Agrarische uitvinder
komt met antwoord op
tarra probleem:
"centrifugaal rooier"!
Uitvinder op agrarisch
gebied
G oed op de hoogte van bes
taande systemen en problemen
(hij is zelf de geestelijke vader
van één- en meerrijige, nu nog
toegepaste rooisystemen in ma
chines van Vicon en Stoll) wilde
hij nu bij een nieuw ontwerp eens
A Is alles juridisch goed gere
geld is biedt hij het nieuwe sys
teem onder oktrooi-aanvraag in
een vakblad te koop aan maar
krijgt tot zijn verbazing en te
leurstelling slechts één reaktie die
nog op niets uitloopt. H y laat zich
evenwel niet uit het veld slaan en
nodigt later een aantal fabrikan
ten van landbouwmachines per
soonlijk uit. De demonstratie bij
hem thuis ontlokt de gasten gun
stige reakties maar als Steketee
zegt het geheel te willen verkopen
dan hoort hij praktisch niets
meer.
Wie durft maken prototype aan
"Eigenlijk begrijp ik niet waarom ik er niet eerder op ben
gekomen, zegt uitvinder Kees Steketee (67 jaar) uit Driewegen
bijna verontschuldigend, "want het principe is uiterst eenvoudig:
de bieten worden overtop gerooid en komen in een trommel met
een centrifugale kracht weer naar voren, vallen vervolgens naar
beneden en worden via een lopende band zijwaarts afgevoerd.
Onderweg verliezen de bieten meer grond dan met enige andere
wijze van mechanisch bieten rooien. Daar zorgen de trillingen
tijdens de omloop, de centrifugaalkracht en de maximale zeef-
kapaciteit van de trommel voor". Zo althans moet het volgens
Steketee in de praktijk werken want echt bewezen is er nog niets.
Maar hij gelooft er zeker in: zijn uitvinding mag dan nog slechts
in een mini-model zijn uitgewerkt, "op het droge" werkt de kleine
machine onberispelijk.
De heer C.J. Steketee, wonend aan de Korteweg 11 in het
Zuid-Bevelandse Driewegen is waarschijnlijk de enige be
roeps-uitvinder op agrarisch gebied in ons land. Op zijn
naam staan in deze sektor vele kleinere en grotere uitvin
dingen. De bekende Steketee verkruimelaar is daarvan
slechts één voorbeeld. Ook is zijn naam verbonden aan
bietenrooiers zoals ze bij honderden door meerdere fabri-.
kanten aan de akkerbouw in Nederland en daarbuiten zijn
geleverd. Sterk tot zijn verbeelding heeft altijd het verbe
teren van het bietenrooien gesproken en dan met name
waar het de tarrapróblemen betreft. Na veel proefnemin
gen op kleine schaal meent Steketee nu een geheel nieuw
systeem van bietenrooien te hebben uitgedacht waar én het
tarraprobleem én de hoge rooikosten voor een belangrijk
deel mee worden verminderd. De uitvinding is er dus maar
wie is bereid te investeren in een prototype van wat hij
voorlopig noemt "de centrifugaalrooier?"
H et echtpaar Steketee woont al
tientallen jaren in een burgerwo
ning in het dorp Driewegen. Hoe
komt zo iemand er toe zich bezig
te houden met problemen over
tarra bij het rooien van bieten. De
verklaring daarvoor blijkt niet ver
te zoeken: Kees Steketee is als
boerenzoon geboren op het 45 ha
grote landbouwbedrijf van zijn
vader "Geertruidshof", geheten,
even buiten Driewegen. Al vroeg
moest hij meehelpen in het be
drijf waar toen al wat eenvoudige
werktuigen de boer ten dienste
stonden.
"Het werken met machines trok
me erg aan. Ik was al werkend
steeds bezig met uitdenken hoe ik
allerlei dingen gemakkelijker en
vlugger kon laten verlopen. Na
het werk haalde ik dan de onaf
scheidelijke bloknoot tevoor
schijn en begonnen ideeën vorm
te krijgen". In de loop van de ja
ren heeft Steketee al heel wat
agrarische uitvindingen en ver
beteringen op zijn naam ge
bracht. Zo ontwikkelde hij bij
voorbeeld voor het zakkenladen
van aardappelen een herinrich
ting, een strobaallader, schoffel
en dunmachines en bietenrooi-
machines. De naam Steketee
raakte in agrarische kringen al
lengs meer bekend vooral ook als
gevolg van het feit dat de Drie-
weegse boerenzoon later een
free-lance overeenkomst met Vi-
con afsloot. Wat hij altijd graag
had gewild werd toen werkelijk
heid: zijA hobby werd zijn werk.
Bietenrooien hoofdmoot
-A. 1 jong gekonfronteerd met de
problemen van het bietenrooien
op de zware Zeeuwse klei bleef
vooral de verbetering van de bie-
tenrooimachine hem steeds intri
geren. Daarvoor heeft hij twee
verklaringen:
1. het verbeteren van het pro
bleemrijke bietenrooien was
voor hem een grote uitdaging
en
2. hij ziet de bietenteelt in gevaar
komen als gevolg van hoge
rooikosten.
