VOO It in:
VltOIIW
ingezonden
Een ijzig
nagerecht
Bonen lezen; ook wel es "stikkebeu.
onder redaktie van de Redaktiekommissie Bond
van Plattelandsvrouwen voor Zeeland en Bra
bant
Redaktieadres:
Mevr. LJ. de Regt-van Maldegen..
Anna Mariaweg 1. 4494 PB Geersdljk.
Op het eerste gezicht vertoont Bangladesh wel wat overeenkomst met
Zeeland. Polders, de wegen verhoogd, zodat het lijkt of ze op dijkjes
liggen. Veerponten en veel water. Mooie akkertjes met verschillende
kleuren groen afgewisseld door geel bloeiend mosterdzaad, dat zijn
allemaal dingen die je ook bij ons kunt vinden. Maar daarmee houdt
dan ook de overeenkomst wel op.
Als je in een reisgids een vacantiedoel gaat zoeken, zul je daar zeker
Bangladesh niet in tegenkomen. De reden dat wij er heen gingen was
om onze dochter en schoonzoon te bezoeken, die in Dacca wonen. Uit
een veelheid van indrukken wil ik proberen u iets over dit land te
vertellen.
Overbevolking
Bangladesh is 3 k 4 x zo groot als
Nederland, maar het heeft meer dan
90 miljoen inwoners. Die overbevol
king is dan ook het grote probleem
van dit land. Dacca (of Dhaka) is een
eilandenstad met grote verschillen.
Er zijn mooie wijken met
royale huizen en goede wegen. Ook
moderne grote gebouwen zoals de
regeringsgebouwen, luxe hotels, een
prachtige moskee, een stadion enz.
In de oude binnenstad smalle straat
jes en steegjes met kleine stenen
huisjes. Aan de kanten van de ri
viertjes, die door de stad lopen, on
derkomens voor zeer veel mensen,
die gemaakt zijn van bamboepalen,
zeildoek, rietmatten enz. Onvoor
stelbaar dat daar mensen irt kunnen
leven. Het verkeer is er enorm druk.
Het krioelt er van de fiets-taxi's
(riksja's, men zegt 100.000), baby
taxi's, oude bussen, auto's, handkar
ren, ossekarren, fietsers. Alles rijdt
luid foeterend door elkaar, en toch
gebeuren er weinig ongelukken.
Spierkracht
Heel opvallend voor ons is dat al het
werk met spierkracht gebeurt. Ner
gens zagen we machines, trekkers of
kranen gebruiken. Aan de haven zie je
dat alle schepen leeg gedragen wor
den. De kleinere boten worden ge
roeid of met tegenstroom door een
aantal mensen met lijnen van de kant
getrokken. In de bouw, de wegen
bouw, de steenbakkerijen, op het land
overal, werken heel veel mensen,
maar het is allemaal handwerk.
Groene winter
Ook in Bangladesh is het nu winter,
maar toch is alles er prachtig groen.
De temperatuur was in januari tus
sen 16 en 26 graden Celcius. Elk
stukje land dat er voor in aanmer
king kwam was ook nu begroeid. De
temperatuur en voldoende water
voor irrigatie maken het mogelijk dat
tarwe, aardappelen en mosterdzaad
nu als tussengewaS gekweekt wor
den. Ook waren er al volop veldjes
gezaaide rijst, die straks uitgeplant
moeten worden en al stukken waar
de rijst uitgeplant was. In aardap
pelruggen en de tarwe rijtjes werd
het onkruid met de hand uitgeplukt
en in manden verzameld. Dat kan
dan weer als voer voor de koeien
dienen. Veel riviertjes zijn volge-
groeid met waterhyacinthen. Eer
men het water kan gebruiken voor
irrigatie moet dit wateronkruid ver
wijderd worden. Het wordt te drogen
gelegd en wordt ook weer gebruikt
als veevoer of door de grond ge
werkt. De veldjes mosterdzaad die al
rijp waren worden opgetrokken, in
grote bundels gebonden en op de
schouders naar de boerderij gedra
gen. Verder noord-oostwaarts rij
dend kom je buiten, het rivierenge
bied. 't Landschap verandert, het
wordt heuvelachtiger.
Je ziet daar theeplantages en de
heuvels beplant met ananas. De
wintertijd is daar kennelijk ook
snoeitijd en dat zag je overal gebeu
ren in de theestruiken.
