Energiebesparing in de
glastuinbouw door veredeling
STAND VAN DE GROENTEGEWASSEN
Fruitteelt varia
P lanten hebben om te kunnen groeien naast koolzuur, water en mi
neralen, energie nodig in de vorm van licht en warmte. In de glastuin
bouw is het licht in het algemeen geen belangrijke kostenfactor,
warmte echter wel. Met name bij de vroege teelten onder glas zijn de
brandstofkosten hoog. De sinds 1973 sterk stijgende energieprijzen
bedreigen het voortbestaan van een aantal kasteelten. Wanneer we
deze teelten in stand willen houden dan zullen de stookkosten omlaag
moeten. Eén van de mogelijkheden is rassen te kweken die een gerin
gere warmtebehoefte hebben dan de thans gebruikte rassen.
Per 31 juli 1981
S inds 1974 wordt op het Instituut
voor de Veredeling van Tuinbouw-
gewassen (IVT) in Wageningen on
derzoek gedaan naar de mogelijkhe
den om rassen te kweken met een
geringere warmtebehoefte. Teneinde
voor de Nederlandse tuinbouw zo
snel mogelijk tot resultaten te ko
men, zijn wij begonnen dit probleem
langs de klassieke weg aan te pakken.
Bij tomaat, komkommer en sla werd
bij een groot aantal rassen en wilde
soorten onderzocht welke nummers
het minst sterk reageerden op een
sterke verlaging van de temperatuur.
Deze werden onderling gekruist en
de nakomelingschappen geselec
teerd bij lage temperatuur. Aanvan
kelijk is daarbij alleen gelet op groei,
later ook op andere eigenschappen.
Langs deze weg is Dr. Hogenboom
erin geslaagd bij tomaat materiaal te
verkrijgen met een goede groei en
vroege vruchtzetting bij lage tempe
ratuur (18 graden C overdag en 7
graden C 's nachts). Dit halfmate-
OOGSTRAMING '81 APPELEN
EN PEREN IN DE EEG
Dure pruimen
Raken de Grannies op?
Comice maakt goede
beurt
De maand juli was in het algemeen koel en somber en gemiddeld aan
de droge kant. De laatste dagen van juli werd het weer zonniger en
steeg de temperatuur. Het weertype in juli was gunstig voor de kool
gewassen en bladgroenten en wat minder gunstig voor vruchtgewas-
sen en peulvruchten; waaronder augurken en slabonen. In het alge
meen hebben de groenten in de volle grond een goede stand.
Bij de groenten onder glas is de stand van de doorgeteelde en tussen-
geplante tomaten overwegend goed. Dit jaar is er een grotere belang
stelling voor herfstkomkommers.
Na een vrij matige start zijn de
pruimen snel in prijs opgelopen.
Een tijdlang kon b.v. Czar met
moeite 2,— per kg halen, ter
wijl later de prijs bijna het dub
bele bedroeg. Belle de Louvain
begon met 2,20 terwijl ander
halve week later voor dezelfde
kwaliteit 4,— werd betaald. En
vooral de Victoria brengt uitste
kende prijzen op, tot royaal 5
gulden per kg. Toch wel opmer
kelijk gezien de felle concurrentie
van o.a. vrij goedkope perziken
en druiven.
Dat dringt pas goed door als men
de prijs per stuk uitrekent. We
noteerden Belle de Louvain, 14
15 stuks in een kg, veilingprijs
4,10. Winkelprijs dus 6,—
7,— per kg. Dat is 40 cent per
pruim!
Merkwaardig is ook dat de prui
men op de veiling in Sint Trui
den, dus in het nabijgelegen Bel
gië veel goedkoper zijn. We spra
ken een handelaar die ze daar
kocht en met een dikke winst op
de veiling Geldermalsen weer
verkocht. Het verschil is vooral
terug te voeren tot een traditio
nele gebondenheid aan bepaalde
veilingen als vaste kooppunten.
Een handelaar kan moeilijk van
zijn vast schema bij Nederlandse
veilingen afwijken om nu en dan
elders koopjes te gaan halen.
Vorige weken was er overal nog
overvloedig aanbod van Granny
Smith, vooral ook op de markt te
Goes. Deze week was er van de 4
kramen nog slechts één waar
Granny Smith werd aangeboden.
Dat wijst er op dat het aanbod nu
snel opdroogt.
