Perspektief voor
uitbreiding bijenteelt
Weekstaat energieverbruik
D e bijenteelt of het imkeren is al een zeer oude agrarische produk-
tietak. Ver voor het begin van onze jaartelling werd deze teelt reeds
beoefend. Tot de bloei van de bijenteelt in westelijk Europa heeft Karei
de Grote (742-814) veel bijgedragen. Hij stelde verordeningen vast ter
bescherming van deze teelt, terwijl hij zelf ook de imkerij beoefende.
Honing en was (raten) zijn vanouds belangrijke produkten. Gedurende
een lange tijd was honing het enige zoetmiddel en was (waskaarsen) het
belangrijkste middel voor verlichting. Dat honing en was en ook bijen
volken een hoge waarde hadden in die tijd laat zich begrijpen; dat twee
bijenvolken toen dezelfde waarde hadden als een koe kunnen wij ons
moeilijk indenken.
H,
D,
C.B.Z. Vlijmen vergroot kapaciteit
verwerking graszaad
Ons land is honinginvoerend
Bestuiving
Verenigingen
Consulent
Modelleerplan
O,
mstreeks 1400 bereikte deze teelt
haar hoogtepunt en bleef gedurende
een paar eeuwen op dit niveau
(Joh.A. Joustra). Na 1600 begon
echter geleidelijk het verval van dit
eertijds zo belangrijke bedrijf. Het
op de markt komen van andere
zoetmiddelen, door de opkomst van
het suikerriet en sinds de vorige eeuw
van de suikerbieten, deed de vraag
naar honing steeds verder afnemen.
Na de reformatie daalde de vraag
naar kaarsen voor kerkelijk gebruik,
zodat de was in waarde ging minde
ren. Geleidelijk aan werd de bijen
teelt meer en meereen nevenberoep.
Het grotendeels verdwijnen van ex
tensieve weidegronden als de heide
velden en het verdwijnen van be
paalde teelten als bijvoorbeeld de
boekweitcultuur en het verbouwen
van spurrie (groenvoer voor rund
vee) op de zandgronden omstreeks
de laatste eeuwwisseling deed de
bijenweide (drachtplanten) sterk
verminderen.
H et direkte nut van de bijen is de
produktie van honing en was. Vooral
sinds het begin van deze eeuw is men
meer en meer waarde gaan hechten
aan het indirekte nut van de bijen
teelt, namelijk de bestuiving bij be
paalde gewassen, zoals de fruitbo
men, koolzaad e.a. Door het vliegen
van de bijen van bloem tot bloem
voor het verzamelen van nector en
stuifmeel bevorderen zij de kruis
bestuiving. Bij kruisbestuiving wordt
de stamper bestoven met stuifmeel
van een andere bloem. Als de stam
per wordt bestoven met stuifmeel
van meeldraden van dezelfde bloem
geeft dit een mindere vruchtzetting.
Volgens pomologen (vruchtenken
ners) geeft de kruisbestuiving naast
een betere vruchtzetting ook een be
tere kwaliteit van de vruchten.
et belang van de bijenteelt is de
Landbouworganisaties niet ontgaan.
In het eind van de vorige eeuw ging
de bijenteelt sterk achteruit. Het
Koninklijk Nederlands Landbouw
Comité heeft in 1897 bewerkstelligd
dat de imkers zich gingen organise
ren. In 1898 is de "Vereniging tot
bevordering van de Bijenteelt in Ne
derland" hieruit ontstaan.
Bij andere Landbouworganisaties
werden later soortgelijke verenigin
gen geformeerd. Dit gaf impulsen
voor de noodzakelijk geworden mo
dernisering van de bijenteelt. Mo
menteel zijn er in Nederland in to
taal rond 10.500 imkers lid van een
vereniging voor de Bijenteelt of Im-
kersbond.
O ok de overheid steunt deze ont
wikkeling. Reeds in 1905 is een rei
zend leraar/voorlichter aangesteld.
