Driemaal daags melken
lijkt rendabel
Aardappelrassen herkennen
door elektroforese
Henk Molenberg
voorzitter van de NIVAA jury
A 1 pratend over de melkgift kwa
men wij automatisch op het onder
werp "fokkerij" terecht. "Ik fok
meestal mijn eigen stieren, en fok
hiermee ook verder". Wij vroegen de
heer Lozeman of er dan geen sprake
was van inteelt. "Nee, als je het fok
ken maar goed doet. Ik vind dat men
in de fokkerij van kippen, varkens,
planten enz. gebruik maakt van de
wetten van de erfelijkheidsleer. Al
leen bij de rundveehouderij kruist
men geen landrassen maar diverse
hybriden. En men kijkt dan ook nog
raar op als er bij een bepaalde krui
sing van een koe en een stier een
geheel ander type kalf wordt gebo
ren.
•V ier jaar geleden moest ik mijn
bedrijf in Nijkerk verlaten, omdat de
stedelijke uitbreiding een deel van
mijn bedrijf opslokte. Ik kwam in de
gelukkige omstandigheid om hier in
Achterveld een bedrijf te kunnen
pachten van 24 ha. Als voorwaarde
was wel gesteld dat ik de inventaris
moest overnemen, en dat de werk
nemer op het bedrijf werkzaam kon
blijven. Een deel van het land ligt
nog steeds in Nijkerk. Mijn bedrijf
bestaat dus uit 24 ha in de omgeving
van de bedrijfsgebouwen. Van deze
24 ha ligt 15 ha achter de gebouwen
en 9 ha aan de overzijde van de As
schatterweg. Daarnaast heb ik nog 10
ha op 16 km afstand en 5 ha op 9 km
afstand in gebruik.
"S inds maart van dit jaar ben ik
begonnen om 3 maal op een dag de
koeien te melken. Om 6 uur 's mor
gens, om 2 uur 's middags en om 10
uur 's avonds". Op onze vraag waar
om de heer Lozeman hiertoe over
gegaan was, antwoordde hij: "Iedere
dag zag ik in de ligboxenstal koeien
liggen, die melk uit hun uiers per
sten. Deze melk is verloren. Ik had
ook de indruk dat de produktie door
Fokkerij
Hobby
Erkenning
Gepacht
3 maal daags melken
Henk Molenberg (1.) preisoep uiteen aardappel.
O p de foto zien wij Henk Mo
lenberg in gesprek met Wim
Vlessert van het romantisch res
taurant "De Stenen Tafel" in
Borculo. Molenberg probeert één
van de specialiteiten van dit ex-
klusieve restaurant, dat is geves
tigd in de oude watermolen in het
centrum van dit achterhoekse
dorp. Dat het hier om een grote
aardappel gaat, waarin een heer
lijke preisoep wordt geserveerd,
zal u niet verwonderen. Molen
berg is voorzitter van de jury van
de door het NIVAA georgani
seerde aardappelsauswedstrijd.
In de jury hebben tevens nog zit
ting Wina Born en Els Dijkstra
van het voorlichtingsbureau voor
de voeding. Laatstgenoemde
kwam op het idee de gezond-
heidbrengende werking van
aardappelen te accentueren door
het vervangen van de vette jus
door een alternatief. De 140000
aardappelsausreceptenfolders
met deelnameformulieren, die
via 3500 aktieve AGF-specialis-
ten worden verspreid onder de
huisvrouwen zijn hiervan het re
sultaat. Henk Molenberg ver
zorgt in het "Twaalf Uurtje" het
lunchprogramma van de NCRV
op ludieke wijze het culinaire
deel. Dit programma, dat elke
donderdag van half twaalf, tot
half één via Hilversum 1 wordt
uitgezonden, wordt door meer
dan 800000 luisteraars wekelijks
beluisterd. Tijdens de AG F To
taal was Frans van Nimwegen de
gast van Henk Molenberg, dat
hierbij de aardappels niet werden
vergeten is duidelijk. Henk heeft
een zwak voor aardappels. In zijn
professionele keuken zijn al vele
gerechten met aardappelen als
hoofdbestanddeel ontstaan.
"Aardappels doen het vooral
goed in ovenschotels", aldus
Henk Molenberg. "Het klinkt
misschien vreemd, maar mijn bes
te recepten ontstaan vaak uit
mislukkingen". "Ik vind het dan
jammer om het weg te gooien en
voeg er wat aan toe. Plotseling
ontstaat een geheel nieuwe krea-
tie, die voortreffelijk smaakt".
