Friese boer repareert
glazen melkkontainers
Jan Jousma, kuikenmester en ...glasblazer
Slecht jaar
Kapotte flessen
Zes tegelijk
de kuikens. De kapaciteit van het
bedrijf werd na twee jaar met een
nieuwe stal voor 30.000 kuikens ver
dubbeld tot ruim 60.000.
"Maar goed ook, dat het die jaren
goed liep, want als we toen zulke
slechte jaren hadden gehad als nu,
dan weet ik niet of we het gered
hadden. Dan was er in elk geval geen
nieuwe stal bijgekomen", vertelt
Jousma, die op kontrakt mest voor
de CAF. De handel in kuikens was
het afgelopen jaar erg slecht. Het
werk blijft, maar je wordt er niet be
ter van. We moeten toch maar door
zetten. Er zijn wat tekenen dat de
markt zich heel langzaam enigszins
herstelt".
De nieuwe stal met een kapaciteit van zo'n dertigduizend mestkuikens
"Ze vragen hem wel eens: Wat bent u nou, een kuikenmester die
glasblaast of een glasblazer die kuikens mest?" Lia Jousma uit het
Friese Wons vertelt over de bijzondere kombinatie van de werkzaam
heden van haar man. Jan Jousma weet het eigenlijk niet. De kuiken-
mesterij is de belangrijkste poot onder zijn bedrijf, maar hij is gediplo
meerd glasinstrumentenmaker. Eén van de weinigen die ons land rijk is.
Niet zonder trots toont hij zijn meestersdiploma en tegelijk legt hij uit
dat glasinstrumentenmaken wat anders is dan glasblazen, zoals zijn
werk meestal genoemd wordt. "Een blazer werkt met vloeibaar glas in
een oven, terwijl een instrumentenmaker met een brander allerlei
glaswerk voor laboratoria vervaardigt uit glazen buizen en staven". Een
lasser met glas? "Ja, zoiets".
Met gepaste trots toont Jousma een
van de kunststukjes van eigen makelij
Negen jaar-is Jan Jousma als glasin
strumentmaker werkzaam geweest
bij een bedrijf in Leek. Daarna heeft
hij hetzelfde werk vier jaar gedaan
aan de universiteit van Pretoria in
Zuid-Afrika. "Ik had al een hele tijd
het plan om te emigreren, toen er in
Zuid-Afrika iemand werd gevraagd.
Ze konden daar geen vakman krij
gen en Nederlandse en Duitse gla
sinstrumentmakers staan in het bui
tenland erg goed aangeschreven", zo
legt Jousma uit. Het beviel daar goed
en misschien hadden de Jousma's er
nog wel gezeten, als de kuikenmes-
terij er niet tussen was gekomen.
"Ik ben een mens van het platteland
en niet van de stad", zegt Jousma en
zijn vrouw vult aan: "Je wilde ook
eigen baas worden". Op de bruiloft
van een schoonzuster ontmoette
Jousma de heer Renze Steenstra uit
Tzum, zelf kuikenmester, en vertelde
hem over zijn wens om voor zichzelf
te beginnen. Weer terug in Zuid-Af
rika kreeg Jan Jousma een brief van
Steenstra met de mededeling, dat hij
een bedrijf te koop wist. Dat was het
bedrijf in Wons, een dorpje vlak bij
het begin van de Afsluitdijk, waar de
familie Jousma nu al weer bijna
zeven jaar kuikens mest. "Toen we
hier kwamen, had 'ie nog nooit op
een trekker gezeten", zegt Lia Jou
sma lachend, maar het liep goed met
In de eerste jaren in Wons was Jou
sma melkontroleur naast zijn werk
als mester. Toch voelde hij zich niet
helemaal gelukkig zonder glas. "Ik
vond het zonde dat ik niets meer met
mijn opleiding deed, terwijl ik ei
genlijk nog wel wat tijd over had".