Dit vond verbreding door het instel
len in 1919 van een Rijksconsulent
schap voor de Bijenteelt. De huidige
landelijke consulent is Ir. J.J. Pettin-
ga te Hilvarenbeek, tel. 030-425888.
Met het instellen van dit Consulent
schap kreeg ook het cursusonderwijs
meer aandacht. Dit kreeg verbreding
door het organiseren van cursussen
voor beginners. Dit dateert van 1940.
Door het meerdere onderwijs waar
belangstelling voor is en de steun van
het Min. voor Landbouw en Visserij
is de bijenteelt in ons land in de laat
ste decennia weer aan het opleven.
Deze belangstelling is niet alleen van
land- en tuinbouwers, maar ook, en in
grote mate, van hen die de bijenteelt
als liefhebberij beoefenen. Vooral
deze laatsten spelen in aantal in de
hedendaagse imkerij een belangrijke
rol.
'e cursussen in bijenteelt voor
beginners omvat volgens het model
leerplan van de Directie Landbouw
onderwijs van het Min. voor Land
bouw en Visserij 17 lessen a 2 uren.
Hiervan zijn er 4 klassikaal en 12
praktijklessen plus een eindles.
Daar sommige handelingen aan het
seizoen gebonden zijn is de tijdsduur
waarin de 17 lessen worden gehou
den tenminste 7 maanden. Voor
deelname geldt alleen als toelatings
eis een minimumleeftijd van 16 jaar
bij de aanvang van de cursus. Voorts
is er een vervolgcursus in bijenteelt
voor gevorderden. Hiervoor is de
toelatingseis, dat gegadigden een
cursus voor beginners moeten heb
ben gevolgd en tenminste 2 jaar
praktijkervaring hebben opgedaan.
Ook deze cursus omvat 17 lessen van
2 uur. De leerstof is meer afgestemd
op de theorie. Er zijn namelijk 12
klassikale lessen en 4 praktijklessen.
Op de 17e les, de eindles, wordt een
examen (ondervragen naar zijn kun
digheden) gehouden.
In het leerjaar 1980-1981 kwamen in
Zeeland 5 cursussen voor bijenteelt
tot stand. Dit waren er 3 voor begin
ners te Kapelle. Middelburg en Zie-
rikzee en 2 voor gevorderden te
Middelburg en Schoondijke. In sep
tember vond van 4 cursussen de
eindles plaats.
CURSUS VOOR BEGINNERS TE KA
PELLE
Lesgevers waren W. Vink en SJ. Vroon
land. Begonnen is met 13 cursisten. Ge
tuigschriften zijn aan 9 personen uitge
reikt, te weten aan: G.B. Bal te Yerseke,
Bijenstand uit het begin van deze eeuw.
L.G. Bal te Yerseke, J. Kwekkeboom te
Heinkenszand, J.C. v.d. Meule te 's Hee-
renhoek, J. Polderdijk te Nieuw- en St.
Joostland, A. Timmerman te Yerseke, C.
Vos te Krabbendijke, P. van Vuuren te
Terneuzen en S.C. van Vuuren te Terneu-
zen.
CURSUS VOOR BEGINNERS TE
MIDDELBURG
Lesgevers waren J. Fluyt en L.J.B. van
Geffen. De cursus ving aan met 13 deel-
nemers(sters). Aan 10 cursisten is het ge
tuigschrift uitgereikt, namelijk aan: E.
Aukus te Middelburg, E. Broeksma-Selms
te Grijpskerke, J. Bruurs te Serooskerke,
H. Groen te Middelburg, J. Groen-Kuyt te
Middelburg, A. Louwerse te Arnemuiden,
A J. Louws-Munter te Middelburg, J. v.d.
Maas te Wissenkerke, P.E.L. Peters te
Grijpskerke en J. Vette-Koolhaas te
Vrouwenpolder.
