Rundveehouderij
Terugblik op het afgelopen jaar
Veeverzorging
Maatregelen bij het
afkalven
Melkkontrole
Onderhoud werktuigen
De bedrijfsvoorlichter rundveehouderij, A. van Haperen.
De jaarwisseling leent zich bij uitstek om eens terug te denken. Als we
1981 in het kort de revue laten passeren dan kan gekonkludeerd worden
dat in het afgelopen jaar de grasgroei tot tevredenheid is verlopen. Van
het grasland is een hoog percentage aan ruwvoer gewonnen. Opge
merkt dient te worden dat de kwaliteit van de bemonsterde voordroog-
kuilen t.o.v. 1980 doorgaans lager is, wat een hogere krachtvoergift tot
gevolg zal hebben. De opbrengsten aan snijmaïs zijn gemiddeld goed tot
zeer goed, zodat we de stalperiode wat de voeding betreft zonder al te
veel problemen door zullen komen.
De melkprijs is. gestegen en de kal-
verprijzen van de laatste maanden
zijn bevredigend, hetgeen een gun
stig effekt heeft op het inkomen mits
de kostenkant niet uit het oog verlo
ren wordt.
De kostenstijging gaat schrikba
rend snel en houdt geen gelijke tred
met de opbrengstprijzen. Denk maar
eens aan energie, rente, krachtvoer,
brandstof e.d. Als ondernemers zul
len we dan ook in het voor ons lig
gende jaar alle zeilen bij moeten zet
ten en op de kleintjes passen.
Kostenbewaking is en blijft geboden
om verzekerd te zijn van een redelijk
bedrijfsresultaat.
Laat ons hopen dat 1982 datgene zal
brengen wat we in 1981 al graag ver
wezenlijkt hadden gezien.
De laatste jaren is de melkveestapel
per bedrijf sterk uitgebreid. Op heel
wat bedrijven is het aantal melk
koeien verdubbeld, waardoor de
verzorging per dier nogal eens in het
gedrang komt.
Een optimale produktie kan slechts
verwacht worden als het individuele
dier, die aandacht en verzorging
krijgt, waar het recht op heeft. Vol
doende tijd nemen voor toezicht en
zodanig handelend optreden met
daarnaast een goede administratie
zijn van het grootste belang.
Een van de faktoren voor het rende
ment van de veestapel is de tussen-
kalftijd. Bij een verlenging van 25
dagen b.v. van 375 naar 400, neemt
de jaarproduktie gemiddeld met 250
kg melk af en worden er tevens per
jaar minder kalveren geboren, het
geen een negatieve invloed heeft op
de bedrijfsresultaten. Een tijdige on
derkenning van de tochtigheid is dan
ook een vereiste en vraagt grote op
lettendheid.
Droogstaande koeien moeten voor
het afkalven in een goede maar geen
vette konditie verkeren. Vervetting
bemoeilijkt het afkalven en bevor
dert kalf- en slepende melkziekte.
Het voeren van overdadig veel snij
maïs of grote hoeveelheden suiker
bietenkoppen en -blad moet achter
wege blijven.
In een ruwvoerrantsoen moet bij
voorkeur 40% van de hoeveelheid
droge stof bestaan uit voordrooggras
of hooi. Gedurende de eerste maand
is een rantsoen voor 5 kg melk vol
doende en de laatste helft van de
droogstand wordt de norm tot 10 kg
melk opgetrokken. Een veel voorko
mend verschijnsel bij rundvee zijn
klauwgebreken van velerlei aard.
Hierop moet nauwlettend worden
toegezien. Beengebreken veroorza
ken slijtage en gaan gepaard met
produktieverlaging, konditieverlies
en in ernstige gevallen vroegtijdige
uitstoot.
Tussenklauwontsteking, ook wel
stinkpoot genoemd, is een bakterie-
ziekte. Het is een slepend verlopende
aandoening van de tussenklauwhuid,
verspreidt een onaangename geur en
heeft kreupelheid tot gevolg.
