De voeding van het
melkvee in de nazomer
Strooi vanaf eind juli
minder stikstof!
Gastgezinnen gezocht
ing. J.J. Zonderland
Op dit moment is op de meeste percelen grasland au reeds 3
of 4 keer stikstof gestrooid Een stikstofniveau van ca.400 kg
N per ha per jaar is optimaal. Daarom is het op intensieve
graslandbedrijven nodig de hoeveelheid stikstof die per
keer gestrooid wordt in de nazomer te verminderen. In dit
artikel zal worden ingegaan op de stikstofbemesting vanaf
eind juli. Tevens wordt het bossen maaien nader toegelicht
omdat veel bedrijven hier aan te weinig aandacht besteden.
Ing. J.A.M. van Hees
~"5oo
Serie "Niet meer maar beter" nr. 5
In de nazomer is het meestal niet eenvoudig om de koeien op produktie
te houden. Melkkoeien kunnen dan minder melk uit gras produceren
dan in de voorzomer. Hiervoor zijn verschillende oorzaken aan te
wijzen:
Het drogestofgehalte van het gras daalt, waardoor de voederwaarde
per kg gras minder wordt. De voederwaarde per kg droge stof valt
meestal nog wel mee als gevolg van een wat hoger eiwitgehalte van
het gras.
De smakelijkheid van het gras loopt terug doordat er in de nazomer
minder gemaaid wordt en het grasland meerdere keren achtereen
beweid moet worden. Probeer de smakelijkheid zo goed mogelijk te
houden door na twee keer beweiden de bossen te maaien. Slepen
moet ontraden worden, zeker bij droog weer.
Het gras blijft in de nazomer langer nat, waardoor de grasopname
eveneens terugloopt.
Soms treedt in het najaar sterke da
ling van het vetgehalte op. De struk-
tuurwaarde van het gras is dan dik
wijls laag, terwijl meestal extra
krachtvoer gegeven wordt om de
produktie op peil te houden. Hier
door krijgen de koeien te weinig
struktuur in het rantsoen, waardoor
het vetgehalte sterk kan dalen.
Hoeveel melk uit gras?
De grasopname is ook afhankelijk
van de koe. Een vaars vreet minder
gras dan een oudere koe. Hoogpro-
duktieve koeien nemen meer gras op
dan laagproduktieve. Verder speelt
ook het laktatiestadium een rol.
In augustus kunnen oudere koeien
nog 20 kg melk uit gras produceren.
In september wordt dat door de la
gere opname 19 kg en in oktober 16
kg melk. Dit geldt bij dag en nacht
weiden en bij voldoende aanbod van
w.eidegras. Wanneer de koeien 's
nachts op stal gehouden worden,
zullen ze ongeveer 3 kg melk minder
produceren uit gras. Vaarzen geven
ongeveer 4 kg melk minder uit gras
dan oudere koeien.
Bij koeien, die in het najaar en het
begin van de winter afgekalfd heb
ben, zullen over het algemeen niet
zoveel problemen optreden.
In de zomer kalvende koeien vragen
echter extra aandacht. De dieren ko
men in de nazomer vaak tekort en
zakken te snel in produktie met als
gevolg een lagere jaaropbrengst.
Krachtvoer of ruwvoer bijvoeren
Uitgangspunt moet zijn dat gestreefd
wordt naar volop goed weidegras
voor de koeien. Het graslandgebruik
dient hierop gericht te zijn. Het ver
schil tussen voederbehoefte en het
aanbod uit gras dient in eerste in
stantie aangevuld te worden met
krachtvoer. Daarbij moeten we wel
in de gaten houden dat krachtvoer
gras verdringt. Met name bij hoog-
produktieve koeien kan de verhou
ding tussen gras en krachtvoer dan
wel eens zodanig worden dat een te
kort aan struktuur in het rantsoen
ontstaat. Naast volop goed weidegras
kan hooguit 7-8 kg krachtvoer ver
strekt worden. In augustus is dit vol
doende voor 27 kg melk, in septem
ber voor 25 kg en in oktober voor 22
kg melk. Het is duidelijk dat nieuw-
melkte koeien dan sterk onder de
norm gevoerd worden.
