maakt Nederlandse hulp
rendabel
E ind februari is het tijd om de bo-
nen te zaaien. Straks wanneer het
I bedrijf uit de ontwikkelings- en ont-
ginningsfase is ligt het in de bedoe
ling om ieder jaar circa 125 ha bonen
te zaaien. Zoals reeds eerder gezegd,
het land krijgt een schoonmaakbeurt
met Round-up en gelijker tijd fun
geren de bonen als een vruchtwisse
ling. Er moet nog veel met dit laatste
gewas worden geëxperimenteerd om
rendabele opbrengsten te kunnen
krijgen. De bonen worden geteeld
om rijp te winnen waarna het pro-
dukt wordt verkocht aan het Staats
Inkoop Buro die op haar beurt de
bonen doorverkoopt aan de ver
schillende distributiekanalen. Bonen
zijn een zeer geliefd voedsel en in
kombinatie met de maisteelt biedt
het zeker grote perspektieven.
N a de inzaai van de bonen breekt
er een rustige tijd aan op de farm.
T anzania is een van de armste lan
den ter wereld, tevens is het niet in
staat om genoeg voedsel te produce
ren voor de eigen bevolking. Dat
laatste is niet het gevolg van het feit
dat er niet genoeg landbouwgrond
zou zijn. maar het voedseltekort
wordt veroorzaakt door het niet vol
ledig benutten van die grond. Via
Nederlandse ontwikkelingssamen
werking wordt er op verschillende
terreinen getracht verbetering in die
situatie te brengen. Een van de meest
direkte vormen van hulp is de be
trokkenheid van Nederland bij de
ontwikkeling en uitbreiding van het
grote gemechaniseerde maisbedrijf
in Mbozi. Mbozi Maize Farm ont
vangt reeds geruime tijd Nederland
se steun. Sinds 1979 echter in een
duidelijk omlijnde vorm van Finan
ciële en technische assistentie. Mo
menteel wordt er gewerkt binnen fa
se twee. een periode die loopt van
1981 tot 1984. waarbij een totaal be
drag van 4 '/2 miljoen gulden voor het
bedrijf beschikbaar komt. De tech
nische assistentie wordt verstrekt
door Euro konsult, een adviesburo
uit Arnhem, waarvan twee mede
werkers op het bedrijf aanwezig zijn,
een landbouwkundig en een tech
nisch adviseur.
D it seizoen '82/83 is begonnen
met de inzaai van 1000 ha mais. Het
begin van de inzaai ligt min of meer
vast met het begin van het regensei
zoen dat omstreeks de eerste week
van november aanvangt. Uit proe-
M bozi Maize Farms is gelegen in
het distrikt Mbozi, in de zuid-weste
lijke hooglanden van Tanzania, 1500
meter boven de zeespiegel, ongeveer
90 kilometer van de hoofdplaats
Mbeya. Het is een semi-staatsbedrijf
dat onder de organisatorische para
plu van NAFCO (National Agricul
tural and Food Corporation) valt.
Dit is een overkoepelend orgaan
waarbij een twintigtal grote land
bouwbedrijven zijn aangesloten. Elk
afzonderlijk bedrijf heeft echter vol
ledige zelfbeschikking over bedrijfs
beslissingen ten aanzien van alles
wat met het te voeren beleid heeft te
maken. Mbozi Distrikt is één van de
meest door de natuur gezegende ge
bieden in dit land. Ten eerste kan het
rekenen op een zeer betrouwbaar
regenvalpatroon dat gemiddeld een
neerslag geeft van 1000 tot 1100 mm
per seizoen. Ten tweede is de grond
er bijzonder vruchtbaar, goed door
latend en gemakkelijk bewerkbaar.
Ten derde is het verder gezegend met
een voor mais en koffie uitstekend
klimaat met gematigde sub-tropische
temperaturen.
T ijdens de periode '79/'81 onder
fase 1 van de nederlandse hulp kon
het bedrijf uitgroeien van 200 tot 500
ha. Het was duidelijk dat de Farm
een goede toekomst kon hebben on
der de reeds genoemde gunstige lig
ging, en omstandigheden. Tijdens
die periode groeide het bedrijf echter
100 ha groter. Dit laatste was het ge
volg van een plotselinge beslissing
van Tanzania's president Julius
Nyerere die tijdens een bezoek aan
het bedrijf zo onder de indruk kwam
van die prachtige velden mais, dat hij
terstond het bevel gaf om nog een
extra 100 ha aan de reeds bestaande
500 toe te voegen. Na de uitkomsten
van een bezoek van een nederlandse
evaluatie missie werd besloten om
over te gaan tot een fase 2 voor het
bedrijf waarin de boerderij zou uit
groeien tot een omvang van 1100 ha
in totaal. Dit plan is momenteel in
uitvoering en nadert ruimschoots
vooruitlopend op het schema zijn
voiiooïng.
