LIEFDE VOOR DE MENS GAAT BIJ
HET SCHAAP DOOR DE MAA G
ram,ooi en lam
Bal op de boerderij
V,
A
D,
A,
W,
IN HET
K.N.L.C.
INTUSSEN
H,
D,
H,
an onze huisdieren staat het
schaap niet vooraan wat aanhanke
lijkheid, slimheid, schoonheid of
stemgeluid betreft. Waarom zijn er
dan toch een miljard schapen op de
ze aarde? Waar komen ze eigenlijk
vandaan en waar houdt men ze voor
'en wat voor leuke dingeazijn er aan
een schaap te zien, vooral als je ze
wat beter kent?
Het schaap heeft een lange geschie
denis achter de rug, in het boeren
bedrijf zelfs langer dan de koe en
veel langer dan het paard. Zo'n tien
duizend jaar geleden schakelden ja
gers heel ver hier vandaan, in de Za-
grosbergen van Noord-Irak en Iran,
over op een nieuwe vorm van bes
taan. Zij begonnen wilde tarwe te
verbouwen en geiten en schapen te
houden. Het moet een hele opgave
geweest zijn om de wilde, snelle
schapen die op de grens van steppe
en bergen voorkwamen, levend te
vangen en te temmen.
Deze wilde schapen, die de voorou
ders zijn van onze tamme, hebben
zware horens en bovendien hebben
ze geen wol maar kort haar. Onder
dat haar hebben ze heel korte wol en
pas veel later traden er onder de
tamme schapen dieren op waarbij de
onderwol veel langer was en daar
heeft men mee doorgefokt.
Kleur
kunt ze herkennen aan hun roze
snoet en hun dunne staart.
Op het eiland Texel werd veel zorg
aan de schapefokkerij besteed en
daar ontstond een schaap dat veel
vlees levert. Zo werd dit ras, de Tex
elaar, het belangrijkst voor de boer.
De lammeren worden bijvoorbeeld
veel naar Frankrijk verkocht.
Schapen zijn niet zo erg aanhanke
lijk als een hond, maar zij vinden je
wel aardig als je ze regelmatig scha-
pebiks brengt. Biks is een geperst
veevoeder, allemaal kleine staafjes
zo dik als een potlood. Schapen zijn
er dol op en komen hard aanrennen,
vooral als je met een emmer biks
rammelt. De liefde voor de mens
gaat bij het schaap door de maag of
eigenlijk door de magen, omdat het
een herkauwer is. Het heeft zo'n in
gewikkeld systeem omdat gras zo
moeilijk verteert.
Red een verwenteld schaap
e kleur van de wilde schapen is
heel anders dan die van onze tamme
dieren. De wildkleur is als van ons
haas of ree of zoals van een moeflon,
een wild schaap van Corsica dat bij
ons op de Veluwe is uitgezet. Bij de
tamme schapen heeft men doorge
fokt met bijzondere kleuren. Vooral
toen er wolschapen ontstonden, was
witte wol erg in trek, want die kon je
het makkelijkst verven.
Waarom ging men er in de oudheid
Of ram draaj< err Iwi tltmpel kutten L'
fll\ hij ren OOI heeft qedtUI. kan ie hoer T
dat «->» nar, een aeUleurUt ulele op ie J'JA i
aihterhani ,a, het erotmelijlt te koop «fci
HET KLEINE L00 APRIL 81 SISO 633.7
toe over schapen te houden? In de
eerste plaats om het vlees. Al spoedig
moet men gemerkt hebben dat een
schaap ook gemolken kan worden,
bijvoorbeeld als het net geboren lam
dood gaat. In warme streken kon je
melk niet lang goed houden, maar
boter, kaas en yoghurt wel.