CURSUS VOOR BEGINNERS TE
ZIERIKZEE
Lesgever was LJ.B. van Geffen. Bij de
aanvang waren er 16 cursisten. Uiteinde
lijk konden er 13 het getuigschrift in ont
vangst nemen. Dit waren: G.D. Klooster
boer te Noordgouwe, J. Loth te Zierikzee,
K. Weterings te Renesse, W. Mol te Zie
rikzee, Mevr. S. Mol te Zierikzee, D. Mol
te Zierikzee, J.W. Mol te Zierikzee, S.
Lubbers-Akkerman te Zierikzee, G. Sin-
ke-Luijk te Utrecht, M. van Goudoever te
Renesse, A. v.d. Wekken te Haamstede,
D. v.d. Velde te Renesse en A. van Holten
te Goedereede.
CURSUS VOOR GEVORDERDEN TE
MIDDELBURG
Lesgever was LJ.B. van Geffen. Begon
nen is met 16 cursisten. Na het examen
kon aan 11 personen een diploma worden
toegekend. Dit waren: EJ. Bergmans te
Burgh-Haamstede, J. Dellebeke te Mid
delburg, E.L.S. Feleus te Nieuw- en St.
Joostland, J. Jobse te Middelburg, W.P.
de Kam te Sint-Laurens, J. Klok te Mid
delburg, M.L. Louws te Middelburg, C.
Maas te Middelburg, A.C. Munter te
Middelburg, A.H. Verboven te Seroos
kerke en K. Wietsma te Middelburg.
In totaal zijn er 32 getuigschriften uitge
reikt aan beginners. Hiervan zijn 10 da
mes. Bif de elf gediplomeerden was 1 da
me.
"Het is zeker evengoed,
a/s de vrouw het imkeren doet"
De cursus te Schoondijke voor ge
vorderden
Deze cursus telt 14 deelnemers(s-
ters). De lessen worden gegeven door
P.R. van Assche. Door omstandig
heden loopt de tijdsduur van deze
cursus wat uit. Pas omstreeks no
vember zal de eindles plaatsvinden.
Deze cursussen worden georgani
seerd door afdelingen van de Bijen
teeltvereniging in Nederland. In
Zeeland zijn er 6 van deze afdelin
gen. Bij deze verenigingen waren er
per september de volgende aantallen
leden.
Schouwen-Duiveland 40 leden
Zuid-en Noord-Beveland 90 leden
Tholen 15 leden
Walcheren 48 leden
West Zeeuws-Vlaanderen 60 leden
Oost Zeeuws-V laanderen 43 leden
Landelijk is het aantal leden van de
Vereniging voor Bijenteelt en Im-
kersbonden rond 10.500. Deze heb
ben in totaal ruim 60.000 bijenvolken.
Met gemiddeld 6 volken is de bijen
teelt kleinschalig in ons land. Be
roepsmatige imkerij is in ons land
zeldzaam.
In het Overijsselse Dedemsvaart is
evenwel een beroepsimker met 600
volken. Zijn jaarproduktie aan ho
ning is omstreekt 15.000 kilo.
Nederland is een honinginvoerend
land. Er is dus vraag naar produktie
van honing. Voor uitbreiding van de
bijenteelt is er ruimte en perspektief.
"Er is nog werk aan de winkel"
Ing. J.H. Lantinga
In de laatste week van september is door burgemeester J.G.C. van
Greunsven van Vlijmen officieel een nieuw bedrijfsgebouw in gebruik
gesteld van het Centraal Bewerkingsbedrijf Zaaizaden (CBZ) in Vlij
men.
Het CBZ is in 1975 ontstaan als samenwerkingsvorm van Van Engelen
Zaden in Vlijmen en Cebeco-Handelsraad in Rotterdam, die allebei
behoefte hadden aan vergroting van de kapaciteit bij de ontvangst en
bewerking van zaden, voornamelijk graszaad. Het areaal graszaden was
in de jaren zestig en zeventig sterk gegroeid en de kapaciteit moest
regelmatig worden uitgebreid en de aanpak gemoderniseerd.
