Klimmende Mina met wilde betram
in het lieve vrouwe bedstroo
ouderwetse tuinplanten weer volop in de belangstelling
Er was eens een tijd dat er in onze
tuinen planten groeiden die
heerlijk geurden en bloeiden met
eenvoudige maar mooi gevormde
bloemen. Planten ook die
schoonheid paarden aan nuttige
eigenschappen. Ze hadden soms
geneeskracht, ze speelden een rol
in het bezweren van geesten, in de
keuken werden ze veelvuldig ge
bruikt bij de bereiding van spij
zen en dranken en tenslotte werd
in vele planten de grondstof voor
verfstoffen aangetroffen.
*nP-£N~5CHGTEL
- wwisif, acüiüK 7o«»
Siikbio»S«f-.ö. basse 3-8
Cnnterbuzx 8»lia.
In grootmoedershof, in oude
boerderijtuinen en sfeervolle
buitenplaatsen kon je ze overal
aantreffen, prachtige karakteris
tieke planten met klinkende hol-
landse namen. Namen die tot de
verbeelding spraken en veelal
symbolisch waren voor of afge
leid waren van hun typische ei
genschappen. Namen als zeeuws
knoopje, grote pimpernel, spaan-
se ruiter, klimmende mina, wilde
bertram, tripmadam en gebroken
hartjes staan voor interessante
plantepersoonlijkheden.
Hernieuwde kennismaking
Die interessante plantepersoon
lijkheden zijn een tijdlang uit ons
gezichtsveld geweest. Er zijn van
die perioden waarin het eenvou
dige ons niet goed genoeg is. Wie
echter de moeite neemt tot een
hernieuwde kennismaking met
die authentieke schoonheden zal
zich verwonderd afvragen hoe
het mogelijk was dat we dit be
vallige en geurige moois ooit
hebben ingeruild voor bijvoor
beeld de zielloze kakmadammen
van polyantharozen en dat we
zijn vreemd gegaan met kille gla-
mourgirls als driedubbele knol
begonia's. Dat we voorbijgingen
aan de brandende liefde en de
CANO» v»t*T éö<-'
Si3«i*nfS tot lH6t in fcei n«-
j«»ï. Zoonsga pt «mi pi «et». V«s
witte onschuld om te reiken naar
de onwerkelijke vormen van ge
vulde afrikanen en pompeuze
dahlia's. Toch blijken deze liai
sons op den duur onbevredigend
en langzaam maar zeker rijpt
weer het verlangen naar zuiver
der schoonheid, naar eerlijke
vormen en echte geuren. Daarom
staan die wat in vergetelheid ge
raakte ouderwetse tuinplanten nu
weer volop in de belangstelling.
Poëzie en versobering
Dat rijpend verlangen naar ho
gere waarden manifesteert zich
ook op andere wijze. Na een la
waaierige periode van kleurige en
wildachtige tuinspektakels en na
de tijd dat meer altijd beter was, is
er nu een periode van verstilling
aangebroken. Schreeuwerigheid
maakt plaats voor poëzie en
overdaad voor versobering. Onze
tuinen zijn niet langer opeenho
pingen van drukke kleuren en
vormen, maar worden weer
ruimten met een atmosfeer van
ingetogenheid, rust en warmte.
•De oorspronkelijke tuinplanten,
een beetje ten onrechte ouder
wetse tuinplanten genoemd, met
hun natuurlijke kleuren en geu
ren en ongekunstelde vormen en
elegante bloemen kunnen in die
anders ingerichte en beplante
tuinen een verrijkende bijdrage
leveren.
In de specifiek gevormde ruimte
van tuinen in de gebouwde om
geving kunnen we die planten,
alleen, of in boeiende combina
ties, exposeren als kunstwerkjes
in een galerie. In de landelijke si
tuaties, waar tuinen grenzen aan
een meer of minder gecultiveerde
KAASJESKRUID, Wit
«05OWTA «ISA SOw
f Véikl feesoch't.,4cor Ös*t
1* fc oreer H fKi&ttó - V««i
natuur, verlangt die weinig ge
kunstelde omgeving een eigen
geaarde beplantingswijze en
plantenkeus. Planten die passen
in het landschap. Eenvoudig, on
gekunsteld en karakteristiek.
Geen cypressen en laurieren,
maar sleedoorns en eglantieren.