Toen er van de oude baas uit Leek
het verzoek kwam of hij niet eens
weer wat wilde doen, hoefde hij zich
dan ook niet lang te bedenken. "Ik
begon in die tijd weer wat met glas te
prutsen. Wat glazen beestjes maken
en zo, maar daar zit hier geen brood
in. Er komt hier een stroom van dat
goedkope spul uit Taiwan".
Totdat er een boer met een kapotte
melkkontainer kwam met de vraag of
die ook gemaakt zou kunnen worden.
Van het een kwam het ander en nu
repareert Jan Jousma regelmatig
flessen, waar een pijpje is afgebroken.
Het afgelopen jaar heeft hij er zo'n
ISO onder handen gehad. Kapotte
melkkontainers, die voorheen als
waardeloos werden beschouwd en
moesten worden vervangen door
nieuwe, die al snel vierhonderd gul
den per stuk kosten.
Wil een fles gerepareerd kunnen
worden, dan mogen er geen scheuren
in zitten. Ook al is dat niet het geval,
dan nog mislukt de reparatie wel
eens. "Maar wanneer de fles knapt
en de reparatie dus mislukt, dan kost
het niets en de fles was anders toch
weggegooid. Een klein aantal flessen
kan ik niet maken; die zijn van een
slechtfere kwaliteit glas gemaakt.
Flessen met een Pyrek-merkje zijn
altijd goed, maar er zijn ook wel an
dere merken goed glas. Niet dat een
boer problemen krijgt met een min
der goede kwaliteit glas, ze zijn er
verder net zo goed om". "Het is erg
precies werk", vertelt mevrouw Jou
sma. "Hij kan er geen praters bij
hebben. En het is raar: laatst had hij
er 20 van de CAF, die allemaal luk
ten, terwijl er eentje van een boer
kapot ging. Daar kan hij maar slecht
tegen".
De reparaties kunnen het best wor
den geregeld via de melkmachine-
handel. Die kan dan in één keer meer
flessen tegelijk laten repareren en in
de tussentijd kan de veehouder een
ruilfles gebruiken. De CAF, waar
Jousma mee is begonnen, heeft al
zo'n systeem opgezet en levert steeds
in één keer zo'n twintig kapotte fles
sen aan. Het liefst wil hij minimaal
zes flessen tegelijk repareren. Die
kunnen dan samen in de oven, waar
alle gerepareerde zaken in komen.
"Dat gebeurt om de spanning uit het
glas te halen. Wanneer je dat niet
doet is de kans groot dat de fles vrij
snel weer kapot gaat".
In de eigengemaakte oven worden de
flessen verwarmd tot 560 graden,
waarna ze weer geleidelijk afkoelen.
"Dat vreet stroom en dus heb ik de
oven liefst vol, dat is veel goedkoper
dan met één fles erin".
tijdje wijst Jan Jousma naar de vlam:
"Kijk, de vlam kleurt oranje; een te
ken dat het glas heet wordt". Intussen
wordt het ook in de werkplaats tro
pisch warm, zodat wij blij zijn als on
ze gastheer de zaak wat laat door
tochten. Dan komt het spannendste
moment. Jousma drukt het nieuwe
buisje tegen de fles en we zien het
withete glas versmelten. Als daarna
de zaak nog wat is bijgewerkt kan de
gerepareerde fles in de oven. Een
voorheen waardeloos stuk glas is
weer een zo goed als nieuwe melk
kontainer geworden.
Klaas-Sjoerd Meekma
Jan Jousma in zijn werkplaats bezig met het repareren van een glazen melkkontainer
Vrijdag 6 mei 1983
Even later mogen we in de werkplaats
het repareren van een fles aanschou
wen, terwijl Jousma tekst en uitleg
geeft. De kapotte fles komt in een
ronddraaiende klem. Het afgebroken
pijpje wordt weggevijld en een nieuw
pijpje wordt klaargemaakt. Intussen
wordt met een brander ("Zo'n ding
kost tegenwoordig al gauw tweedui
zend gulden") het glas rondom het
gaatje steeds heter gemaakt. Na een
Jousma over de mestkuikens: Het
afgelopen jaar was niet zo best, maar
we moeten maar doorzetten
