Landbouwschap pleit voor betere
kansen agrarische loonwerkers
De positie van de teler bij het
kontrakteren
Praatavond W.P.N.
Afspraken
Realiteitszin
Saamhorigheid
Kontraktteeltkommissie van de 3 C.L.O.
Veel van de ongeveer 2500 loonwerkers en werktuigenkoöperaties in de
land- en tuinbouw verkeren in moeilijkheden.
Dit bleek tijdens een diskussie in het bestuur van het Landbouwschap,
dat op woensdag 3 februari j.l. nader inging op de problematiek van het
agrarisch loonbedrijf. In deze sektor van de landbouw werken zo'n 11a
12.000 mensen en de verwachting is, dat de werkgelegenheid in het
loonbedrijf verder onder druk zal komen te staan. Het bestuur van het
Landbouwschap acht het van groot belang, dat de land- en tuinbouw
kan blijven beschikken over een goed toegeruste loonwerksektor. Er
zijn voor boer en tuinder nog ruime mogelijkheden om door middel van
het inschakelen van een loonwerker de kosten te drukken.
Het loonbedrijf wordt door de boer
vaak ingeschakeld voor bijvoorbeeld
seizoenwerkzaamheden (diepploe-
gen, zaaien, oogsten) en werk zoals
het schoonhouden van sloten en het
rijden van mengmest. Ook in de
tuinbouw wordt veelvuldig van
loonbedrijven gebruik gemaakt en
de vraag naar loonwerk is in deze
sektor de laatste jaren vrij stabiel
gebleven. Dit wordt onder meer ge-
konkludeerd in de nota "Ontwikke
lingen en knelpunten in het loonbe
drijf', die de afdeling Landbouw-
ambachten van het Landbouwschap
heeft samengesteld. Deze afdeling
behartigt de belangen van het agra
risch loonwerk, omdat sinds het ont
staan van het Landbouwschap het
werk van het loonbedrijf wordt ge
zien als een verlengstuk van het werk
op de boerderijen en tuinderijen. Het
bestuur van het Landbouwschap is
het erover eens, dat de aktiviteiten
van de loonwerksektor meer geïnte
greerd zullen moeten worden in het
werk van het Landbouwschap en de
daarin samenwerkende organisaties.
Vakbekwaamheid
In de afdeling Landbouwambachten
zitten vertegenwoordigers van land
bouworganisaties en voedingsbon-
toegespitst moet worden op oplei
ding en vakbekwaamheid en ertoe
zal moeten leiden, dat betaald loon
werk door boeren niet resulteert in
nieuwe loonbedrijven. Hij bena
drukte, dat een dergelijke regeling in
de praktijk nageleefd en gekontro-
leerd moet kunnen worden en ook te
kontroleren is.
Werkgelegenheid
In het kader van de bevordering van
de werkgelegenheid in de loonwerk
sektor zou de overheid extra vaste
dienstverbanden voor jaarrondwerk
kunnen stimuleren. Het bestuur is
hier sterk voorstander van, zodat
meer vaste dienstverbanden in de
loonwerksektor kunnen worden afge
sloten. Diverse bestuursleden achten
het nuttig, dat de specialisatie bij het
loonwerk verder wordt doorgevoerd,
door middel van samenwerking tus
sen loonbedrijven. Het Landbouw
schap is van mening, dat de loonwer
ker zoveel mogelijk gebruik moet
kunnen maken van bestaande rege
lingen, die voor de gehele landbouw
van toepassing zijn. Voor loonbedrij
ven, die geen levensvatbaarheid meer
hebben, dient een goede beëindi
gingsregeling getroffen te worden.
(N.B. De nota "Ontwikkelingen en knel
punten in het loonbedrijf kunt u bestellen
bij afdeling Pers en Voorlichting van het
Landbouwschap, tel.: 070-656920, tst.
228/229.)
den en van de partikuliere loonwer
korganisaties (BOVAL) en koöpera-
tieve werktuigenverenigingen
(FLEC).
In de knelpuntennota wordt een
aantal voorstellen gedaan, dat de
positie van de loonwerkers kan ver
beteren. Daarbij gaat het met name
om een goede voorlichting en een
verbetering van de vakbekwaam
heid. De boeren zullen daarnaast
beter geïnformeerd moeten worden
over het kostenaspekt, dat is verbon
den aan investeringen in machines.
De loonwerker moet kunnen be
schikken over bedrijfsekonomische
adviezen van de voorlichtingsdien
sten, waardoor financiële problemen
eerder zichtbaar kunnen worden ge
maakt. De vakbekwaamheid kan
worden opgevoerd door een meer
gericht scholings- en kursuspro-
gramma. Het management zal daar
bij meer aandacht moeten krijgen.
