Folgert Jongsma komt op voor zichzelf en voor anderen
r olgert Jongsma is tuinder in Uithuizen. Rozenkweker in
het uiterste Noordoosten van Groningen. Hij is kweker in
hart en nieren, voert aktie omdat het nodig is en zegt:"Ik
laat me er niet uit zetten".
Met die mentaliteit voerde hij overleg met bank en ge
meente, overleg dat soms in strijd ontaardde, want Jong
sma is niet bang om het hoger op te zoeken. Met diezelfde
mentaliteit zit hij in een werkgroep die de 2e Kamerfraktie
van de Partij van de Arbeid adviseert, want"ik kan er ver
rekte slecht tegen dat het recht van de sterkste geldt. De
brutalen en de doordrukkers hebben niet meer rechten dan
anderen en moeten dus ook niet winnen waar anderen ver
liezen. Dat vind ik onrechtvaardig". Zo betoogt de rozenk
weker Jongsma, over wie deze reportage gaat.
Rozenkweker
in Uithuizen
Noorden niet achter
Zunder Waark
gain hunnig
Aktie voor beter
bestaan
Die goede grond
Nieuwe kas
noodzakelijk kwaad
De man staat of valt
met zijn vrouw
I
F olgert Jongsma is tuinder omdat
Aaltje Flikkema zijn vrouw werd.
Zelf is hij de zoon van een bak
kersknecht, maar zijn vrouw is de
dochter van een tuinder, dat zo
doende.
Samen begonnen ze een tuinbouw
bedrijf in een geheel nieuw komplex
van de Menkema's Uiterdijk boven
Uithuizen. In het komplex zouden 28
glasbedrijven komen. Jongsma was
de eerste. Het projekt sloeg niet aan.
Er kwamen 5 glasbedrijven en de rest
werd fruitteelt. Op dit ogenblik zijn
er nog 3 glasbedrijven. Alle andere
kavels zijn in gebruik bij partikulie-
ren met wat paarden, pony's, scha
pen en dergelijke.
De wortels van de rozen zitten meer
dan een meter diep. Door die goeie
grond snij ik meer van een m2 en
bovendien is de kwaliteit ook nog
beter dan gemiddeld. Daardoor ligt
op mijn bedrijf de opbrengst op bijna
70,— /m2 per jaar. Terwijl de ro-
zenbedrijven gemiddeld op ruim
40,— blijven steken. Dat verschil
in opbrengst komt trouwens voor een
deel ook door het ras. Ik ben de enige
Mercedes kweker in het noorden en
die ligt goed in de markt. De prijs ligt
regelmatig 25 - 40% hoger dan van de
veel geteelde Motrea. Het isfzelfs zo
dat de prijs voor de Mercedes op
onze veiling '"t Noorden" hoger ligt
dan in Aalsmeer.
Jongsma snijdt zijn rozen. In de paar jaar dat hij rozen teelt werd hij "rozen-
gek", zoals hij het zelf zegt. Hij kan uren over de teelt praten.
meer kunnen doen dan de zelfstan
dige ondernemer. Vooral bij de be
lastingvrije reservering is het verschil
groot. Om rozenkweker te kunnen
blijven moet ik met vrouw en kinde
ren 7 dagen in de week werken en dat
zou niet nodig moeten zijn. Ik vind
dat de overheid meer moet doen om
de zelfstandige ondernemer uit de
verdrukking te halen". Dat aktie-
werk heeft overigens ook negatieve
kanten als je landelijk wat bekend
wordt. Op een gegeven ogenblik
werd Jongsma financiële hulp ver
leend door het Borgstellingsfonds
onder de voorwaarde dat hij zijn or-
ganisatiewerk zou moeten staken.
Jongsma glimlachend: "Daar be
doelden ze natuurlijk het aktiewerk
mee".
De tuinbouw in het noorden is niet
zo omvangrijk als in het westen, is
dat een nadeel?
Jongsma: "Ik vind van niet. Ons af-
zetapparaat is hier goed. De tempe
ratuur is hier 1 - V/2% lager, maar de
lichtintensiteit weer hoger. Boven
dien hebben wij het gas een beetje
goedkoper omdat we er boven op
zitten. Dat ontloopt elkaar dus niets.
Wel moeten wij er voor zorgen datje
in het westen de nieuwe ontwikke
lingen bijhoudt. Ik ga daarom regel
matig eens kijken bij rozenkwekers
als Piet Fillius en Anton Pauw in
Aalsmeer. Die hebben mij ook de
fijne kneepjes geleerd. Door hen heb
ik ook goed kontakt met de Voor
lichtingsdienst daar. Als je het op die
eindelijk is de Minister de baas van
het Borgstellingsfonds". Toch is
Jongsma niet eens zo blij met die
nieuwe kas. Hij zegt: "Ik zie dat als
een noodzakelijk kwaad. Het moet
wel, want ik wil tuinder blijven.
Daarom moet er wat gebeuren, want
over 4 of 5 jaar zijn de oude kassen
en het gewas rozen aan vervanging
toe. Dan zit ik echter wel één jaar
helemaal zonder inkomsten en ook
in het tweede jaar is het nog te wei
nig. Daarom moet nu die nieuwe kas
er al bij.
Eigenlijk vind ik het zotheid om 6
ton te moeten investeren om je eigen
arbeidsplaats in stand te houden.
Om de kostprijs laag te houden moet
je de rozen eigenlijk met de machine
sorteren, maar dat heeft alleen maar
zin bij een oppervlakte van 8.000 m2.
Langs die weg word je dus gedwon
gen om groter te worden", konsta-
teert Jongsma.