Op bedrijven met nogal wat koeien
die in de zomer afkalven of met een
te krap grasaanbod, verdient het
aanbeveling om tijdig met de over
gang naar de stalperiode te begin
nen.
De koeien worden dan 's nachts op-
gestald en bijgevoerd met bij voor
keur snijmaïs of voordroogkuil.
Daarnaast kan extra krachtvoer ver
strekt worden om de dieren op de
norm te voeren. Naarmate de voe
derwaarde van het bijgevoerde ruw-
'oer lager is, kost het meer kracht-
^er. Om dezelfde hoeveelheid voe
derwaarde in de koe te krijgen als bij
volop weidegras moet naast
1 kg drogestof snijmaïs 0,3 kg
krachtvoer extra verstrekt worden;
1 kg drogestof voordroogkuil 0,6 kg
krachtvoer extra verstrekt worden;
1 kg drogestof weidehooi 0,7 kg
krachtvoer extra verstrekt worden;
1 kg drogestof stro 1,3 kg krachtvoer
extra verstrekt worden.
Het is duidelijk dat voor nieuw-
melkte koeien alleen goede ruwvoe-
ders in aanmerking komen om bij
gevoerd te worden. Als men in plaats
van snijmaïs graszaadstro bijvoert
kost dit 1 kg krachtvoer extra per kg
drogestof.
Wanneer het grasaanbod te krap is,
moet de overgang naar de stalperio
de beginnen. Voer bij voorkeur snij
maïs of voordroogkuil bij. Een voor
deel van het 's nachts opstallen is dat
Streef naar goed weidegras.
het grasland minder bevuild raakt
met mest en daardoor beter afge
graasd wordt. Bovendien hoeft men
de koeien 's ochtends niet op te ha
len. Vaak wordt in de nazomer gras
zaadstro bijgevoerd. Dit bevat veel
struktuur, de koeien zijn dan vaak
iets beter op de mest. De voeder
waarde is echter zeer laag waardoor
extra krachtvoer nodig is. Voer
daarom nooit meer dan 1 kg per koe
per dag. Vooral na natte regenachti
ge dagen nemen de koeien het graag
op, hetgeen nog niet wil zeggen dat
het ook zo goed is.
Samenvatting
Streef naar goed weidegras.
Maai de bossen van percelen die
twee keer beweid zijn.
Begin met zomerkalvende koeien
en bij onvoldoende grasaanbod
tijdig met de overgang naar de
stalperiode.
Voer goed ruwvoer bij, snijmaïs
of voordroogkuil en vul dit aan
met krachtvoer.
C.A.R. - GOES
Specialist Voedervoorziening
C.R.A. - Tilburg
plekken. Op de percelen, waar
600 kg N per ha per jaar gestrooid
werd, was de door urinebrand-
plekken beschadigde oppervlakte
4% groter dan op de percelen met
400 kg N per ha per jaar.
3. Door te veel stikstof ontstaan
verhoogde nitraatgehalten in het
gras (zowel in vers gras als voor
droogkuil of hooi).
4. Ook geeft te veel stikstof in au
gustus en september nog gras-
groei in november. In deze
maand kan het gras meestal niet
meer worden benut. Tevens
neemt het gevaar van uitwinteren
van Engels raaigras toe, als het
gras lang blijft groeien.
Hoeveel stikstof nu strooien?
Hieronder staat weergegeven hoe
veel stikstof gedurende de komende
maanden nog gestrooid moet wor
den.
400 kg N per ha per jaar is
genoeg
Op intensieve graslandbedrijven
moet men vanaf eind juli, begin au
gustus rekening houden met stik
stofnawerking. Van de reeds eerder
in het seizoen gegeven stikstof maakt
het gras in de nazomer en de herfst
nog gebruik. Als U hiermee geen re
kening houdt, komt er veel meer dan
400 kg N per ha per jaar op het gras
land.
Uit onderzoek is gebleken.dat meer
dan 400 kg stikstof nauwelijks meer
grasproduktie oplevert. Zie grafiek.
kg zuiver N of KAS per ha
Gebruik
Tijd
Sneden
kg N
KAS
WEIDEN
eind juli
en aug.
1-15 sept.