Geen driedubbele kleurdotten,
maar bevallige, oorspronkelijke
soorten als scharleien en cicho-
reien. klaprozen en korenbloe
men.
Wat we in dit bestek tot de ou
derwetse tuinplanten rekenen
zijn de kruidachtigen. Dus de
vaste planten, cje twee- en de
eenjarigen. De toepassingsmoge
lijkheden zijn velerlei; er zijn
schitterende solitairplanten,
mooie planten voor borders, nut
tige planten voor de keuken, art-
senijplanten, praktische bodem
bedekkers en planten waar vlin
ders en bijen een voorliefde voor
hebben. Van een aantal catego-
riën willen we, zonder volledig te
zijn, wat aardige representanten
aan u voorstellen.
-'AGBIÉT, Grota
..-iF-ïSASTHC».»»* HAX. I'JSO
stsrif» ttarasrplBAtJ é-5
«ohadjM».Sok va»», va#*
Mooie solitairplanten
Van de planten die op hun eentje
indrukwekkend mooi zijn en als
sculpturen van moeder natuur
een opvallende rol in de tuin
kunnen spelen noemen we: de
zachte acanthus, een plant met
fraaie bladeren en witviolette
bloemen, de oude Grieken ont
leenden aan deze plant al hun
siermotieven; de krachtige be-
reklauw met de majestueuze wit
te bloemschermen, de levendige
engelwortel, het hoogreikende
koninginnekruid, de indrukwek
kende koningskaars, de toortsen,
en de prachtige, rank vertakte
zeekool met een wolk van witte
bloempjes.
Planten voor de border
Voor aanplant in vasteplanten-
borders kunnen we van de vol
gende planten gebruik maken
Verschillende soorten vrolijkt
akeleien, heerlijk geurende an
jers, stemmige boerenpioenen, de
kleine brunel, de wilde cichorei
met bloemen in het mooiste
blauw dat de natuur op haar palet
heeft, de paarse en rose damast
bloem, het bekende duizendblad
in gelige en wittige tinten, het
uitbundige kaasjeskruid met wit
te of roze bloemen, de lieflijke
klokjesbloemén, de felrode bran
dende liefde, de roodpaarse pek-
anjer, rode en witte prikneuzen,
sleutelbloemen, de voortreffe
lijke scharnierplanten, de ver-
geetmijnietén, het ranke vinger
hoedskruid, de decoratieve vrou
wenmantel en het fotogenieke
wildemanskruid.
De witte tuin
Langzaam maar zeker begint het
fenomeen 'witte tuin' zich een
zekere autoriteit te verwerven. En
omdat autoriteiten en dus ook
fenomenen met autoriteit navol
ging verdienen, kan iemand die
vandaag de dag het tuinieren
ernstig neemt niet meer om het
verschijnsel 'witte tuin' heen. Nog
maar even en wat als een mos
terdzaadje van mevrouw Saxvil-
le-West in het Engelse Sissing-
hurst begon, verspreidt zich met
de snelheid van springbalsemie-
nen. Voor het inrichten van "wit
te tuinen' zijn witbloeiende en
liefst wat grijsbladige planten
nodig. En met name onder de
oorspronkelijke tuinplanten blij
ken ruim dertig soorten voorhan
den om in witte tuinen beschaafd
mee te stoeien.
Praktische bodembedekkers.
In elke tuin zijn er wel van die
hoekjes of plekjes waar we niet
goed raad mee weten. Onder bo
men en struiken, in schaduw-
hoekjes, op de plaats van het
kleine gazonnetje en derqelijke.
Plekken die we niet onbegroeid
en dus ongemoeid kunnen laten.
Voor die situaties zijn er de bo
dembedekkers, de nijvere gele-en
bosaardbei, de lieftallige brunel,
de soms woekerende dovenetel,
het geurige lievevrouwebed-
strooi, het schaduwminnende
longkruid, de vlijtige witte on
schuld, het grappige stekelnootje
en het mooi blauw bloeiende ze-
negroen.
Planten voor de keuken
Voor de fijnproevers en de keu
kenprinsessen die behalve voor
wat mooi en praktisch is ook nog
oog hebben voor ons reuk- en
smaakzintuig zijn er de planten
om in de keuken dranken en
spijzen aangenaam mee te krui
den.