Dat Molenberg niet de eerste de
beste is als het om kreëren van
recepten gaat bewijst het kook
boek, waaraan hij zojuist de laat
ste hand heeft gelegd. "Het wordt
verplichte lektuur op huishoud
scholen", vertelt hij ons een tik
keltje trots. Je kunt Molenberg
dan ook moeilijk meer alleen een
liefhebber van koken en lekker
eten noemen.
Maar een veehouder die er tegenop
ziet om 's avonds om 10 uur weer te
gaan melken, moet niet aan het
driemaal daags melken beginnen".
Ruim 10 jaar geleden zijn wij met de
fokklub eens op bezoek geweest op
het bedrijf van Cees Dekker in Vier-
polders bij Den Briel. Wat ik hier
zag, maakte indruk op mij. Het soort
koeien dat op dit bedrijf rondliep
was zo totaal anders als wij om ons
heen zagen, dat het gewoon opviel.
Deze veehouder fokte ook altijd met
zijn eigen stier, want de veestapel
was zo doorgefokt dat allerlei
vreemde invloeden uit deze veesta
pel waren gefokt. Ik heb hierna een
aantal dieren van deze veehouder
gekocht en met deze dieren doorge
fokt op mijn bedrijf, en ik heb wer
kelijk goede resultaten. Mijn veesta
pel is over het algemeen wat laat rijp,
maar de produkties zijn goed. Enkele
oudere koeien produceren
9000-10000 liter per lacterieperfode.
Ook het exterieur van deze koeien
maakt een veel robuustere indruk als
die van de moderne Nederlandse
zwartbonte melkkoe.
Daarnaast worden mijn koeien ou
der. Ik vaar er wel bij".
Eén en ander wordt nog interessan
ter als er cijfers van de deelboek-
houding beschikbaar zijn om te be
zien of dit bedrijf op meer punten
uitsteekt boven het gemiddelde door
zijn geheel eigen lijn van fokkerij en
selektie. Wij hebben de indruk van
wel.
"N iet alleen bij de koeien pas ik
deze fokmethode toe. Ik heb voor de
aardigheid ook nog een paar scha
pen. Ik probeer ook hier een lijn te
volgen die een groter schaap fokt.
Een goed uitgelijnd dier vind ik niet
zo belangrijk. Een goed schaap dat
snel groeit is veel belangrijker. En
wat ik bij de koeien met enig succes
bedrijfsmatig toepas, doe ik ook bij
de schapen.
Ook mevrouw Lozeman vertelt dat zij
een hobby heeft, namelijk zelf brood
bakken. "Ik doe het dan ook regel
matig, omdat ik het leuk vind."
Mevrouw Lozeman werkt, als het
nodig is, ook mee op het bedrijf. "Als
het nodig is melk ik eens een keer de
koeien". De kinderen zijn nog te jong
om mee te helpen, al zegt één van de
zoons wel bij ons bezoek dat hij zeker
boer wordt, maar de volgende dag is
het smid, loonwerker, of timmerman,
volgens zijn moeder.
Tot zo ver een verslag van het bezoek
aan een nieuw gevestigd bedrijf nabij
het dorp Achterveld. Wij zullen graag
over een paar jaar nog eens op dit
bedrijf kijken hoe de Financiële resul
taten zijn van deze geheel eigen wijze
van veehouden.
A.M.
de elektroforese bij aardappelen
worden nu getest bij tarwe en men
heeft bij het RIVRO goede hoop dat
elektroforese ook toepasbaar zal zijn
voor de herkenning van rassen bij
allerlei tuinbouwgewassen.
Daarnaast doet zich de vraag voor of
nieuwe rassen - na herkenning door
elektroforese - ook officieel 'erkend'
Is het mogelijk om meer dan 300 ver
schillende aardappelrassen te her
kennen aan de samenstelling van hun
eiwitten?
In 1967 promoveerde mw.dr. J.A.
Zwartz aan de Landbouwhogeschool
op een proefschrift waarin ze aan
toonde dat dit mogelijk moest zijn.
Maar als dit bij de aardappel kan,
waarom zou het dan ook niet bij an
dere gewassen kunnen? En omge
keerd: betekent een nieuwe eiwitsa
menstelling automatisch, dat er
sprake is van een nieuw ras? In Wa-
geningen houdt het Rijksinstituut
voor het Rassenonderzoek van Kui
tuurgewassen (RIVRO) zich met de
ze vragen bezig.
