Het schaap betreedt onze dijken
met "gouden hoeven"
De geitenhouderij als bron
van inkomsten
Zeeuws melkschaap
Export
Lammerproduktie
Afzet produkten moet verbeterd worden
2) De tweeweg-kruising
Texelaar x Vlaamse schaap
Fix Texelaar F2 slachtlam
De naam voor deze zuivere F1
"de Swifter"
Uit de resultaten tot nog toe blijkt
dat er beduidend meer lammeren
geboren worden, met vermindering
van de aflamproblemen.
Aan de bevleesdheid moet men zo'n
5% toegeven.
Uiteindelijk blijkt dat, Financieel ge
zien, deze kruisingsmethoden aan
trekkelijk zijn in vergelijking met de
zuivere Texelaar. (In 1982 was dit
gemiddeld 40,— /ooi meer voor
kruisingsooien.
Een ander schapenras, dat weer-vo-
op in de belangstelling is gekomen is
het Zeeuws melkschaap. Dit scha
penras dat bijna volledig was ver -
dwenen is nu weer in een redelijk,
aantal aanwezig.
Een vrij groot deel van deze dieren
wordt gemolken. De melk wordt
verwerkt tot diverse soorten kaas.
Daarnaast wordt er ook wel kwark
van gemaakt.
De melkschapen kunnen zowel met
de hand, als machinaal worden ge
molken. Opmerkelijk hierbij is dat
men tijdens het melken de uiers re
gelmatig moet masseren of opklop
pen, daar anders de ooi de melk niet
goed laat schieten.
Het vet en eiwitgehalte van schape-
melk is beduidend hoger dan van
koemelk.
Hierdoor heeft men minder kg melk
nodig voor 1 kg harde kaas 5 kg
melk voor 1 kg harde kaas).
Op de Z.L.M.-manifestatie zal het
N.T.S.-afd. Zeeland- twee schapen
keuringen organiseren.
Op donderdag 23 juni worden Texe
laars gekeurd die zwoegerziekte vrij
zijn.
Op vrijdag 24 juni wordt de keuring
gehouden van de niet zwoegervrije
Texelaars en de Zeeuwse melkscha
pen.
Ing. M. Westhuis
Zeeland is één van de provincies waar
veel dijken zijn. Om de dijken goed te
kunnen onderhouden kan het schaap
een goed hulpmiddel zijn.
Bekend is de verbetering van graszo
de. wanneer die regelmatig door
schapen beweid wordt. Door de klei
ne hoeven wordt de grond goed aan
gedrukt. Terecht spreekt men van de
"Gouden hoeven" v.d. schapen.
Op veel landbouwbedrijven met dij
ken heeft men dan ook een koppel
schapen.
Vaak wordt het gebruik van de dij
ken gekombineerd met de beweiding
van stoppel van graszaadteelt en/of
groenbemester en onscheurbaar
grasland. In zijn algemeenheid speelt
liefhebberij bij het houden van
schapen een grote rol. Dat wil niet
zeggen dat er niet geprobeerd moet
worden om een zo hoog mogelijk
rendement uit de schapenhouderij te
halen.
Het meest voorkomende ras is de
zeer bekende Texelaar. Dit laat rijpe
ras wordt vooral gewaardeerd om
zijn uitstekende vleeskwaliteit. De
slachtlammeren worden hoofdzake
lijk afgezet in Frankrijk, waar men
het Texelse lamsvlees zeer goed
waardeert.
Overigens gaat 95% van alle export
naar Frankrijk. Deze export is nodig,
omdat dé Nederlandse konsument
slechts zeer weinig lamsvlees nuttigt.
In het afgelopen jaar werd gemid
deld 600 gram per hoofd van de be
volking gekonsumeerd.
De nadelen van het Texelse scha
penras, zijn ook bekend. Er moet
vaak hulp geboden worden bij de
geboorte van de lammeren, terwijl er
een gering aantal lammeren per ooi
wordt groot gebracht (n.l. 1-4
lam/ooi/worp).
Een belangrijk deel van het onder
zoek in de schapenhouderij heeft
zich toegespits op het oplossen van
de bovengenoemde nadelen. Uit
eindelijk heeft dit geleid tot 2 typen
kruisingsmethoden, die in de prak
tijk kunnen worden toegepast, t.w.:
1De drieweg-kruising
11e de France x Fins Landras
Fix Texelaar F2 slachtlam
De zuivere F1 van deze kruising
heeft de naam "Flevolander" gekre
gen.
Het schaap zoals dat de laatste jqren steeds meer op onze dijken te zien valt, een verrijking tevens van ons landschap.
In de eerste decennia van deze eeuw hadden veel mensen op het
platteland één of meer geiten. Ze werden gehouden voor de melk en
voor de bemesting van hun tuin. Vanaf 1910 werd in de fokkerij gebruik
gemaakt van de witte Saanengeit uit Zwitserland. In de loop van de tijd
ontstond er meer uniformiteit binnen de geitenhouderij. Uiteindelijk
zijn er twee rassen overgebleven, te weten de Nederlandse witte geit en
de Toggenburger.
Na de tweede wereldoorlog is het aantal geiten in ons land drastisch
teruggelopen. Slechts binnen de hobbysfeer was de geit nog belangrijk.
De melk werd nauwelijks meer gebruikt voor menselijke konsumptie.
De laatste jaren is er sprake van een toenemende belangstelling voor
het houden van geiten. Niet alleen als hobby, maar ook als volwaardige
bedrijfstak, een geitenhouderijbedrijf dus.