H elaas is Mbozi Maize Farms het
enige grootschalige bedrijf binnen
een straal van 300 kilometer. Er is
geen enkel ander soortgelijk bedrijf
waarop teruggevallen kan worden.
In de vrij recente geschiedenis van
Mbozi Distrikt zijn er echter wel
mogelijkheden geweest, want in de
periode voor de tweede wereldoorlog
hadden zich in dit gebied 127 Euro
pese settler boeren, meest van Duitse
afkomst, gevestigd. Door de oorlog
en de zich daarna voordoende poli
tieke ontwikkelingen binnen Tanza
nia zelf vertrokken deze boeren ter
wijl de meeste van deze bedrijven in
ontwikkeling volledig zijn verdwe
nen. Men kan zich echter voorstellen
Bonen als vruchtwisseling
Maisoogst was nachtmerrie
Bedrijfsvoering
Door de natuur gezegend
Groter of konsolideren?
Goede ontsluiting
shifts gewerkt, terwijl er met de Ca
terpillar D6 die nu al het ploeg en eg
werk doet zelfs in vier shifts wordt
gewerkt (dag en nacht).
Er wordt tijdens het zaaien direkt een
gedeelte van de benodigde kunst
mest gegeven. Uit proeven is geble
ken dat we de fosfaat gift moesten
verhogen. De gift is nu gesteld op 100
kg P/O en 25 kg N. Later in het sei
zoen wanneer de mais ongeveer
kniehoogte heeft bereikt wordt er
nog een extra stikstofbemesting toe
gepast van zuiver 80 kg N. Er wordt
geen mechanische onkruidbestrij-
ding toegepast. Er wordt een herbi
cide gebruikt dat wanneer de weers-
Van Wezel.
noodzakelijk is. Alle spuitwerk-
zaamheden worden door het bedrijf
zelf uitgevoerd.
Een periode waarin de werknemers
j zoveel mogelijk hun vakantie opne-
men. Degenen die blijven houden
zich bezig met het onderhoud van de
akkerwegen en houden het gras kort
i langs de bermen. Maar in juni wordt
het weer druk. De bonen rijpen en
moeten met de hand worden opge
trokken. Voor dit karwei worden
veelal schoolkinderen en vrouwen
ingeschakeld. Het dorsen gebeurt
nog vrij eenvoudig door met een
trekker over de droge bonenpeulen
te rijden. Het kaf samen met de bo
nen wordt later door een kafmolen
gedraaid.
Eind mei begin juni begint ook de
maisoogst. Het afgelopen seizoen is
die oogstperiode een nachtmerrie
geweest. Ze duurde veel en veel te
lang, bijna vijf volle maanden. Ei
genlijk zouden we klaar moeten
kunnen zijn in 2 Vi maand. Afgelo
pen seizoen werd bijna alle mais met
de hand geoogst. Het is binnen ge
komen, maar vraag niet onder welke
inspanningen en ook ten koste van
veel verliezen in. het veld. Een on
houdbare situatie als Mbozi Maize
Farm tenminste met recht de naam
gemechaniseerd bedrijf wil blijven
dragen. Er zijn weliswaar oogstma-
chines op het bedrijf, maar die zijn
niet geschikt om er de lange hybri-
demais mee te oogsten. Het zijn
amerikaanse machines gebouwd op
I amerikaanse omstandigheden en
hybriden. Een kombineharvester
lijkt de oplossing en voor het vol
gende seizoen hopen we tenminste
één kombine ter beschikking te heb
ben zodat we minder afhankelijk van
dagloners en Ujamaa dorpen uit de
omgeving worden.
