Tulpenteelt in Zuid-West
Nederland alternatief
voor gladiool?
Teelt gladiolen
op z'n retour
A Is gevolg droogrot:
Hoe staan de zaken er voor?
Inkrimpen
KONSULENTSCHAP VOOR DE TUINBOUW "ZUID-WEST NEDERLAND" TE GOES
De tulpenteelt is in Nederland, het grootste produktiegebied in de
wereld, al oud. Niet zo lang geleden is het 400 jarig bestaan van de tulp
gevierd.
Welke plaats neemt de tulpenteelt in de bloembollenteelt in Nederland
in.
De tulpen nemen in ons land duidelijk de eerste plaats in n.1. met 44%
van het bolgewassenareaal. De oppervlakte tulpen neemt jaarlijks toe.
In 1981 werden de meeste tulpen geteeld in NOORD-HOLLAND n.l.
4250 ha (centra Kennemerland, noordelijk zandgebied, West-Fries
land en de Wieringermeer), Zuid-Holland, 1200 ha (de Zuid en Z JH.
Eilanden en de Noord-Oost en Flevopolders 700 ha.)
Friesland en Groningen 83 ha; Limburg 61 ha; Zeeland 58 ha en
Noord-Brabant 54 ha.
Ontwikkeling in Z.W. Nederland
Ten gevolge van de ekonomische
krisis in de dertiger jaren werden de
eerste tulpen op de landbouwbedrij
ven in Z.W. Nederland geteeld.
Omdat al gauw bleek dat er weinig
mee te verdienen viel was deze pe
riode van korte duur. De meeste
stopten al gauw. Enkele telers zijn er
mee door gegaan en telen ook nu nog
tulpen. De teelt heeft duidelijk zijn
intrede gedaan in de zestiger jaren.
De volgende tabellen geven de ont
wikkeling voor Zeeland en West
Noord-Brabant aan.
Zeeland
In oktober: land klaarmaken,
kunstmest strooien en planten
50 uur
strodekken 10 uur
In de winter: kunstmest
strooien 2x spuiten tegen on
kruiden 10 uur
In het voorjaar: ziekzoeken en
selekteren 40 uur
spuiten tegen ziekten 10 uur
onkruidbestrijding 30 uur
koppen machinaal -I- nakop-
pen 40 uur
Eind juni-juli: rooien, afhan
kelijk van methode 80-24 uur
schuurwerkzaamheden
130 uur
jaar
ha
bedrijven
gem. oppervlakte
1968
42
92
0,5
1976
37
48
0,8
1977
36
40
0,9
1978
61
38
1,6
1979
82
50
1,6
1980
105
50
2,1
1981
57
41
1,4
elders geteeld
West Noord-Brabant
jaar
1968
|1976
1977
1978
1979
1980
1981
ha
34
30
24
27
33
30
30
bedrijven
39
16
13
9
11
11
12
gem, oppervlakte
0,9
1,9
1,8
3,-
3.-
2,7
2,5
Of de teelt van tulpen
"aantrekkelijk" kan zijn voor de
gladiolenteler, hangt af van de
volgende eisen:
1. Vakmanschap
De teelt van tulpen vraagt net als
de teelt van andere gewassen het
nodige vakmanschap. Als gladio
lenteler is men wat thuis in de
bollenwereld. Vakkennis is mits
men dat wil, te verkrijgen. Het is
niet zo dat de tulpen alleen maar
het beste groeien bij een "oude
rot" in het vak. Wel vraagt het
telen van tulpen het gehele jaar
de nodige aandacht.
2. Aanwezige produktiemiddelen
grond - Alleen de beste grond is
geschikt voor de teelt van tulpen.
Deze worden in oktober geplant
en in juni-juli gerooid. Ruim 8
maanden staan ze in de grond,
daarbij de gehele winter. De
grond moet goed doorlatend zijn
en opdrachtig. In de winter mag
er geen wateroverlast zijn en in de
groeiperiode mei en juni geen
vocht tekort. Het liefst neemt
men grond tot 20% afslibbaar
i.v.m. de mechanisatie.
arbeid - De teelt van tulpen, wil
men die goed doen is vrij ar
beidsintensief. De arbeidsbe-
hoefte (uren/ha) is hierna weer
gegeven.