G eitenhouderijbedrijf
In ons land zijn inmiddels een aantal
van die geitenhouderijbedrijven op
gezet. Bij het opzetten van een der
gelijk geitenhouderijbedrijf moet
met een aantal zaken rekening ge
houden worden. Eén van de belang
rijkste punten is de zorg voor afzet
van het produkt. Het gaat dan vaak
om diverse soorten kaas, zoals zachte
kaas, veelal met kruiden, harde kaas
en kwark.
De geitenhouder zal zelf een klan
tenkring moeten opbouwen omdat er
geen verkooporganisatie is waaraan
de geitenhouder zijn produkt kan
verkopen.
De verkoop kan worden gedaan door
middel van huisverkoop, het leveren
aan kaaswinkels en braderieën e.d.
Men moet zich wel realiseren dat
verkoop aan huis en op braderieën
nogal veel tijd vraagt, waar dus een
extra beloning tegenover moet staan.
Een belangrijk aspekt is dat men
meerdere soorten kaas maakt. Op die
manier kan de afzet wat vergroot
worden. Hiermee moet men al reke
ning houden bij het opzetten van het
bedrijf omdat bijvoorbeeld kaas en
kwark niet in dezelfde ruimte ge
maakt mogen worden.
Het aantal dieren dat men nodig
heeft om een redelijk arbeidsinko
men te behalen, bedraagt zo'n 80
100. Het aantal dieren wordt mede
bepaald door hun melkproduktie.
Uit diverse gegevens is gebleken dat
de melkproduktie sterk kan variëren
(600 - 900 kg melk per laktatieperio-
de).
Wanneer men begint met een gei-
tenbedrijf en de dieren overal moet
aankopen, moet men er rekening
mee houden dat de melkproduktie
de eerste jaren niet zo hoog zal zijn.
Rangorde
Een heel ander punt dat ook zeer
belangrijk is bij het houden van gei
ten, is het gedrag van deze dieren.
Binnen een lcoppel geiten heerst een
zeer sterke rangorde. Wanneer men
een bestaande rangorde verstoort,
door bijvoorbeeld een geit aan een
koppel toe te voegen, dan betekent
dat enkele dagen veel onrust binnen
zo'n groep. Elke plaats binnen de
groep wordt dan weer door onder
linge vechtpartijen vastgesteld.
Soms ziet men ook dat een geit die
alleen is opgegroeid en dan in een
grotere koppel wordt geplaatst zich
niet kan handhaven.
In verband met deze gedragingen
moet een koppel geiten liefst niet
groter zijn dan 8-12 stuks. Aangezien
men dan meerdere (7 10) groepen
heeft en beweiding dan erg ingewik
keld wordt, worden deze dieren het
gehele jaar binnen gehouden. Dat
betekent dat in de zomerperiode het
gras gemaaid en daarna bij de dieren
gebracht moet worden. In de winter
maanden kan men hooi, snijmaïs en
voederbieten aan deze dieren ver
strekken.
Figuur 1. Arbeidsopbrengst bij
verschillende produktieniveau's per
geit en kaasprijzen.
A rbeidsopbrengst
x 1000 gld.
kg meetmelk per geit
Dat wijst zichzelf.
De bedrijfsoppervlakte die men no
dig heeft voor een volwaardig gei-
tenbedrijf behoeft niet zo groot te
zijn. Wanneer men geen ruwvoer wil
aankopen, heeft men 1 ha weiland
nodig voor 10 melkgeiten, dus
voor een bedrijf met 100 melkgeiten
is dat 10 ha. Heeft men niet zoveel
grond, dan moet men hooi en/of
snijmaïs aankopen.
Het melken van de geiten gebeurt
machinaal. De dieren worden op een
verhoogde stand geplaatst, meestal
in een zij-aan-zij opstelling.
De melkstellen worden dan van
achteren aangesloten. De gewonnen-
melk gaat dan naar de kaastobbe. De
melk van twee melkmalen tegelijk
wordt dan verwerkt tot kaas e.d.
De hoeveelheid arbeid die men no
dig heeft om een bedrijf van 100
geiten volledig te runnen is sterk af
hankelijk van de bedrijfsopzet.
Met name de hoeveelheid tijd die er
gespendeerd moet worden aan de
afzet van het produkt speelt een gro
te rol. In haar algemeenheid wordt
met minimaal 2500 uren per jaar ge
rekend.
De toekomst
Incidenteel biedt de geitenhouderij
als bedrijfstak een mogelijkheid voor
Nu es geen koeien in de melkstal maar geiten.
het behalen van een inkomen. Het is
belangrijk om van tevoren de afzet
mogelijkheden van de geleverde
produkten te bekijken. Niet alleen
op de lokale markt maar ook als ex
port naar het buitenland.
Verbetering van de afzet met name
voor export zou gerealiseerd kunnen
worden als meerdere geitenhouders
zich bijvoorbeeld in een koöperatie-
ve vorm zouden verenigen.
12
Vergelijking tussen geitemelk en
koemelk
Zowel het vet- als eiwitgehalte is
van geite- en koemelk gelijk.
In geitemelk ontbreekt de gele
kleurstof caroteen. Daarom is
geitekaas wit van kleur, dit in
tegenstelling tot kaas van koe
melk.
Geitemelk roomt nauwelijks op,
dit omdat de vetbolletjes niet sa
menkleven tot trossen zoals het
geval is bij koemelk.
Het melksuikergehalte van geite
melk is lager ten opzichte van
koemelk, terwijl het zoutgehalte
iets hoger is.
Ook het gehalte aan vitamine 85
en B\2 is lager dan bij koemelk.
De smaakintensiteit van geite
melk is groter dan die van koe
melk.
ing. M. Westhuis
1 7 juni 1 983 Manifestatiebijlage