De ontsteking kan voorbehoedend
bestreden worden door regelmatige
klauwverzorging en een formaline-
bad. Het doorlopend gebruik van
een voetbad verdient geen aanbeve
ling. Om de andere week is een goe
de richtlijn. De oplossing moet be
staan uit 3% handelsformaline. De
veehouder die van mening is dat
formaline een wondermiddel is en
alle voorkomende klauwgebreken
geneest, heeft het volkomen mis en
moet snel van gedachte veranderen..
Kleipoot, haarworm of slakk^poot
genaamd is een ontsteking van de
tussenklauwspleet. Er ontstaat een
plotselinge heftige kreupelheid wat
niet met formaline genezen kan
worden.
Neem geen risiko en raadpleeg in
een dergelijk geval direkt de dieren
arts.
Uierontsteking geeft verlies aan pro
duktie en kwalteitsverslechtering van
de melk. De hoogte van het celgetal
is een belangrijke graadmeter. Mas-
titus kan in veel gevallen voorkomen
worden door de werking van de
melkmachine regelmatig door een
deskundige te laten kontroleren en
een goede melkmethode toe te pas
sen. Ook is het belangrijk tijdig de
tepelvoeringen te vernieuwen en
chronische patiënten op te ruimen.
Goede hygiëne mag niet uit het oog
verloren gaan.
Een ziekte die meestal 10 tot 30 da
gen na het afkalven optreedt, is de
slepende melkziekte. De dieren wor
den traag, de melkgift daalt en de
voederopname is gestoord. Veelal
verspreidt het dier een acetonlucht.
Slepende melkziekte is te voorko
men door een verantwoorde voeding
tijdens de droogstand wat reeds eer
der gememoreerd is.
Januari is een maand waarin veel
kalveren geboren worden. Het is dan
ook een aspekt waaraan niet klakke
loos voorbij gegaan mag worden.
Ieder kalf dat doodgeboren wordt of
tijdens de eerste levensdagen sterft, is
te veel. Geen moeite van de veehou
der mag dan ook te veel zijn om te
streven naar 100% levend geboren
kalveren en al het mogelijke te doen
om ze in leven te houden.
Het is een goede gewoonte om de koe
ruimschoots op tijd van de ligboxen-
stal naar een vooraf schoongemaakte
en gedesinfekteerde afkalfstal te
brengen. Voor het afkalven het
achterstel van de koe afwassen met
lauw water en desinfekteren. Veelal
wordt hier mede voorkomen dat het
dier met nageboorte blijft staan en
nadien gaat witvuilen.
Haastige spoed is zelden goed, is ook
bij het afkalven van toepassing. Heb
geduld en forceer niets. Het geboor
teproces heeft zijn tijd nodig. De
helpende hand mag pas geboden
worden als er voldoende ontsluiting
is. Wordt een zwaar kalf verwacht,
denk dan dat een keizersnede voor
de koe en het kalf beter is dan een
zeer moeilijke natuurlijke geboorte.
Als het kalf geboren is, moet direkt
met schone handen het slijm uit de
neus en de bek verwijderd worden.
Het droog wrijven van het kalf met
stro mag niet achterwege blijven.
Na 4 dagen mag de biest vervangen worden door kunstmelk.
Ontsmetten van de navelstreng door
deze onder te dompelen in een 10%
jodiumtinktuuroplossing is een ve
reiste. Breng vervolgens het kalf in
een schone goed geventileerde en
frisse ruimte m&ar pas op voor tocht.
Het verstrekken van de eerste biest
duldt geen uitstel en moet zo snel
mogelijk na de geboorte gebeuren.
De eerste biest is een zeer hoog ge-
konsentreerd voedermiddel en ver
hoogt in sterke mate de weerstand
bij het kalf. Verder is het zaak dat
welke drinkwijze ook toegepast
wordt, de eerste dagen zoveel moge
lijk biest wordt verstrekt, doch bij de
emmer - methode maksimaal 1 liter
per keer. Een goede hygiëne en een
ruime biestvoorziening voorkomt
witte diaree. Schoonhouden van het
drinkgerei en zorgen voor een droog
ligbed spreekt voor zich, evenals de
dagelijkse kontrole op de gezond
heid van de kalveren. Raad.plaag bij
afwijkingen of twijfels daarover on
middellijk de dierenarts.