pellen scholieren
a. op tafel 400 uur
b. aan band 350 uur
c. machinaal
napellen 160 uur
plantgoed uitzoeken 40 uur
"eigen arbeid" totaal
400-450 uur
gebouwen - De meeste gladiolen-
schuren zijn tegen niet al te veel
kosten geschikt te maken voor het
verwerken van de oogst en het
bewaren van het plantgoed. Voor
tulpenplantgoed heeft men cellen
nodig waar deze vanaf het rooien
tot aan het planten bij bepaalde
temperaturen bewaard worden,
machines - Ook de meeste ma
chines die gebruikt worden voor
de gladiolenteelt zijn of kunnen
geschikt gemaakt worden. Dat
geldt zowel voor de veldmachines
als voor de machines en installa
ties in de schuur,
kapitaal - De gladiolenteler heeft
kapitaal nodig voor zijn teelt. Het
duurt geruime tijd voordat hij z'n
opbrengst uitbetaald krijgt.
Dat is ook zo bij de tulpen, met
dit verschil dat het plantgoed
maar eenmaal aangeschaft wordt.
Afhankelijk van het ras is dat
8000 kg a 2— tot 5,— per kg.
is 16.000,- - 40.000,- per
ha. Verder zal er geld moeten zijn
voor de verbouwing van de
schuur en de aanpassing van ma
chines en installaties.
Zal de tulp in onze kontreien de gladiool verdringen?
K.E. Schik
3. Prijsontwikkeling
De prijzen van de tulpen schom
melen van jaar tot jaar, afhanke
lijk van:
De grootte van het areaal (Dit
zou volgens deskundigen ten
minste 500 ha te groot zijn).
De groei in het betreffende
jaar, vooral in een nat voor
jaar (de maanden mei en juni)
is meestal een beste groei te
verwachten.
De bloemenprijzen op de vei
lingen. Deze bepalen meestal
de prijs voor het volgende sei
zoen.
De "Zeeuwse" broei tulpen
staan bekend als vroege
broeiers. Daardoor is de prijs
die de teler ontvangt vaak en
kele centen per bol hoger dan
elders.
De opbrengst per ha variëren
in Z.W. Nederland, afhanke
lijk van ras en prijs van
21.000,— tot ruim
40.000,— per ha.
Daar tegenover staat aan di-
rekte kosten 10.000,— per
ha. Het verschil is dan de ver
goeding voor eigen arbeid
(400-450 uur/ha) en voor de
investeringen in gebouwen,
inventaris, machines en
plantgoed.
De groei is in Z.W. Nederland
minder dan in de Noordelijke
produktie gebieden en mede
afhankelijk van de mogelijk
heden van beregenen met
goed water.
Wat moet een beginnend
tulpenteler doen?
Voorlichting: Neem voor alles
kOi(;akt op met uw bloembollen-
voorlichter.
Plantgoed: koop alleen plantgoed
met een A certificaat, koop niet
ineens een "duur" ras en begin
met een ras van voldoende op
pervlakte (minimaal 200 RR/0,3
ha).
Planten: laat het planten de eer
ste keer over aan een kollega tul
penteler uit de buurt of een loon
werker.
- Direkt na het planten dekken
met stro.
Water aflaten: laat bijtijds water
af, neem maatregelen vooraf. Er
mag geen water op het land blij
ven staan.
Ziekzoeken en selekteren: tulpen
moeten regelmatig op ziekten en
afwijkingen gekontroleerd wor
den. Raadpleeg uw bedrijfsvoor-
lichter.
Koppen: kop zoveel mogelijk on
der droge omstandigheden en
met verstand.
Gewasbescherming: er moet op
tijd gespoten worden vooral in
"moeilijke" warme vochtige pe
rioden.
Het rooien en verwerken: tulpen
kunnen minder tegen ruwe be
handelingen dan gladiolen. Er
moet dus met beleid gerooid
worden. Dat geldt ook voor de
verdere verwerking.
Dëogen: de tulpen moeten direkt
na het rooien gedroogd worden.
Dat kan zowel buiten als het goed
weer is als in de cel. Ook het
plantgoed moet na het drogen
vlug gedroogd en op temperatuur
in de cel gezet worden.
Verzending leverbaar: de tulpen
op koopbriefje verkocht "nat"
leveren moeten binnen 4 dagen
na het rooien droog afgeleverd
worden.