Iedere streek zijn eigen ras
lIs je in Nederland wandelt of
fietst, tien tegen één dat je witte
schapen tegenkomt. Dat is niet altijd
zo geweest maar we weten niet veel
af van de alleroudste schapen die al
zesduizend jaar geleden met de eer
ste boeren in Limburg kwamen. Iets
meer weten we van de tijd zo'n 150
jaar geleden. Iedere streek had toen
zijn eigen ras of type schaap. De ar
me heidestreken hadden kleine, vaak
gehoorne schapen en de vette klei-
polders hadden zwaardere schapen
zonder horens. Veel schapen waren
zwart of bont en zelfs de witte had
den gekleurde of gespikkelde kop
pen en benen.
Het doel van de schapehouderij was
ook erg verschillend. De_heidescha-
pen waren erg belangrijk voor de
mest. Deze mest werd gebruikt voor
de roggeakkers. De heideschapen
werden daarom 's nachts in de
schaapskooi opgesloten. In de kooi
werden heideplaggen gegooid en de
schapen trapten de mest er door
heen. Zo nu en dan werd het mengsel
naar de akkers gebracht. De grote
Friesche melkschapen werden voor
de melk gehouden. Zij stonden be
kend om hun vruchtbaarheid en
kregen zelfs wel vier lammetjes. Er
zijn er nu nog maar weinig over en je
ls je buiten woont of als je vaak
naar buiten gaat zijn er twee dingen
waar je een boer die schapen houdt
mee kunt helpen. Als je in een wei
land een schaap op de rug ziet liggen,
probeer dan bij de eerste de beste
boerderij hulp te halen. Een schaap
dat op zijn rug ligt met de vier poten
in de lucht kan vaak niet meer over
eind komen. Het heet dan een ver
wenteld schaap en als het niet ge
holpen wordt, gaat het dood. Het
tweede is: laat nooit je hond loslopen
als er ergens schapen in het weiland
zijn! Ook als je hond de schapen niet
bijt en er alleen maar achteraan rent,
raken de schapen in paniek. Ze lopen
zomaar de sloot in en omdat hun wol
dan zwaar wordt, verdrinken ze maar
al te gemakkelijk. Ook kunnen de
lammetjes dood geboren worden als
er een hond achter de ooien heeft
aangerend. En zoiets zou je deze
zachtaardige beesten natuurlijk niet
toewensen.
paar dagen terug met 170 kratten
bier. Bovendien met de belofte van
de brouwerij dat zodra we er voor de
helft doorheen waren, we weer kon
den aanvullen, waarmee dus in feite
het chronische biertekort voor goed
werd opgeheven. Via het ministerie
van CRM konden we ook de hand
leggen op een twaalfman sterke
band. Bovendien werd opdracht ge
geven om een overvloedige hoeveel
heid lokaal bier te stoken. Drie soor
ten kunnen ze hier maken en men
kan er behoorlijk van op zijn kop
komen te staan.
e hebben net de officiële ope
ning van het nieuwe gemeenschaps
huis op een daverende manier ge
vierd. Het is een mooi feest gewor
den waarbij velen de andere dag een
berg koppijn hadden vanwege over
vloedig alkoholgebruik. Maar het
moet gezegd worden dat er geen
vervelende dingen zijn gebeurd. Al
les bleef keurig netjes in de hand en
onder kontrole.
Mbozi Maize Farms ligt afgelegen en
de werkers op het bedrijf hebben ei
genlijk na hun dagtaak geen enkele
mogelijkheid om zich ergens te ont
spannen. Winkels of café's zijn er
niet en wanneer men toch iets der
gelijks wil bezoeken dan moet men
daarvoor 50 kilometer reizen naar
het plaatsje Vwawa. Transport om
daarheen te gaan is er nagenoeg niet,
behalve dan dat we op het bedrijf
een minibusje hebben, maar zoals de
naam al zegt daar gaan maar weinig
mensen in. Het gereed komen van
het gemeenschapshuis, met daarin
ook een koöperatieve winkel is een
vooruitgang in het sociale en kultu-
rele leven van de boerderijgemeen
schap. Het heeft veel geld gekost,
maar het zal zich zelf zonder twijfel
terugbetalen.
de speciale gasten bijeen in het ge
meenschapshuis, nadat een hoge
partijfunktionaris het lint had door
geknipt. Vooraf gaf een gemengd
koor bestaande uit werkers van het
bedrijf een aantal voordrachten. De
hoge partijbons had een goede toes
praak. Hij wees er op dat Tanzania
ieder jaar voedsel tekort komt en dat
dit dan met harde valuta in het bui
tenland gekocht moet worden. Daar
moet een einde aankomen, zei hij.