Ondertussen is natuurlijk het
kwaad geschied. De vroege ap
pels van eigen bodem hebben de
primeur-prijzen gemist. Terecht
stelt de heer B. v.d. Toom elders
in dit blad dat alles in 't werk
gesteld moet worden om een vol
gend jaar herhaling te voorko
men.
De Doyenne du Cornice zet dit
jaar zijn beste beentje voor.
Ondanks de droogte blijft het
fruit tot nu toe goed groeien. De
laatste weken zijn de vruchten
vele milimeters verdikt. Daar
door komen de vruchten nu ook
duidelijker voor de dag. Vooral
de oogst van peren lijkt daardoor
hier en daar wat mee te gaan val
len. Anderzijds is het zo dat ze
veelal speciaal in de toppen han
gen waar ze het meest opvallen.
Maar ieder weet dat normaal
verreweg het meest geoogst wordt
van de onderste helft van de
boomkroon, omdat daar de om
trek het grootst is.
Met het groeien van de vruchten
komt overigens de Doyenne du
Comice toch wel naar voren. Dat
wispelturige ras zet op veel be
drijven zijn beste beentje voor. Al
vaker is gebleken dat de Comice
tot de minst gevoelige peren be
hoort wat betreft nachtvorstscha-
de. Dat komt dit jaar weer uit.
Appeloogst eenderde kleiner
Het jaar 1981 zal de geschiedenis in
gaan als een "nachtvorstjaar". Nu de
meeste landen van de Gemeenschap
een officiële raming van de appel- en
perenoogst hebben bekendgemaakt,
is het mogelijk een totaalbeeld te
krijgen van de te verwachten EEG-
produktie (Zie onderstaande tabel).
Naar de huidige stand van zaken zal
de EEG-oogst met 4,56 miljoen ton
maar liefst eenderde kleiner worden
dan in de 3 voorgaande jaren. Zelfs
zal de produktie dit jaar beneden die
van 1977 blijven, toen de oogst ook
door nachtvorst sterk werd geredu
ceerd.
In de zuidelijke landen Italië en
Frankrijk maar ook in Engeland,
lijkt de nachtvorstschade nog het
meest binnen de perken te zijn geb
leven. De 1,6 miljoen ton voor Italië
(-17% t.o.v.1980) is een cijfer van het
Franse Ministerie van Landbouw.
Andere ramingen geven een reductie
van ca. 10%. De eerste officiële indi
catie van het IRVAM kan pas eind
augustus tegemoet worden gezien.
Veel groter is de schade echter in
Nederland, België en West-Duits-
land. Vooral in de Bondsrepubliek is
men erg somber gestemd over de
komende appeloogst. De verwachte
produktie van 750.000 ton zal maar
liefst ca. 60% kleiner zijn dan in 1980
en kan tevens bestempeld worden als
de kleinste sinds 20 jaar. De import-
vraag naar appelen in West-Duits-
land zal dit seizoen ongetwijfeld erg
groot worden. Overigens geven an
dere Westduitse oogstramingen (Dr.
Winter) een hogere produktie aan,
nl. ca. 1 miljoen ton. Bij deze raming
wordt rekening gehouden met de
mogelijkheid dat aan het eind van
het groeiseizoen het fruit dat dan aan
de bomen hangt nog flink kan groei
en. Met het kleine aantal vruchten
per boom, zoals dit jaar, lijkt dat ook
zeer goed mogelijk, vooral als het
weer meewerkt. Overigens hoeft dit
niet alleen voor West-Duitsland op
te gaan. Ook elders zou er meer ge
oogst kunnen worden dan men nu
denkt.
Zoals al bekend was zal ook de ap
peloogst in Nederland dit jaar erg
klein worden. Met in totaal 285.000
ton zal ca. de heift van de produktie
van 1980 gerealiseerd kunnen wor
den. Van de totale EEG-oogst zal,
Dr.lr. L. Smeets
Instituut voor de Veredeling
van Tuinbouwgewassen (IVT),
Wageningen
riaal is in 1978 uitgegeven aan de
veredelingsbedrijven om er rassen
van te maken. Wij verwachten dat de
eerste resultaten van dit werk niet
eerder dan in 1983/84 voor de tuin
der beschikbaar zullen zijn. Dr. den
Nijs heeft langs dezelfde weg mate
riaal van komkommers verkregen dat
bij 120 graden C overdag en 15 gra
den C 's nachts eenzelfde produktie
geeft en even vroeg is als de gangbare
rassen geteeld bij de tot nog toe ge
bruikelijke dag- en nachttemperatu-
ren. Ook dit halfmateriaal is in 1978
uitgegeven aan de veredelingshe-
drijven om er rassen van te maken.