J ongsma is met zijn
vrouw 7 dagen per week
bezig op het bedrijf, en er
worden lange dagen ge
maakt. Het bordje boven
de keukendeur getuigt van
een zekere berusting. Op
zijn Gronings staat er:
Zunder waark gain hun
nig.
Toch sluit Jongsma zich
niet op zijn bedrijf op.
Jongsma: "Nee, beslist
niet. Ik moet er wat bij
doen, anders staar je je op
het laatst blind op je eigen
bedrijf en op je eigen si
tuatie. De samenleving
gaat dan aan je voorbij, en
je wordt een vakidioot.
Dat moet niet!" Tegen die
achtergrond vindt Jong
sma tijd voor het voorzit
terschap van de zwemklub
van de Vereniging voor
Openbaar Onderwijs en
ook van de ouderkommis
sie voor de Rijksscholen
Gemeenschap in Warffum
is hij een enthousiast lid.
Landelijke bekendheid kreeg
Jongsma als lid van de aktiekom-
missie van de Groninger Mij. van
Landbouw. Het werk van deze groep
aktievoerders van het eerste uur
bracht Jongsma vaak bij de weg.
Men reisde in de eerste helft van de
zeventigerjaren veel naar Den Haag
waar de Tweede Kamer het doelwit
was, maar ook in Luxemburg, Brus
sel en Bonn was Jongsma met die
aktiekommissie in de wandelgangen
en op grote boeren bijeenkomsten te
vinden. De V.P.R.O. wijdde zelfs een
avondvullend programma aan Fol
gert Jongsma en zijn bedrijf.
Jongsma: "Ik doe aan dat werk mee,
omdat ik mij benadeeld voel ten op
zichte van de rest van de samenle
ving. Bekijk maar eens wat b.v.'s
De Mercedes-roos die door een aan
tal verschillende oorzaken goed is
voor 70,— /m2. De rozen waren
daarom een goede greep voor het be
drijf van Jongsma.
Mevrouw Jongsma-FIikkema met een grote arm vol rozen zoals vrouwen ze
maar weinig krijgen, maar ze vaak wel verdienen, zegt haar man. Mevrouw
Jongsma snijdt ze echter niet voor zichzelf maar voor de veiling.
De kavel van Jongsma is 1.90 ha
groot. Hij begon in 1955 met 600 m2
zware stook en de rest was volle-
gronds groenten. In 15 jaar groeide
hij langzamerhand naar de 4000 m2
zware stook. Ondertussen volgde ook
de omschakeling van groenten naar
bloemen. Die weg was lang en
moeilijk. De kredieten bij de bank
waren hoog, eigenlijk te hoog om de
kosten op te brengen. Enkele keren
moest daarom de Bijstandswet bij
springen om het bedrijf in stand te
houden. In die periode maakte
Jongsma zijn uitspraak waar: "Ik wil
tuinder blijven en ik laat me er niet
uit zetten". Vooral om het nodige
kapitaal van de Bijstandswet te krij
gen moesten er vaak heel wat hob
bels worden genomen. Maar het is
gelukt.
Tussen 1971 en 1974 schakelde
Jongsma helemaal over op rozen.
Zelf zegt hij daarover: Die rozen
bleek een goede greep te zijn. Ze
doen het op deze grond uitstekend.
Ik heb klei van 28% afslibbaar en de
opbouw van de ondergrond is ideaal.
18
In ieder geval zijn de rozen een goe
de greep voor ons bedrijf geweest.
Dat het zo goed gaat komt niet om
dat ik zo'n goede kweker zou zijn,
maar de grond is vooral de oorzaak.
"Ik ben immers eigenlijk met mijn
paar jaar ervaring nog maar een
leerling-rozenkweker" zegt Jongsma
bescheiden.
V^olgende week gaai de kassen-
bouwer beginnen om het bedrijf van
Jongsma twee keer zo groot te ma
ken. Er komt een nieuwe kas bij van
4000 m2, zodat het hele bedrijf 8000
m2 groot wordt. Samen met een
nieuwe werkschuur en een rozensor-
teermachine wordt dat een investe
ring van 600.000,— De Rabobank
en het Borgstellingsfonds zijn er
goed voor. Het Borgstellingsfonds in
Den Haag wees de aanvraag in eerste
instantie af. Jongsma ging echter in
beroep bij het bestuur en kreeg toch
zijn geld. Jongsma bevestigt zijn
strijdlust met de aanvulling: "Als het
bestuur het had afgewezen had ik het
via de politiek geprobeerd. Uit
manier aanpakt heb je hier naar mijn
gevoel geen achterstand".
De grond voor de nieuwe kas ligt
klaar. Het begin van de drain blijft
boven de grond om ze gemakkelijk te
kunnen doorspoelen. De grond is af
gedekt met een laag boomschors om
vernieling van de bouwvoor te voor
komen tijdens de bouw. Na gebruik
verteert de schors en wordt mee on
dergespit.
Aan het slot van het gesprek wil
Jongsma nog wel twee opmerkingen
kwijt. In de eerste plaats: "Ik vind dat
iedere tuinder lid van een Standsor
ganisatie moet zijn. Als er dan ook
nog één organisatie komt kunnen wij
veel beter politieke druk uitoefenen.
In ons eigen belang is dat dringend
nodig. Die organisatie kan je verder
trouwens ook erg goed behulpzaam
zijn. Ik heb dat gelukkig ondervon
den".
Tot slot: "Ik vind dat de vrouw on
dergewaardeerd wordt. Je kunt geen
tuinder wezen en ook geen aktie-
voerder als je vrouw er niet voor 100%
achter staat. Wat de man bereikt
staat of valt met zijn vrouw", zo be
sluit Folgert Jongsma en gaat weer
naar zijn rozen.
H. de K.