Na 4 dagen mag de moedermelk
vervangen worden door kunstmelk.
Houd U bij de omschakeling echter
stipt aan de gebruiksaanwijzing en
ga niet eksperimenteren door b.v. het
poeder meer of minder te verdun
nen. Vocht is belangrijk voor het kalf
en naast kunstmelk moet op wat ou
dere leeftijd steeds goed drinkwater
ter beschikking zijn. Globaal moet
10% van het lichaamsgewicht aan
vocht verstrekt worden.
In een goed ruwvoerrantsoen moet bij voorkeur 40% van de hoeveelheid
droge stof bestaan uit voordrooggras of hooi.
Het aantal veehouders dat lid is van
de melkkontrolevereniging variëert
sterk van streek tot streek. Jaarlijks
komen er reeds meer gegadigden bij
maar gezien het aantal melkveebe
drijven is gemiddeld genomen het
percentage ondernemers die aange
sloten zijn niet hoog.
Ondanks de vele voordelen en de
geringe kosten wordt er toch nog
vaak gedacht dat het zonder lid te
zijn mogelijk is een goede selektie toe
te passen. Het is varen op zee zonder
kompas en er wordt meestal uitge
gaan van vermoedens.
Melkkontrole is geen luxe en in de
huidige omstandigheden zelfs nood
zakelijk. Het geeft inzicht in de.pro-
duktiviteit van de veestapel. Het is
ook een hulpmiddel bij de stieren
keuze en men kan als lid deelnemen
aan het projekt koppeling melkkon-
trole-veevoeding, welke een richtlijn
verschaft over de hoeveelheid
krachtvoer per koe.
Verder verkrijgt U na iedere proef-
melking gegevens over de bedrijfs-
en individuele standaardkoe met
daarnaast de laktatiewaarden en
tussenkalftijd.
Bij niet deelname aan de melkkon
trole kan bij gebruik van meetglazen
of iets dergelijks inzicht verkregen
worden in de plas melk maar wat vet
en eiwit betreft - wat toch zeer be
langrijk is voor de uitbetaling - tast
men volledig in het duister.
Selekteren, terwijl er weinig of niets
van de produktie van kg vet en eiwit
bekend is, blijft een moeilijke bezig
heid en kan averechts werken. Het
zelfde geldt bij de stierenkeuze die
dan niet doelbewust kan plaatsvin
den.
Geen lid zijn van de kontrolevereni-
ging leidt tot een verkeerde bedrijfs
voering en het is de zuinigheid die de
wijsheid bedriegt.
Onderhoud en opbergen van land
bouwwerktuigen is een onderwerp
"dat aandacht verdient. Het is de
moeite waard om daar even op in te
gaan. Vanzelfsprekend is slijtage niet
te voorkomen, maar wel door goed
onderhoud te beperken.
Hier en daar treft men nog bedrijven
aan waar de werktuigen niet
schoongemaakt ergens in een hoek
zijn weggestopt en er waarschijnlijk
niet meer uitkomen alvorens ze weer
gebruikt moeten worden. Een slech
tere methode is niet denkbaar en dan
te weten dat "rust-roest". Als U aan
het onderhoud nog niet bent toege
komen, wordt het nu de hoogste tijd
het duldt geen uitstel meer. Een be
handeling met een vochtwerende
laag, meestal bestaande uit vet of
verf is een vereiste. Het verdient
aanbeveling om de werktuigen na de
schoonmaak- en onderhoudsbeurt
overzichtelijk en bedrijfsklaar op te
bergen. De opbergruimte moet uit
sluitend voor dat doel gebruikt wor
den. Het houden van kippen en an
der vee in dezelfde ruimten geeft
bevuiling en dampvorming. Er wor
den vaak argumenten gezocht om
het dringend nodige nog maar wat
uit te stellen, maar meestal zijn deze
niet steekhoudend. Geef de werktui
gen nu de hoogste prioriteit. Goed
onderhoud van werktuigen en ma
chines vraagt moeite maar weinig
kosten.
15