Ook hier zal het nog wel enkele jaren
duren voordat de eerste aangepaste
rassen op de markt zullen verschij
nen.
zoals de stand nu is, ruim 6% uit ons
land komen, tegen 8,5 en 8,1% in
resp. 1980 en 1979.
De appeloogst van België is nog een
zeer voorlopige, maar het is wel dui
delijk dat ook hier de vooruitzichten
erg somber zijn.
In West-Duitsland, Nederland
en België weinig peren.
De produktie van peren in de EEG is
een hoofdzakelijk Italiaanse aange
legenheid. Dit land heeft nog geen
officiële raming van de perenoogst
bekendgemaakt, maar uit de berich
ten blijkt dat hier een normale oogst
wordt verwacht (zie tabel).
Ook in Frankrijk en Engeland wor
den goede oogsten tegemoet gezien.
De produktie in West-Duitsland,
België en Nederland daarentegen zal
naar de huidige inzichten heel wat
kleiner worden dan in voorgaande
jaren.
Over-all gezien üjkt de perenoogst in
de EEG met ruim 2,0 miljoen ton ca.
15% kleiner te worden dan in 1980 en
4% kleiner dan in 1979.
Vlotte afzet verwacht.
Hoewel de fruitprijzen op het ogen
blik op een laag peil liggen, moeten
met het oog op de te verwachten
schaarste aan fruit binnen de EEG
(West-Duitsland heeft alleen al ca. 1
miljoen ton minder eigen oogst) de
prijzen binnenkort wel aantrekken.
De landen met een redelijke oogst
zullen hiervan het meest kunne pro
fiteren. Maar of deze prijzen vol
doende zullen zijn voor degenen die
dit jaar weinig zullen oogsten, moet
worden betwijfeld.
EEG: Raming van de appel- en
perenoogst 1981
vergeleken met realisaties van voor
gaande jaren
Appels
EEG totaal:
1977 5006 milj. kg.
1978 6754 milj kg.
1979 7020 milj kg
1980 6931 milj kg
1981 4556 milj kg
Peren
EEG totaal
1977 1885 milj kg
1978 2137 milj kg
1979 2110 milj kg
1980 2376 milj kg
1981 2035 milj kg.
Dr. Eenink is erin geslaagd bij sla
materiaal te selecteren dat snel groeit
en goed kropt bij lage temperatuur (7
graden C overdag en 2 graden C 's
nachts). Gehoopt wordt dat in 1981 2
tot 3 lijnen kunnen worden uitgege
ven aan de veredelingsbedrijven om
er rassen van te maken. Geschat
wordt dat daarvoor dan nog 2 k 3 jaar
nodig zullen zijn.
Op grond van het voorafgaande mag
verwacht worden dat er in de komen
de jaren rassen van tomaat, kom
kommer en sla zullen verschijnen die
bij een 3 graden C - 5 graden C lager
temperatuurniveau geteeld kunnen
worden dan thans het geval is. Dit
kan dan een besparing opleveren van
ongeveer 25% op de stookkosten.
Het onderzoek om te komen tot ras
sen van groentegewassen met een
lage warmtebehoefte zal ook in de
komende jaren krachtig worden
voortgezet. Met name zal getracht
worden meer inzicht te krijgen in de
achtergronden van de aanpassing
aan lage temperatuur. Wellicht zal
het dan mogelijk zijn om halfmate
riaal te maken waaruit rassen te
kweken zijn die een nog verdere
besparing op energie mogelijk ma
ken.
Ook bij siergewassen wordt op het
IVT intensief onderzoek verricht
naar de mogelijkheden van het kwe
ken van rassen met een geringe
warmtebehoefte. Ook geringe licht
behoefte is belangrijk. De aandacht
richt zich in de eerste plaats op het
vaststellen van de erfelijke variatie.
Daarnaast worden selectiemethodie
ken ontworpen om effectief te kun
nen selecteren.