In het afgelopen oogstjaar hadden we
een gemiddelde opbrengst van 4800
kg per ha. Dat is niet slecht maar het
is ook nog lang geen uitblinker. Er
moet meer mogelijk zijn. Om het
uiterste er uit te halen wordt gepro
beerd, maar men moet er altijd reke
ning mee houden dat er onder Tan-
zaniaanse omstandigheden moet
worden gewerkt. Gebrek aan diesel,
het te Iaat arriveren van kunstmest,
het niet tijdig beschikbaar hebben
van nieuw zaad, waardoor overjarig
zaad moet worden gebruikt, tekort
aan herbiciden en geen geld voor de
aanschaf van machine en trekkeron
derdelen.
een gebied van ruim 2000 ha be
schikbaar. Deze grond werd destijds
na moeizaam onderhandelen van de
lokale bevolking verworven. Op de
2000 ha waren nogal wat kleine
boertjes gevestigd die er o.a. koffie,
mais en bananen verbouwden. Deze
mensen werden uitgekocht en finan
cieel gekompenseerd. Zonder enig
probleem konden zij zich buiten het
farmgebied vestigen waar nog vol
doende ongebruikt land beschikbaar
was en is. In Tanzaniaanse kringen
wordt nogal luchthartig gedacht over
de problemen die het goed besturen
van een groot landbouwbedrijf met
zich meebrengt. Vooral worden die
problemen zichtbaar wanneer een
bedrijf te snel groeit. Maar cijfers
over grote oppervlakten doen het
goed. waarbij dan gemakshalve
voorbij wordt gegaan aan de kos
ten/opbrengsten kant van de zaak.
Zoals het er nu uitziet lijkt er van
Nederlandse kant de voorkeur naar
hoe anders deze streek er zou hebben
uitgezien wanneer deze boeren wa
ren gebleven. Al met al is de ontslui
ting van de farm voor Tanzani
aanse begrippen niet slecht. De af-
astand tot de Tanzam highway be
draagt slechts 30 km. De highway is
de verbinding tussen Dar es Salaam
en Lusaka, onderdeel van de
Kaap/Cairo route en is geasfalteerd.
Tevens is de afstand tot de bekende
Tazara spoorlijn (Dar es Salaam-
Ndolo Zambia) ook slechts veertig
kilometer. De kontakten met de bui
tenwereld worden onder houden met
een radio-telefoon verbinding.
Of Mbozi Maize Farms daarna nog
verder moet groeien is nog een open
vraag en misschien een strijdpunt
tussen wat Nederland denkt en wat
Tanzania graag wil. Er is in totaal
Stationair dorsen.
uit te gaan om na fase 2 niet tot ver
dere uitbreiding over te gaan. De
vraag is zelfs of Nederland nog ver
der zal gaan met financiële assisten
tie. Mocht dit echter wel het geval
zijn dan zal waarschijnlijk de voor
keur naar een konsolidatie van het
bedrijf uitgaan. De aandacht zal dan
gelegd worden op een verbetering
van de landbouwkundige en techni
sche bedrijfsvoering of met andere
woorden, streven naar hogere op
brengsten per ha tegen lagere kosten.
Daarin zitten nog zeer veel moge
lijkheden. Men is er van beide zijden
nog niet uit, maar vast staat dat voor
het einde van 1983 een keuze zal
moeten worden gemaakt.
ven is gebleken dat de beste zaaitijd
in november ligt. Om zoveel moge
lijk van de z.g. optimale zaaidatum te
kunnen profiteren is het zaak om zo
vroeg mogelijk te beginnen. Dit jaar
wordt er gewerkt met een zaaiplan
waarbij er van wordt uitgegaan dat
we per dag circa 40 ha kunnen ver
werken. De zondagen worden buiten
beschouwing gelaten. Op deze ma
nier is het mogelijk om eind novem
ber het werk rond te hebben. Terwijl
we dit schrijven (begin november)
weten we uiteraard nog niet of het zal
lukken. Er zijn nogal wat onzekere
faktoren.
Er wordt door de trekkerchauffeurs
en de begeleidende dagloners in twee
omstandigheden gunstig zijn een
goed resultaat geeft. Helaas begin
nen er echter steeds meer velden te
komen waar o.a. het kweekgras sterk
toeneemt. Er is nu een programma
opgesteld, waarbij ieder jaar de ergst
aangetaste velden buiten het mais
areaal worden gelaten en een be
spuiting met Round-up ondergaan,
waarna ze later in het jaar (februari)
worden ingezaaid met bonen. Op
deze manier hopen we het kweekgras
de baas te blijven.
Alle velden krijgen een Thiodan be
handeling tegen de stalkborer. Vaak
is er op dat moment nauwelijks nog
enige schade te ontdekken, maar het
is gebleken dat een bespuiting beslist
Etentje thuis met Josef Mgoda de buildingforeman, zijn vrouw en kind.
10