4 en 5e
6 of 7e
60
40
225
150
MAAIEN
augustus
1-15 sept.
4 en 5e
5 of 6e
80
60
300
225
ds-opbrengst
per ha per jaar
16
x 1000
optimale stikstofniveau
op zand- en kleigrond
I
I
I
De nadelen van meer dan 400
kg N
lHogere bemestingskosten en naar
verhouding te weinig extra gras
opbrengst.
kg N per ha
ouu per jaar
2. Grotere schade door urinebrand-
plekken. In 1981 bleek op proef-
boerderij Cranendonck, dat door
meer stikstof te strooien ook een
grotere oppervlakte grasland be
schadigd wordt door urinebrand-
Wanneer drijfmest uitgereden wordt
kan van de kunstmestgift per m3
runderdrijfmest 1 kg N afgetrokken
worden (per m3 varkens- en kippen-
drijfmest resp. 2 en 3 kg N). Dit be
tekent, bij 15 m3 runderdrijfmest per
ha dat ca. 50 kg KAS minder ges
trooid hoeft te worden.
Na tweemaal weiden bossen
maaien
Voor het behoud van een goede
grasmat en smakelijk goed weidegras
voor de koeien moet het grasland
regelmatig worden gebloot. Niet ge
maaide bossen zijn de plaatsen waar
kweek en onkruiden de kans krijgen.
Als het vee niet in te lang gras inge-
schaard wordt en men na tweemaal
weiden de bossen maait, dan is de
hoeveelheid blootsel meestal nog zo
gering, dat het niet afgevoerd hoeft
te worden. Als men pas na drie of
vier keer achtereen beweiden de
bossen maait, dan moet het blootsel
wel afgevoerd worden en kost het
veel meer werk. Goed bossen maaien
is niet eenvoudig, maar kan het beste
gebeuren onder droge weersomstan
digheden. Er moet een stoppellengte
overblijven van minimaal 6 cm.
Daarom is het gewenst dat de maai-
hoogte van de cyclomaaier verstel
baar is (bij voorkeur traploos) zodat
alléén de bossen gemaaid worden en
niet het gras tussen de bossen.
Veel grasland is reeds 3 of 4 keer bemest met 300-400 KA S per ha. In verband
met nawerking van deze eerder gegeven stikstof kan er nu wat minder gestrooid
worden.
Dit jaar is er weer een groep plat
telandsjongeren op uitwisseling in
Nederland. Het programma (inter
national farmer youth exchange
IF YE) wordt in Nederland verzorgd
door de stichting uitwisseling voor
het platteland uit Bergen (N.H.).
De jongeren komen uit verscheidene
europese landen en Amerika. In juni
zijn ze aangekomen in Nederland.
Vanaf die tijd worden ze in perioden
van 3 weken in gastgezinnen onder
gebracht. Dit gebeurt om de beurt in
de verschillende regio's in Neder
land. Van 28 aug. - 18 sep. zijn
Zuid-Holland en Zeeland aan de
beurt. In die periode zijn er 3 Zwit
serse, 1 Zweedse en 7 Amerikaanse
jongeren, voornamelijk meisjes. Hun
leeftijd ligt gemiddeld rond de 20
jaar.
In de gastgezinnen is het de bedoe
ling dat de jongeren gewoon met het
dagelijks leven meedraaien, dus ook
gewoon meewerken. Daarnaast
wordt van de gastgezinnen gevraagd
om hen eens mee te nemen om wat
van de streek te laten zien.
Gezinnen die belangstelling hebben
om een van deze jongeren in de pe
riode van 28 aug. tot 18 sep. op te
nemen, kunnen met ondergetekende
kontakt op nemen.
Ook jongeren die belangstelling
hebben om volgende zomer voor een
periode van 2 - 6 maanden naar het
buitenland te gaan, kunnen mij bel
len. (De Stichting Uitwisseling in
Bergen kan je ook inlichtingen hier
over geven).
Landen die aan het uitwisselings
programma deelnemen zijn Ierland,
Engeland, Zweden, Finland, Zwit
serland en Amerika.
Jeannet Vermuë
Oude Kraaiertsedijk 14
Lewedorp
01196- 12269
8
8
