opbrengst bij
3 bar
vloeistof per ha bij 3 ba* (atm.)
6 km/uur
8 km/uur
8001 B of LE 1-80
D 2-23
,39 l/«in.
0,4 l/min.
78 liter
80 liter
58 liter
60 liter
Uit de gegevens van tabel 1 en tabel 2
kan men de keuze maken voor eigen
omstandigheden. Stel daarvoor vast:
a) de rijsnelheid
b) het type van de spuitdop
c) de spuitbreedte
Met behulp van de tabellen 1 en 2
kan men dan berekenen hoeveel
vloeistof men verspuit en wat de
koncentratie van het middel zal zijn.
Eigenschappen van de doppen
Spleetdoppen verstoppen gemakke
lijker dan werveldoppen maar heb
ben een betere verdeling boven de
rij. Het verstoppen van de doppen
kan bij "Betanal" bespuitingen pri
mair worden veroorzaakt door het
uitvlokken van het middel. Immers
bij andere middelen heeft men geen
extra problemen. Door met een druk
van 3 bar (atm.) te spuiten met
spleetdoppen bleek de kans op ver
stopping aanzienlijk af te nemen. De
Breng bij het vullen eerst enige
liters water in de tank, doe dan
het middel in de tank. Daarna
bijvullen met water
- Als men uitvalt met spuiten, dan
in de restvloeistof de koncentratie
verhogen door toevoeging van
Betanal
- Het hoofdfilter van de spuitma-
chine moet zijn voorzien van een
fijnfilter (300 micron). Men kan
ook het filter omkleden met een
nylonkous
- Op de voorzijde van de rijenspuit
een extra fijnfilter aanbrengen
(300 micron)
- Om alle risiko's van verstopping
te voorkomen kan men in de
dopjes nog een extra filtertje
monteren van 150 micron (100
mesh). Losgeraakte schilfertjes of
roestdeeltjes worden dan in de
dop nog opgevangen.
Algemeen
Vaak zijn de tegenvallende resulta
ten bij rijenbespuiting het gevolg
van:
a. Men spuit een bredere strook dan
waarop de hoeveelheid spuit-
middel is gebaseerd, bijvoorbeeld
20 cm spuitbreedte in plaats van
16,7 cm. Dit betekent dan een
20% lagere koncentratie!
b. De hoogteregeling van de spuit
dop is slecht waardoor de inge
stelde spuitbreedte per dop sterk
wisselt. Vaak wordt met één
sleepvoet per rij gewerkt, waar
door in rijen waar trekkersporen
voorkomen de hoogte-afstelling
verandert en daarmee de spuit
breedte. Een betere methode is
een hoogteregeling met twee tas
ters per rij, die beide zijden van
de rij aftasten, het zogenaamde
vorksysteem,
c. Het te ver doorslaan van de
spuitbomen. Bij een 12-rijige rij
enspuit is het noodzakelijk dat
de bevestigingsboom aan beide
zijden wordt ondersteund door
een steunwiel. Dit om het te ver
doorslaan van de spuitbomen te
voorkomen.
De ervaring heeft geleerd dat rijen
bespuiting op 8 van de rijafstand wel
erg smal is. Als er 20 cm breed wordt
gespoten (2/5 van de rijenafstand)
kan men tevens een hogere koncen
tratie bereiken. Een goede beoorde
ling van de vloeistofverdeling op de rij
kan men eenvoudig testen door op
een droge betonplaat een spuitproef
te nemen. Het scheefspuiten, meer of
minder vloeistof op of naast de rij is
dan gemakkelijk te konstateren door
het sneller of minder snel opdrogen
van de spuithaan. Reinig ieder jaar de
gehele spuitmachine met RM 78 al
vorens over te gaan tot het werken
met de rijenspuit.
De specialist Landbouwwerktuigen
en Arbeid,
ing. A. Remijn
In tegenstelling tot voorgaande jaren zijn de beschikbaar gekomen
middelen in 1981/82 op de landbouwbedrijven, voor een groter deel
gebruikt voor aflossingen van leningen en verbetering van de liquidi
teitspositie dan voor nieuwe investeringen.
Ondanks een gedeeltelijk herstel van de rentabiliteit liepen de investe
ringen in de akkerbouw en veehouderij terug.
Dat blijkt uit een publikatie van het Landbouw-Ekonomisch Instituut
over de financiële positie van de landbouw. De publikatie bevat gege
vens over inkomens, investeringen, financieringsmiddelen en vermo
genspositie van de landbouwers in 1981/82 met vergelijkbare cijfers
over de drie voorafgaande jaren.