Het nu gereedgekomen gebouw
heeft een oppervlakte van 5.700 m2:
de totaal bebouwde oppervlakte van
het bedrijf is nu circa 33.500 m2.
In de nieuwbouw is een ontvang
stinstallatie voor losgestort zaad, een
drogerij met grote kapaciteit en een
opslagmogelijkheid voor boeren-
schoon zaad. Voor dit zaad zijn er nu
vier ontvangstruimten, waarvan één
de genoemde voor losgestort zaad is.
Alle partijen worden bij ontvangst
gewogen en bemonsterd, eventueel
gedroogd met behulp van een van de
vier drogers en daarna opgeslagen.
Uit oogst 1981 ontving het CBZ circa
55.000 m3 boerenschoon zaad.
Acht schoningsinstallaties hebben
een gezamenlijke kapaciteit van
twee- tot driehonderd ton geschoond
zaad per week, afhankelijk van de
kwaliteit van het produkt. Elke ge
schoonde partij wordt weer bemon
sterd en geanalyseerd op eigen labo
ratorium. De met de officiële NAK-
analyse vergeleken uitkomsten wor-
10
Burgemeester Van Greunsven ver
richt de ingebruikstelling
den gebruikt voor het maken van
mengschema's. Twee menginstalla-
ties, met elk een geautomatiseerde
verpakkingslijn, zijn beschikbaar
voor menging en verpakking van
enkelvoudige zaden en van meng
sels. De expeditie-afdeling heeft een
kapaciteit van 150 tot 175 ton inko
mend en uitgaand produkt per dag.
Het CBZ is een zelfstandig werkend
bedrijf, dat in goed overleg met de
kommerciële partners de ontvangst
en bewerking verzorgt van het onge-
schoonde graszaad, aangeleverd
door dertien veertienhonderd te
lers. Het verwerkte assortiment om
vat 65 graszaadrassen. Het bedrijf
biedt werk aan 45 vakkundige me
dewerkers.
Als we de glazen kas vanwege de bodemstructuur verstoring even buiten
beschouwing laten, is nu wel duidelijk dat de energiebesparende kassen
veel minder problemen geven dan vorig jaar. Toch is ook tijdens deze rit
de kwamliteit het zorgenkind in de geïsoleerde kassen. De vorm van de
vruchten is duidelijk minder en vooral de kleur is lichter. De houd
baarheid, waar ook iets mee loos lijkt te zijn, wordt op het Proefstation
bekeken en zal in het eindverslag vermeld worden.
De komkommerplanten van het ras Corona zijn in de geïsoleerde kassen
bovendien veel vruchtbaarder dan in de glazen kas. Er moet daarom veel
vruchtdunning toegepast worden om stek en lichte vruchten te voorkomen.
Met name in de acrylplatenkas is het effect hiervan nog onvoldoende. Er
worden daar wel veel stuks gesneden, echter met een laag vruchtgewicht.
De klimaatsinstellingen zijn:
- een dagtemperatuur van 22* C en een nachttemperatuur van 19* C.
- bij een RV van 90% in de na-nacht en htend een minimumbuis van 40* C
- in de geïsoleerde kassen constant 5% minimumventilatie en in de glazen
kas geen minimumventilatie.
Het energieverbruik deze week bedroeg 6539 m3 gas bij een bedrijfsomvang
van 10.000 m2. Het gasverbruik is als volgt te verdelen:
SDP futurist.
acryl acryl
Week 25/9-2/glas
verbruik in m3/100 m3 54 m3
verbruik in m3/100 m3 vanaf
10 augustus 291-
energiebesparing t.o.v. controle 38,3%
oogst in stuks/100 m2 (cum) 1320
gemiddeld vruchtgewicht (gram) 443
De buitenomstandigheden waren deze week:
gemiddelde buitentemperatuur: 14,8* C
gemiddelde windsnelheid: 3,5 m/sec.
54 m3
282-
40,2%
1035
516
controle
enkel
glas
89 m3
472
0
828)
516)
DENAR-KAS, L. Koop