Uit verschillende onderzoeken in
binnen- en buitenland is gebleken,
dat de eiwitsamenstelling van aard
appelen en tarwekorrels getypeerd
kan worden door middel van elek
troforese, een scheidingsmethode
met behulp van elektrische stroom.
Bij het RIVRO worden allerlei va
riaties van elektroforese getest en
met elkaar vergeleken. Volgens ir. A.
Houwing, die dit onderzoek uitvoert
bij het RIVRO, is voor aardappelen
al een nauwkeurige standaardmet
hode ontwikkeld. Het resultaat van
zo'n elektroforese is een "elektrofe-
rogram", bandjes gekleurde eiwitten
in een strook doorzichtig plastik.
Traditioneel worden aardappelen
eerst gekiemd en dan kan het ras na
één of meer maanden feilloos her
kend worden aan de lichtkiemen.
De elektroforese-methode blijkt net
zo feilloos toegepast te kunnen wor
den, zij heeft bovendien het voordeel
dat men ermee binnen enkele dagen
het ras kan vaststellen. Varianten op
moet worden. Daarbij komen ook
andere dan wetenschappelijke zaken
kijken, zoals bijvoorbeeld het kwe
kersrecht. "Een nieuw ras", aldus ir.
A. Duyvendak, eveneens van het
RIVRO, "moet zich tot nu toe on
derscheiden door een voor de land
bouw van belang zijnde eigenschap.
De definitie is in de loop van de tijd
op de praktijk gericht en de kans be
staat dat de elektroforese de grenzen
van de definitie zal verleggen".
Het is namelijk nog maar de vraag of
patroonverschillen wel beschouwd
moeten worden als van belang zijnde
eigenschappen.
(uit "Nieuws uit Wageningen")
Met electroforesemethode kan in enkele dagen een aardappelras herkend worden.
"D riemaal daags melken lijkt rendabel". Tot deze uitspraak kwam
veehouder F.J. Lozeman. De heer Lozeman is veehouder op een bedrijf
aan de Asschatterweg in Achterveld in de gemeente Leusden. Wij
bezochten deze veehouder om eens uit zijn mond te horen waarom hij
driemaal daags zijn koeien melkt, terwijl 95% van de Nederlandse
veehouders het nog bij tweemaal daags laat. Tijdens het gesprek bleek
tevens dat de heer Lozeman ook op het gebied van de veefokkerij er
bepaalde ideeën op na houdt, die anders zijn als die van de doorsnee
boer. Hierover straks meer.
maar tweemaal daags te melken
werd afgeremd. Ik ben nu ruim een
half jaar bezig, en tot nu toe bevalt
het mij uitstekend. De melkproduk-
ties per koe per dag waren sinds 1
maart bij de melkkontrole in verge
lijking met vorig jaar 3,0; 5,0; 4,4;
2,7; 1,5; 1,0; 0,9; 2,2; 2,9 en 5,2 liter
hoger.
Ik melk een 80 melkkoeien, en heb
ook ongeveer 80 stuks jongvee. De
zware jongveebezetting is het gevolg
van de slechte verkaveling. In de
laatste jaren heb ik al veel veranderd.
De traditionele stal werd vervangen
door een ligboxenstal, de landerijen
werden verbeterd, greppels gedicht
en de indeling van de gepachte lan
derijen verbeterd. Mijn land is een
uitstekende zandige leemgrond. Wel
moet men deze grond met fluwelen
handschoenen behandelen. Al met
al, de ingrediënten zijn aanwezig om
op een goede wijze een melkvee
houderijbedrijf te voeren".
De heer Lozeman bekijkt de resultaten.
Al met al heb ik 60.000 liter meer
afgeleverd als vorig jaar in dezelfde
periode. Dit kan verschillende oor
zaken hebben. Maar één er van is wel
het driemaal daags melken. Ik ben
ondertussen ook met een deelboek-
houding gestart. Als hiervan cijfers
bekend zijn, zal blijken of het ren-
dahel is om driemaal op een dag on
der de koeien te stappen. Ik heb de
indruk dat mijn koeien dit jaar wat
magerder zijn, omdat ze meer van
hun voedsel in melk omzetten. In
eerste instantie ben ik best tevreden.
10