Vrouwen
Het plukken van de thee schijnt
vrouwenwerk te zijn. Maar dat was
nu nog niet aan de orde. De bevol-
kirfg van Bangladesh is voor het
overgrote deel (80%) Islamitisch. Dat
brengt met zich mee, dat vrouwen
zich weinig in het openbaar mogen
vertonen. Overal waar je komt,
wordt je direct omringd door een
grote groep mensen, maar daar zijn
zelden vrouwen bij. Op de markten
zijn het ook de mannen die de koop
waren, zoals groenten en fruit, aan
bieden. De vrouwen die je ziet zien er
keurig gekleed uit. Het zijn vaak
vrouwen uit de hogere standen of die
zelf een baan hebben, maar ook het
tegenovergestelde, heel armoedig
geklede vrouwen die lopen te bede
len. Het is erg belangrijk zonen te
hebben. Zij blijven met hun gezin bij
hun ouders en moeten hen verzorgen
als dat nodig is. Dochters hebben is
een dure aangelegenheid. Je moet
een bruidsschat betalen om ze uitge
huwelijkt te krijgen en dan verdwij
nen ze naar de schoonfamilie, zo
dat de ouders er later geen hulp meer
van hebben. Meisjes trouwen erg
jong. Getrouwd gaan ze dan nog wel
naar de middelbare school en in die
tijd krijgen ze ook de kinderen. Daar
kan de schoonmoeder dan voor zor
gen. Meer voorkomend is het dat de
jonge vrouw hard moet werken bij de
schoonfamilie. Op het platteland
werken niet zo veel vrouwen mee op
het land, maar zodra de oogst op het
erf is, is het haar werk om te helpen
met dorsen enz. Maar door armoede
gedreven, zie je ook vrouwen bui
tenshuis werken en dan wel zwaar en
slecht betaald werk. Stenen kapot
kloppen voor wegverharding en
mandjes cement de bouwstellingen
opdragen.
Opleiding
Toch wordt ook het aantal vrouwen,
die een opleiding gaan volgen, hoger.
Bij een bezoek aan een landbouw
school troffen we ook daar meisjes
aan. Op onze vraag hoeveel meisjes
studenten er waren vertelden ze dat er
52 meisjes waren van de ongeveer 700
leerlingen. Ze waren daar 4 jaar in
tern. Op medisch, technisch en agra
risch gebied zijn er goede opleidin
gen. Het is dan ook begrijpelijk dat
men bij de ontwikkelings-projecten
slechts een beperkt percentage bui
tenlanders wil hebben en daar zoveel
mogelijk eigen mensen inschakelt.
Voeding
Tenslotte nog iets over het eten. Het
hoofdvoedsel is rijst. 3 maal per dag,
als er geld voor is. Voor velen één
maaltijd per dag: De gekookte rijst
wordt gegeten met een kruidensaus,
die o.a. groene peper bevat. Daarbij
horen eigenlijk ook linzen, vis of kip.
Men eet de rijst met de hand. Met de
saus maak je er balletjes van, die je
dan zo kunt eten. De nationale drank
is thee, zwart met veel suiker en
melk. Koffie is er ook wel te koop.
maar in een dorpscafeetje is er enkel
thee en ook wel frisdrank. Bier en
sterke drank wordt niet vrij verkocht.
Op de markten zijn veel soorten
groente en fruit. Er was in januari
een grote aanvoer van bloemkool, de
eerste tomaten waren er al, er was
aanvoervanaardappelen,aubergines,
mandarijnen, papaya's. De bananen
bomen en cocospalmen staan overal
in het land. Bij de huizen waren veel
prachtig bloeiende bougainvillea's
en in de parken bloeiden de ons be
kende zomerbloemen als afrikanen,
dahlia's, zinnia's enz.
Besteding ontwikkelingsgeld
Dit zijn zo maar wat indrukken uit
een ver land. Vaak lees je negatieve
berichten over de besteding van de
ontwikkelingsgelden in dit soort lan
den. Ik denk dat je veel meer achter
gronden moet kennen om daar over te
kunnen oordelen.
Vast staat dat het mogelijk is dat, dit
toch zo vruchtbare land- alle mensen
kan voeden.
De grootscheeps gestarte campagne
voor een verantwoorde 'Tamilyplan-
ning" zal daar ook voorlopig niet veel
verandering in kunnen brengen.
mevr. J. de Regt.
99
Geachte redaktie,
Graag wil ik iets ophalen en
schrijven van het bonen lezen uit
mijn jeugd.
Wij waren met nog al wat zussen
thuis, dus we werden dan ook goed
aan het werk gehouden. We had
den nogal wat koeien, een melk
zaak en 's avonds bonen lezen, 's
Winters werden eerst de bonen uit
het eigen bedrijf gelezen, zaaibo-
nen eerst apart en dan de bonen,
die werden verkocht. Waren die
van Vader klaar, dan werd er voor
een handelaar gewerkt. Die kocht
ze dan eerst op en ging dan met een
wagen door het dorp en bracht ze
soms van huis tot huis, dat was dan
een zakcentje voor de dochters.
Gezellig zaten we dan aan de tafel,
soms met 5 a 6 personen. Er kwam
ook wel eens een bevriende helpen.