Vestigingsregeling
Voorts kwam in het bestuur naar
voren dat de loonwerkers in hun
maag zitten met het toenemende
verschijnsel van de betaalde boeren-
hulp. Boeren of hun zoons verrichten
dan met hun machines loonwerk
tegen lagere tarieven dan loonbe
drijven, terwijl ze bovendien geen
omzetbelasting behoeven te bereke
nen. Als deze betaalde burenhulp
zich uitbreidt, zal de konkurrentie-
positie van de loonwerksektor nog
verder worden aangetast. De laatste
jaren wordt gesproken over een ves
tigingsregeling, om hieraan het
hoofd te bieden. In deze wettelijke
regeling zou de bepaling kunnen
worden opgenomen, dat een (nieu
we) ondernemer in het loonwerk die
funktie als hoofdberoep moet uitoe
fenen.
In het bestuur bestaat verschil van
mening over de nadere uitwerking
van een vestigingsregeling. De land
bouworganisaties zijn voor een rege
ling, die de boer weinig beperkingen
oplegt. De beide Voedingsbonden
zien liever een streng vestigingsbe
leid, waarbij het loonbedrijf als ne-
venbedrijf wordt afgewezen, evenals
burenhulp tegen vergoeding. Voor
zitter M. van Rijsbergen van de af
deling Landbouwambacht wees
erop, dat een vestigingsregeling ook
Vaak wordt de bietenoogst verzorgd
Een algemeen aanvaarde motivering
voor de acceptatie van het systeem
van kontraktering en pooling is de
behoefte van de verwerker aan een
verzekerde aanvoer van grondstof
voor een van te voren bekende prijs
en zo mogelijk eveneens van kwali
teit. De teler van zijn kant heeft meer
duidelijkheid over afname en prijs,
waardoor een deel van het afzetrisi-
ko wordt weggenomen.
De aantrekkelijkheid van bedoelde
kontrakten is voor een deel afhanke
lijk van de overeengekomen voor
waarden. Bovendien kan de teelt van
een bepaald gewas uit een oogpunt
van vruchtwisseling aantrekkelijk
zijn.
De enorme schommelingen in ak-
kerbouwinkomens in de afgelopen
jaren kunnen niet het belang zijn van
een stabiele basis voor bedrijfsvoort-
zetting.
Wordt door middel van afspraken
tussen teler en afnemer bereikt, dat
toppen en dalen van telersinkomens
op een acceptabel niveau worden
gemiddeld en dat de afnemer een
grotere kontinuïteit voor zijn onder
neming bereikt, dan moet de kon-
traktteelt als een positief belang
worden aangemerkt voor zowel teler
als afnemer.
loonwerkers
De kontraktueel gebonden opper
vlakte vertegenwoordigt voor par
tijen een enorme waarde. Dit recht
vaardigt alleszins de noodzaak om
over prijs en voorwaarden van deze
gebondenheid duidelijk afspraken te
maken.
In de praktijk ontbreekt hieraan zeer
veel:
Soms is er niet meer dan een
mondelinge overeenkomst. Wel
iswaar even rechtsgeldig als een
schriftelijke, maar vaak onduide
lijk in de voorwaarden en daar
door bij problemen moeilijk voor
een bewijsvoering.
Soms is er een simpel koopbriefje
met onvoldoende voorwaarden
of verwijzend naar voorwaarden
die de teler onbekend zijn.
Grote variatie in voorwaarden en
tekst bij verschillende firma's.
De afdeling Zeeland van het Warm
bloed Paarden Stamboek hield vrij
dagavond 15 januari j.l. een praat
avond voor leden en belangstellen
den in "De Vroone" te Kapelle.
Gesproken werd over het onderwerp
Kunstmatige Inseminatie bij paar
den. Inleider was de heer drs. W. v.d.
Holst, medewerker vakgroep veteri
naire verloskunde "De Uithof' te
Utrecht.
De heer v.d. Holst gaf in zijn inlei
ding weer wat er sinds 1971 op het
gebied van paarden-K.I. is gebeurd.
Er is enorm veel onderzoek ge
pleegd, waarbij verschillende vor
men van K.I. bestudeerd zijn. Men is
begonnen met huis-K.I., voorname
lijk bij het Fries Paardenstamboek.
Huis-K.I. wil zeggen dat de merrie
aan huis (bij de fokker) geïnsemi-
neerd wordt. De resultaten hiervan
vielen niet mee; 40 50% drach
tige merries.
Later is men, ook wel met W.P.N.-
hengsten, overgegaan op bedrijfs-
K.I., d.w.z. dat de merries naar het
K.I.-station gebracht worden. Deze
wijze van insemineren geeft 70%
veulens wat vrijwel evenveel is als bij
natuurlijke dekking.
Thans onderzoekt men ook of men,
evenals bij rundvee, met diepvries
sperma kan werken. Voorlopig val
len de resultaten hiervan nog tegen.
Men weet blijkbaar nog niet goed
wat de juiste invriestechniek is.
Voor het behalen van goede resulta
ten is het volgens dhr. v.d. Holst be
slist noodzakelijk dat er een goede
veterinaire begeleiding is. Aan de
opleiding en verdere begeleiding van
deze veterinairen zal de hoogste
prioriteit moeten worden verleend.
Temeer omdat de kosten van veteri
naire begeleiding op een K.I.-station
of een tussen station niet gering zul
len zijn. Wat de nabije toekomst be-
Onvoldoende mogelijkheden om
geschillen via arbitrage of een
goed reglement op te lossen.