Tabel 1. Koncentratie bij diverse hoeveelheden vloeistof op een spuitbreedte
van resp. 1/3 en 2/5 van de rijafstand, uitgaande van 6 liet middel per ha.
concentratie in
de vloeistof
hoeveelheid
2 liter middel op
2,4 liter middel op
1/3 van de rijafstand (16,7 cm)
2/5 van de rijafstand (20 cm)
50 liter per ha
496
4,8*
60
3,5*
4*
70
2,9*
3,4*
80
2,5*
5*
90
2,2*
2,6%
Uit tabel 1 blijkt dat door iets breder
te spuiten gemakkelijker een hogere
koncentratie is te bereiken. Ook door
sneller te rijden zal men de koncen
tratie kunnen opvoeren. Men ge
raakt dan namelijk per ha een gerin
gere hoeveelheid vloeistof kwijt. Bij
een rijsnelheid van bijvoorbeeld 6
km per uur en 70 liter vloeistof per ha
is voor een 12-rijige spuit per minuut
slechts 600 10000 x 70 liter 4,2
liter vloeistof verspoten. Per dop is
dit slechts 0,37 liter per minuut. Bij 8
km per uur komt dit neer op 0,47 liter
14
hogere stroomsnelheid van de vloei
stof door het spuitgaatje verkleint
dan blijkbaar de kans op verstop
ping. Werveldoppen hebben een
minder goede verdeling op de rij. In
de praktijk wordt nogal eens het type
D 2-13 gebruikt. Gebleken is dat dit
type een zeer slechte verdeling op de
rij geeft. Dit wordt veroorzaakt door
het feit dat het wervelplaatje slechts
één wervelkanaaltje heeft. Dit type
dop is dan ook niet genoemd in tabel
2.
Een voordeel van een werveldopje
Investeringen sterk teruggelopen
De bedrijfsinvesteringen bedroegen
in 1981/82 gemiddeld ƒ29.000,-
per bedrijf. Dat was 10.000,—
minder dan in het voorgaande jaar
en 27.000,— minder dan twee jaar
eerder. Het totale bedrag van de be
drijfsinvesteringen in de landbouw
liep met 0,8 miljard terug naar 2,1
miljard gulden in 1981/82. Vooral de
investeringen in grond en bedrijfs
gebouwen zijn sterk gedaald. In
grond werd in 1981 /82 350 miljoen
geïnvesteerd (-44%) en in bedrijfsge
bouwen 630 miljoen (-43%).
Meer afgelost op leningen
De beschikbaar gekomen eigen fi
nancieringsmiddelen (besparingen,
afschrijvingen en vermogensmuta
ties zoals erfenissen en WIR-bedra-
gen) bedroegen in 1981/82 gemid
deld 52.000,— per bedrijf. Dit is
ƒ20.000,— meer dan in 1980/81.
Deze toename is vooral een gevolg
van de hogere besparingen.
Van de beschikbaar gekomen mid
delen is 16.000,— aangewend om
leningen af te lossen en werd
13.000,— aangehouden om de li
quiditeitspositie te verbeteren, zodat
er voor financiering van investerin
gen 23.000,— beschikbaar was.
Spreiding in inkomen blijft zeer groot
In 1981/82 waren de inkomens beter
dan in de drie voorafgaande jaren.
Het ondernemersinkomen (- inko
men dat de boer uit zijn bedrijf heeft
verkregen door inzet van eigen ar
beid en eigen kapitaal) bedroeg ge
middeld 42.400,—Dit was
20.000,— hoger dan in het vooraf
gaande jaar toen het inkomen tot een
diepte was gedaald. Het be
steedbaar gezinsinkomen was nave
nant hoger. De spreiding van de in-,
komens bleef echter groot. Ook in dit
relatief gunstige jaar heeft 14% van
de ondernemers nog geen positief
inkomen kunnen verwerven. In
1980/81 was dit 26%.
Landbouwbedrijf: waardevol bezit
met laag rendement
Ondanks een verdere daling van de
grondprijzen is in 1981/82 de totale
waarde van de landbouwprijzen vol
gens de bedrijfsekonomische balans
gelijk gebleven. Zowel in 1980/81 als
in 1981/82 was dit gemiddeld 1,2
miljoen per bedrijf (op bedrijven met
minstens 71 resp. 74 sbe). In 1981/82
was dit voor 26% gefinancierd met
verpachtersvermogen waarde
van de gepachte grond en gebou
wen), voor 18% met vreemd vermo
gen en voor 56% met eigen vermo
gen.
Het rendement van het in de land
bouw geïnvesteerde vermogen (met
uitzondering van het verpachters
vermogen) dat in 1980/81 gemiddeld
-0,8% bedroeg, is in 1981/82 verbe
terd tot 1,5%.
In deze publikatie zijn niet alleen
gegevens van alle bedrijven te zamen
vermeld, maar tevens zijn de bedrij
ven ingedeeld naar diverse gezichts
punten zoals bedrijfstype, bedrijfs
omvang en naar leeftijd van de on
dernemer.
Landbouw-Ekonomisch Instituut
(Deze publikatie kan uitsluitend
worden besteld door overschrijving
van 30,75 op girorekening no.
41.22.35 t.n.v. het Landbouw-Eko
nomisch Instituut te Den Haag. Ver
meld dient te worden: "Zend Publi
katie No. 3.127".)
1 7 juni 1983