Plantgoed: na de oogst opnieuw
sorteren uitzoeken en klaarma
ken voor het planten. Tempera -
tuurbehandeling 4 weken 25 gr.C.
daarna 20 gr.C. tot aan de plant-
tijd half oktober.
Perspektief
De tulpenteelt kan voor de gladio
lenteler in Z.W. Nederland perspek
tief bieden nl.:
Men is al bekend met het "bol-
lenvak".
Er is meestal voldoende goede
verse grond aanwezig.
De gebouwen, machines, installa
ties van de gladiolenteelt kunnen
aangepast worden voor de tulpen
teelt.
De arbeid valt in een gunstige tijd.
De vroege Zeeuwse tulpen zijn
gevraagd.
De tulpenteelt is een teelt die echt
"MOOI" is als men er alles aan doet
en de prijzen "VRIENDELIJK" zijn.
K.E. Schik
De teelt van gladiolen die in Zuidwest-Nederland pas in de vijftiger
jaren op gang is gekomen, is op z'n retour. Oorzaak daarvan is vooral
de ziekte droogrot. Dit droogrotprobleem is moeilijk op te lossen. De
ziekte is wel te bestrijden' door de grond te stomen maar dat is zo duur
dat de teelt dan ekonomisch oninteressant wordt. Ook is het mogelijk
licht besmette grond te behandelen met chemische middelen maar wel
moet dan rekening worden gehouden met ziek en groeiremming. Het is
tot nu toe in feite niet mogelijk gebleken zieke zavelgrond op ekono
misch verantwoorde wijze weer gezond te maken.
Een en ander werd onlangs op een
Bloembollenmiddag te Zierikzee
verteld door de heer K.E. Schik,
bloembollenvoorlichter bij het Kon-
sulentschap voor de Tuinbouw in
Zuidwest-Nederland. Schik: "Om
dat grond waar één keer gladiolen
zijn geteeld, tientallen jaren voor
deze teelt onbruikbaar is geworden
als gevolg van vooral droogrot, moe
ten de telers steeds verder van huis
om nog goede percelen te vinden. Dit
verhoogt de produktiekosten niet
onaanzienlijk en bovendien moet
voor goed land steeds meer huur
worden betaald en de transport kos
ten stijgen ook ieder jaar". Het in het
verleden uitgebreide en gemoderni
seerde produktieapparaat kan, om
dat de teelt thans niet jneer voldoen
de kan worden uitgebreid, ook niet
ten volle worden benut. Al deze ont
wikkelingen resulteren erin dat de
kostenstijgingen en de onderbezet
ting van het materiaal niet of nau
welijks meer goed gemaakt worden
door de geldelijke opbrengst.
Schik: "In het verleden werd er in de
gladiolenteelt in Zuidwest-Nederland
leuk verdiend. Er is behoorlijk geïn
vesteerd waardoor er vele moderne
gladiolenbedrijven zijn. De prijzen
zijn echter, in verhouding met de
kosten, altijd laag geweest. De risi-
ko's waren en zijn groot. In 1964 wa
ren de gladiolen door overproduktie
niets waard. Een nat najaar kwam
voor in 1968, 1974 en het afgelopen
jaar.
In 1981 zijn 117 ha gladiolen bij 55
telers niet gerooid; a 15.000,— di-
Een perceel gladiolen op
Zuid-Beveland
rekte kosten is dit een verlies van
1.755.000,—Per teler is dit
31.900,- verlies.
Hierdoor zitten vele gladiolentelers
in de problemen. Men heeft in de loop
der jaren niet veel kunnen sparen.
Het verdiende kapitaal zit in gebou
wen, machines en grond. Op korte
termijn zijn er geen mogelijkheden te
verwachten die het droogrotprobleem
kunnen oplossen.
De teelt zal verder inkrimpen, waar
door er voor de teler onvoldoende in
komen uit de gladiolenteelt gehaald
kan worden.
Bedrijven in de "ruime" gebieden
zullen de teelt nog enige tijd vol kun
nen houdenl aldus de heer Schik.
Wel kan de teelt van andere bolge
wassen zoals de tulp een aantrekke
lijk alternatief zijn voor de gladiool.
Zie daarvoor bijgaande artikel "Tul
penteelt in Zuidwest Nederland al
ternatief voor gladiool?"
23