Verbetering en harmonisatie van de
inhoud van kontrakten leidt tot een
verduidelijking van de positie van
partijen, die moeilijkheden kan
voorkomen en eventueel vlotter kan
afwikkelen.
Veel problemen worden veroorzaakt
door verschillen in kwaliteitsbeoor
deling en verschillen tussen kon-
traktprijzen en de geldende markt
prijs. Ook de gegoedheid van de af
nemer voor de betaling is van groot
belang. Bij het streven naar het op
stellen van goede kontrakten zal men
met realiteitszin te werk moeten
gaan:
Ook de teler is aan "zijn" kon-
trakt gebonden en zal dat te goe
der trouw na moeten komen. Hij
zal zich daarom van te voren
treft zullen de stamboeken en de
hengstenhouders, verenigd in de
bond voor hengstenhouders, een
duidelijk beleid moeten bepalen. Zij
zullen samen uitvoering, begeleiding
en toezicht van de kunstmatige inse
minatie moeten voeren. Alleen als
het betere hengstenmateriaal voor
K.I. wordt gebruikt en als dit op de
goede manier wordt toegepast en
begeleid zal er van sukses gesproken
kunnen worden. Foktechnisch ge
zien moet het dan mogelijk zijn een
beter fokprodukt te krijgen dan tot
op heden het geval is. Ook in Zee
land wordt er al geruime tijd van ge
dachten gewisseld om te komen tot
oprichting van een K.I.-station. Vol
gens de eerste gedachten moet dit
een tussen station worden d.w.z. er
komen geen W.P.N.-hengsten te
staan. De merries van de fokkers
worden naar het station toegebracht
en onder goede veterinaire begelei
ding geïnsemineerd. De afdeling
Zeeland heeft hiervoor een aanvraag
ingediend bij het W.P.N.-hoofdbe
stuur. Hopelijk zal met ingang van
het dekseizoen 1982 deze zaak ge
realiseerd zijn.
Door het afdelingsbestuur is nu, met
instemming van de leden, een werk-
komité gevormd. Hun taak is vooral
voorbereidend werk te verrichten en
definitief gestalte te geven aan de
vorm waarin de K.I. in Zeeland het
beste te realiseren is.
Op 18 februari houdt de afdeling
Zeeland van het W.P.N. haar jaar
lijkse algemene ledenvergadering,
eveneens in "De Vroone" te Kapelle.
Daar zullen vooral de huishoudelijke
zaken aan de orde komen met o.a.
technisch verslag van stamboek- en
premiekeuringen. Daarnaast zal
aandacht worden besteed aan het
beleid dat met name op dit terrein in
Zeeland gewenst is.
garantie voor een probleemloze
afwikkeling, maar getracht moet
worden in de tekst de duidelijk
heid zo groot mogelijk te laten
zijn.
Gekonstateerd kan worden, dat de
teler zich in dit krachtenspel zwak
opstelt en individueel als regel on
voldoende tegenspel levert.
Daarom moet hij zich laten voor
lichten over de aspekten en risiko's
van een kontrakt alvorens te onder
tekenen. Hij kan daarvoor bij de
landbouworganisaties terecht. Moei
lijkheden voorkomen is beter dan
genezen.
Om de positie van de teler in het al
gemeen te verbeteren, zal hij een
grote saamhorigheid aan de dag
moeten leggen.
De landbouworganisaties willen via
een aparte organisatorische opzet
proberen de positie van de teler en de
teelt en verwerking te verbeteren in
de sedert 1977 fungerende kontrakt-
teeltkommissie van de 3 C.L.O. en de
daarbij behorende werkgroepen. In
een volgend artikel komen wij hierop
terug.
R. Hoiting
15
Meer dan in het recente verleden
krijgen boer en tuinder de gele
genheid om met afnemers kon
trakten af te sluiten voor de teelt
en/of afzet van bepaalde agrari
sche produkten. De graszaad en
peulvruchten-teelt wordt nage
noeg geheel beheerst door kon
trakten, bij andere gewassen zijn
kontrakten veel voorkomend,
zoals bij knolselderij. De afzet van
aardappelen en uien verloopt
veelvuldig via prijsegaliserende
kanalen als pooling en kontrak
ten.
Bij de 3 zuidwestelijke landbouw
organisaties fungeert sedert 1977
de Kontraktteeltkommissie van
de 3 C.L.O. Van verschillende zij
den is er op aangedrongen om
over bestaan en funktioneren
meer te publiceren. Daarmee
moet de bestaande onbekendheid
wat worden teruggedrongen. De
redaktie wil daaraan graag haar
medewerking verlenen. Het eerste
van enige artikelen over aard,
doelstelling en werkwijze van de
Kontraktteeltkommissie treft u
hierbij aan.
moeten oriënteren of hij de daar
uit voortvloeiende gevolgen
wenst te accepteren.
Hij moet zelf maatregelen treffen
als hij meent aan de kredietwaar
digheid van de afnemer te moe
ten twijfelen.
Geen enkel kontrakt geeft een
Kontraktteelt van positief belang, zowel voor teler als voor afnemer.