Mbozi Maize Farms is daartoe al
een heel positieve aanzet. Uitgebreid
prees hij de betrokkenheid van Ne
derland bij dit projekt en hij strooide
met komplimenten naar ons, het
volk van Nederland en onze rege
ring. We waren best ingenomen met
zijn toespraak, want op deze manier
werd het al de betrokkenen op deze
boerderij nog eens duidelijk voor
ogen gehouden dat wij hier een be
langrijke rol spelen. De manager
riep vervolgens de beste werkers tot
zich en beloonde hen met een certi-
fikaat vergezeld van 100,50 of geen
shillings, al naar gelang hun presta
ties.
e manager had zich wat het feest
betreft eerst zorgen gemaakt, want
Voor aanzicht van het Gemeenschapshuis
hoe kom je aan een voldoende voor
raad bier in een land, waar de brou
werijen nooit genoeg produceren
voor de markt en waar bier op de
zwarte markt wordt verkocht tegen
25 shilling per fles. Toen echter een
vriend van Me manager werd be
noemd tot direkteur van de brouwe
rij, was het probleem uit de weg. Er
werd een vrachtwagen naar Dar es
Salaam gestuurd en die kwam na een
et werk werd voor drie dagen
stilgelegd. Vrijdagochtend om zich
voor te bereiden, 's middags en 's
nachts om te feesten, zaterdag en
zondag om te bekomen. Zo kort voor
het nieuwe seizoen betekent drie da
gen niet werken nogal wat, maar ge
lukkig waren we goed opgeschoten
met de grond bewerking dus het kon
wat lijden. Vrijdagmiddag kwamen
et bal werd een grandioos sukses.
Niet alleen voot de werkers van het
bedrijf, maar ook voor b.v. de ver
pleegsters van het Mbozi hospitaal
en voor vele anderen. Dat er een
grote band in deze kontereien komt
gebeurt misschien eens per jaar. Er
heerste een bijzondere gezellige
stemming. Eigenlijk waren er wel
wat vrouwen tekort, maar mannen
dansen hier zonder schroom met an
dere mannen dus alles was altijd
weer op de vloer. Vlak voor de band
stonden rijen nieuwsgierigen te kij
ken naar de prestaties van de muzi
kanten. Het feest daverde voort tot
vier uur in de morgen maar een stel
plakkers ging door tot half tien in de
ochtend, waarbij we zelf ook de
laatste man de zak opgaven
Schrijfkouter
is de Kommissie Veredelingsland-
bouw boos geworden op minister De
Koning die in Brussel bepleitte om
op termijn alle legbatterijen uit te
bannen en nu alvast meer dan 500
cm2 per kip voor te schrijven; zo
maar, zonder resultaat van gericht
onderzoek is dat voor het bedrijfs
leven onaanvaardbaar
betwijfelde dezelfde kommissie of
de veehouder beter af zal zijn als
straks voorwaardelijk goedgekeurd
vlees niet meer naar de vrijbank kan
maar naar de verwerking zal moe
ten; en afkeuring of voorwaardelijke
goedkeuring hangt toch al sterk af
van de keuringsdierenarts en zijn
werkwijze
waren de Kommissies Veehouderij
en Veredelingslandbouw maar slecht
te spreken over de nieuw voorgestel
de tarieven in de georganiseerde
dierziektebestrijding; was een ver
hoging wel nodig, en waarom kan er
nog geen begin worden gemaakt met
een uur-tarief?
stemden die Kommissies graag in
met het verzoek van de struktuur-
kommissie vleesindustrie aan de mi
nister om nu eerst eens te zorgen dat
de vleeskeuring in de slachterij
goedkoper wordt.
10