Er waren inderdaad gezinnen waar
veel gezongen werd. Ik was de
jongste van 4 zussen, ongeveer
12-13 jaar en weet nog goed als het
dan rond 9 uur was en de tafel leeg,
dan was er die twijfel "doen we nog
of niet"? We hadden niet veel lust
meer hoor! het was niet altijd lol!
Maar dan stonden nog een paar
resten bij het kabinet. Zonde om
die te laten liggen en werden dan
toch nog uitgestort. Moeder ging
naar de kast en voor iedere persoon
ging er dan een toffee of karamel
in de hoop op tafel, onder de schaal
waar de rotte in gingen. Zo werd er
nog even vlug gewerkt en snoepten
we nog wat. Was je jong, dan
mocht je de ergste vuile bonen oj
erwten er uithalen en een oudere
verbeterde ze dan. Mijn gedachten
gaan nog uit naar de winter, toen
er bij ons in de stal een melkkursus
gegeven werd. Mijn 3 oudere zus
ters deden daaraan mee. Ik was
nog te jong. Het was dan ook een
drukte hoor! Er kwamen dan ook
nog andere meisjes van andere be
drijven, die bij hun ouders niet ge
noeg ruimte en koeien hadden. Bij
ons was dan wel gelegenheid. De
lessen werden gegeven door Mej.
P. de Lange als voormelkster. Nu
nog in leven als Mevr. P. Brasser-
de Lange te Kleverskerke. De
toenmalige zuivelkonsulent, de in
middels overleden heer Sietema,
had de leiding. Eerst handen was
sen, nagels nakijken, staarten op
binden, uiers wassen en dan ging
het voormelken beginnen. Sietema
gaf dan de cijfers.
Was het melken achter de rug, dan
ging mijnheer Sietema met vader
aan de praat achter de platte buis
en zijn assistente aan tafel bonen
lezen. Een kopje thee, dan choco
lademelk of eigengebakken bab
belaar. Ze moesten wachten tot
half 10 om naar de stoomtram te
lopen. Dan waren ze aan de tafel
zo aan de gekkigheid en dachten
aan geen tram. Sietema was de
eerste als reisvaardig en ging maar
zachtjes vooruit. Pie de Lange zat
nog met een schort vol bonen, tot
vader zei Pie schiet noe op. Sie
tema zit al in de tram"! Ik heb
lange benen en hij (de tram?)
wacht wel". Iedere week de kamer
een grondige beurt, stóf, stof, stof.
Er was veel pret, maar ook waren
we het op z 'n dorps gezegd dikwijls
"stikke beu". Zoiets kan men zich
nu niet meer voorstellen: Ongeveer
55 jaar geleden. Plattebuiskachel,
stoomtramhandmelken, bonen
lezen, babbelaars bakken
Afz. Mevr. Minderhoud - Min-
derhoud Vikingstraat 1
4361 CR Westkapelle
(foto drukkerij Pitman Goes
Er bestaan diverse normen voor het
maken van ijs, in alle soorten en
smaken, moeilijk en niet moeilijk.
Niet moeilijk geldt voor het maken
van een cassata; een soort ijspudding
die heerlijk zacht van smaak is en
betrekkelijk eenvoudig door u zelf
gemaakt kan worden.
U hebt daar het vólgende voor no
dig:
'Vi liter slagroom, 6 eieren, 150 gram
suiker, wat gembernootjes, 1 ons
gesneden sukade, bigarreaux (ge
konfijte kersen), 3 4 eetlepels ca
cao, 1 ons rozijnen, dl. cointreau, '/i
dl. crème de cacao en een cake-blik.
De bereiding gaat als volgt:
snij de gember en de kersjes fijn en
vermeng dit met de rozijnen, sukade
en de Cointreau en hou dit apart. Doe
dit ook met de cacao, vermengd met
de crème de cacao. Klop nu de eieren
met de suiker op in een warmwater
bad tot bloedwarmte, klop hierna de
kompositie koud tot ze dik vloeibaar
is en spatel er nu voorzichtig de in
middels goed stijfgeslagen slagroom
door. Roer nu de cacao met de likeur
door de helft van de kompositie en
schep het voorzichtig in de cake
vorm. Meng nu door de andere helft
van de kompositie de vruchtjes en de
likeur en schep dit nu ook op de eer
ste laag (marmereffekt). Dek het ca-
keblik nu af met een stukje folio en
plaats het ongeveer 5 6 uur in de
vriezer. Vlak voor het gebruik de
vorm even onderdompelen in wat
warm water en stort hem op een
schaal.
Men kan nu de cassata serveren in
redelijk dikke plakken gesneden op
een bodem van een plakje cake en
met een rozet van slagroom.
M.A. van der Vliet
19