De fijn gesneden blaadjes van het
boerenwormkruid worden in
eiergerechten verwerkt, het bo
nenkruid is populair bij tuinbo
nen, engelwortel wordt als kruid
bij de barbecue gebruikt, de jon
ge scheuten van de fraai slinge
rende hop zijn een aspergeachtige
delicatesse, de kale jonker wordt
in salades toegepast, mierikswor
tel kruidt vissauzen, de blaadjes
van de' kleine pimpernel zijn
BQERENFIOEW. witte
tiFjirjL P*£f,XTA *LfiA PifHS
pi an t, is «ar. lawaig.
smaakmakers in sla, het fijne
blauwe blad van de ruit wordt bij
vlees en vis gebruikt, salieblaad
jes in forel zorgen voor een bij
zonder aroma en last but not least
bevordert de wilde peen de ver
liefdheid. Alsof de liefde toch al
niet door de maag ging.
Artsenijplanten
Eeuwenlang werden planten ge
bruikt bij het genezen van ziekten
en kwalen en nog steeds maakt de
natuurgeneeskunde nog gebruik
van verschillende tuinplanten.
Ook in wat men gewoonlijk de
volksmond noemt, staan een
aantal planten bekend om hun
geneeskrachtige werking. Tame
lijk bekende zogenaamde artse
nijplanten zijn de volgende.
Het witte duizend blad met een
bloedzuiverende werking, stin
kende gouwe om wratten mee te
bestrijken, het havikskruid tegen
oogkwalen, het ruigklokje zou
keelpijn verhelpen, longkruid
bestrijdt huidaandoeningen, pe
permunt wordt in hoestdrank
verwerkt, salieblaadjes in koken
de melk is een probaat middel
tegen verkoudheid, de smeer-
wortel heelt wonden en de tor-
mentil bevat tannine tegen tand
vleesontsteking.
£NS£LWC.rt£i.
LANSELtCA S!fc¥MTRlS JiSUc»
Jcrne bïaa in vi.jch'vStibowi, 7-3
«ia, itaofpsrsn of >.«rti«f;aeTwj.
Bijzondere éénjarigen
Het gebruik van éénjarige perk-
planten in tuinen is erg groot.
Ieder jaar vinden miljoenen
perkplanten hun weg naar talloze
tuinen. Jammer is dat dat grote
aantal planten uit zo'n beperkt
assortiment bestaat. Jammer is
dat ook hier zo weinig de grote
rijkdom van zoveel andere soor
ten dan afrikaantjes en petunia's
wordt benut. Naast het gangbare
perkplantensortiment zijn er nog
zo'n vijftig soorten éénjarigen.
Eénjarigen die zich van het
gangbare onderscheiden door
een veel natuurlijker groei- en
bloeiwijze en eigenschappen die
we bij de vaste planten al noem
den. Enkele van die minder alge
mene éénjarigen zijn: de aparte
berenoor, de met fraaie kelken
bloeiende doornappel, de he
melsblauwe didiscus, de drie-
urenbloem, het juffertje, juffert-
je-in-het-groen met de mooie
zaaddozen, het eenjarige kaasjes
kruid, de kattesnorren, als fraaie
klimplant de klimmende mina
die lang en overvloedig bloeit met
scharlakenrode bloemen, de geu
rende ëeseda, riddersporen, de
mooie blauwe salie, de siertabak,
slaapmutsjes, stokrozen en vio-
lieren.
Verkrijgbaarheid
Het kweken van weer een redelijk
compleet sortiment ouderwetse
tuinplanten is een tamelijk spe
cialistisch gebeuren. Zo'n specia
liteitenkwekerij is kwekerij 'de
hoveling' te Berkenwoude die
haar planten via een aantal re
gionaal verspreide tuincentra
distribueert. Daar zijn ook cata
logi van het complete sortiment
verkrijgbaar.
Beneden de grote rivieren zijn
ouderwetse tuinplanten bij de vol
gende tuincentra verkrijgbaar:
Tuincentrum TAN te Nuth
Tuincentrum MARJOLEIN te
Nuenen
Tuincentrum HALSTEREN te
Halsteren
Tuincentrum BEVELAND BV te
Goes
BERf5TASTER
y ASTER WI 8EIS11
1 nlni.fi ouderwets Moewpjs.
tftroi »1« «rijbio*#.
100c»
?.io
3 V«»t
9