Bij de roos kon door Ing. de Vries e.a.
worden vastgesteld dat aanpassing
aan lage lichtintensiteit, aan lage
temperatuur en aan heide tegelijk,
mogelijk is. Uit een onderzoek van
Dr. van Tuyl bleek dat t.a.v. knopval
bij de lelie een zodanige erfelijke va
riatie bestaat, dat dit probleem via de
veredeling zou kunnen worden opge
lost, waardoor toediening van kunst
licht niet meer nodig is.
Groenten onder glas
Op bedrijven waar de hoofdteelt van
tomaten niet doorgeteeld wordt, is
deze geruimd en vervangen door
herfstteelt. Het plantmateriaal van
de herfsttomaten was in het alge
meen vrij goed. De start van de jonge
planten was vlot. De stand van de
doorgeteelde en tussengeplante to
maten is overwegend goed. De
vruchten zijn betrekkelijk grof, met
een goede kwaliteit. Aantastingen
door Botrytis komen voor.
Dit jaar is de belangstelling voor een
herfstteelt van komkommers toege
nomen. De stand van de stookge-
wassen is wisselend.; deze varieert
van matig tot goed. In de tweede de
cade van juli zijn verschillende par
tijen komkommers doorgedraaid.
Het paprika's dat wordt geoogst valt
tegen. De laatste weken was sprake
van grote prijsschommelingen tussen
groene en rode paprika. In het alge
meen neemt de ziektedruk in de ge
wassen toe.
Groenten in de volle grond
De andijvie heeft een goede stand.
De verwachting is dat hoge op
brengsten gehaald zullen worden.
De augurken hebben een redelijke
tot goede stand. Door het relatief
koude weer in juli, wat minder gun
stig was voor de ontwikkeling van de
gewassen is de opbrengstverwach
ting minder hoog.
De teelt van zomerbloemkool ver
loopt voorspoedig. Er wordt volop
bloemkool geoogst.
Het machinaal plukken van slabonen
voor de verse markt, komt meer in de
belangstelling. De omvang van de
teelt is daarom dit jaar toegenomen.
De stand van het gewas is goed.De
stamslabonen bestemd voor de in
dustrie staan er goed bij. De oogst is
op gang gekomen. Door het relatief
koude weer kwam tweewassigheid
voor, wat minder gunstig was voor
een verdere peulzetting. De late teelt
had een goede opkomst en heeft een
vlotte groei.
De meeste doperwten zijn inmiddels
geoogst. Door het vochtige weer van
juni zijn de gewassen lang blijven
doorgroeien, waardoor deze te zwaar
werden en op veel plaatsen zijn gaan
legeren. Dit had een verhoogde kans
op Botrytis tot gevolg. De opbreng
sten waren wisselend; de vroege ge
wassen waren minder goed dan de
late gewassen. De oogstwerkzaam-
heden van de doperwten verliepen
goed.
De stand van de in juli en augustus te
oogsten zomerprei is goed. De ver
wachting is dat de gemiddelde op
brengst goed zal zijn.
De zomersla staat er goed bij. Wel is
er sprake van een verhoogd percen
tage uitval door de wisselende weer
somstandigheden in juli.
Het weertype van de laatste weken
was gunstig voor de groei van de
sluitkoolDe gewassen hebben door
gaans een goede stand.
Bij de tuinbonen bestemd voor de
industrie was de gewasgroei hier en
daar vrij groot. Dit resulteerde in een
wat mindere peulzetting. In het al
gemeen worden goede opbrengsten
gehaald. Er wordt volop geoogst en
de werkzaamheden verlopen zonder
problemen.
De vroege waspeen groeit in het al
gemeen vlot. De eerder genoemde
schade door stuiven en hagel in de
Noordoostelijke Polder lijkt mee te
vallen.
De opbrengst van de tot nu toe
geoogste percelen tweedejaars-plan-
tuien, viel niet mee. De verwachting
is dat door een matige gewasgroei de
opbrengst van de laat gepote plan-
tuien ook minder hoog zal zijn. De
sortering is in het algemeen aan de
fijne kant.
De oogst van zilveruien is in volle
gang. Met uitzondering van de per
celen waar schade door waterover
last is opgetreden, kan van een goede
opbrengst worden gesproken. In
Z.W.-Nederland en de IJsselmeer-
polders komen aantastingen door
bladvlekkenziekte voor.
14