De bietenrooiers zoals die thans
op de markt zijn of komen vergen
zulke enorme investeringen, zo
meent hij, dat de loonwerker
straks zijn tarieven wel aanzien
lijk moet verhogen. En dan is de
bietenteelt niet meer zo interes
sant. "Als agrariër", want ik voel
me nog steeds boer voegt hij er
aan toe", vind ik dat een groot
bezwaar". Je kunt dan ook rustig
zeggen dat verbetering van de
bietenrooimachines de hoofd
moot van mijn werk is geweest en
nog steeds is. "Bietenrooien is een
moeilijk en gekompliceerd ge
val": allereerst het kappen van
het blad, dan het rooien van bie
ten, het transport, de tarra, één of
meerrijig rooien enz. enz. Alle
maal aspekten die na de komst
van de eerste rooimachines al
dikwijls zijn verbeterd maar
waarvan er één nog steeds zwaar
op de maag van zowel de bieten-
verwerkende industrie als van de
bietentelers ligt nl. de tarra die
om enige redenen sterk moet
worden teruggedrongen. Boven
dien spelen voor de teler en de
loonwerker de rooikosten na
tuurlijk ook een belangrijke rol!
Problemen waarbij Steketee zich
steeds sterk betrokken heeft ge
voeld "Bijna belachelijk" veront
schuldigd hij zich, "maar het is
zo. Ik kan het niet laten, ook na
mijn vijfenzestigste niet".
Voor z'n dagelijks brood hoeft de
gepensioneerde uitvinder het niet
meer te doen. Hoewel een zelf
standige uitvinder, net als een
boer, hard moet werken om een
redelijk belegde boterham te ver
dienen is hij niet ontevreden. Zijn
naam is verbonden aan vele
werktuigen en op basis van ver
kregen licenties leverde elke ver
kochte machine z'n provisie op.
Genoeg om van rond te komen.
Onbeschreven tekenvel
uitgaan van een totaal onbe
schreven tekenvel. "Uitgang
spunten voor mij waren: de nieu
we machine moet minder tarra
geven, minder beschadiging aan
de bieten en het geheel moet
minder duur zijn".
Maar, vertelt de agrarische uit
vinder, dat bleek nu juist het
moeilijke punt: verbeterde je het
één, dan bleek dat weer ten koste
te gaan van het andere. Verschil
lende systemen en methodes ver
schijnen op zijn tekentafel om
toch weer weggepoetst te worden.
Totdat er tenslotte één overblijft:
zijn nieuwe rooireinigingssys-
teem oftewel de "centrifugaal
rooier".
Overtop
Bij de huidige machines wordt op
het moment dat de biet-Avordt
gerooid de (zware) grond door de
scharen tegen de biet gedrukt.
Daardoor ontstaat vooral de tar
ra, zo stelde Steketee vast. In het
nieuwe ontwerp van de gepen
sioneerde innovator worden de
bieten vanuit de al of niet bewe
gende rooischaren overtop, met
behulp van trillende, flexibele
elementen in een trommel rond
gedraaid. Door de wegslingeren
de kracht en door de trillende
dwarsveren verliest de biet ver
volgens, naar Steketee's stellige
overtuiging, nog een groot deel
van wat er aan tarra na het rooien
nog aanwezig is. Een zo goed als
schone biet moet vervolgens op
wagen of hoop belanden.
Demonstratie
O m z'n theorie te kunnen toet
sen werd een model op schaal in
elkaar gelast. Uit hout werden, op
dezelfde schaal uiteraard, de
bietjes gesneden.
Dan geeft hij een demonstratie.
Misschien wel voor de honderd
ste keer wordt het kleine apparaat
op tafel gezet en worden in de
huiskamer bieten gerooid. Zelf
verzekerd gaat hij te werk. Hijzelf
fungeert als aftakas van de trek
ker en draait de trommel. Dan
worden de bieten voorin de ma
chine gerooid en inderdaad aan
gepakt door de flexibele elemen
ten, vervolgens rondgedraaid om
naar keus ergens achter in de ka
mer (naar achteren rooien kan nl.
ook) of keurig opzij naast het
model te belanden. Het systeem
werkt, daar is geen speld tussen te
krijgen.
Voordat het model op schaal in
een prototype wordt omgezet,
vraagt hij op de uitvinding enkele
oktrooien aan. "Het aanvragen
van een oktrooi is in ons land veel
te duur" zo merkt hij zijdelings
op. Daarmee wordt er een rem
gezet op allerlei nieuwe ontwik
kelingen. Het kost werkelijk dui
zenden guldens en erg veel ge
duld".
Handschoen
Zijn vertrouwen in de machine
heeft hij echter allerminst verlo
ren. Steketee heeft het landbouw
bedrijfsleven een handschoen toe
geworpen, wie pakt hem op, het
I.R.S., het l.M.A.G. misschien of
een andere ondernemer?
J. Wierenga
De bewuste Centrifugaalrooier in
"zakformaat"
WJiMmSSmM
Foto 1: De heer Steketee achter zijn nieuw model bieten
rooier. Rechts op het plateautje de kleine houten bietjes.
11
