Internationale vlasdag
in Bentille (B.)
O p zaterdag 11 juli om 14.00 uur wordt in Bentille bij Watervliet (België) een interna
tionale vlasdag gehouden.
Dat de vlasteelt de laatste 20 jaar in Nederland en België sterk terugloopt, is zeker geen
nieuws. De laatste paar jaren had de vlassektor de wind evenwel wat in de zeilen. De prijzen
waren goed en vooral de kwaliteit van de oogstjaren '78 en '79 was goed. In 1980
daarentegen was de kwaliteit minder. De prijzen zijn de laatste maanden laag, vooral voor
minder kwaliteitsvolle vlasvezels. De vlasverwerkers klagen dan ook steen en been en
wanneer de prijzen in de eerstkomende weken niet stijgen, zou het wel eens kunnen dat het
vlas dit jaar de landbouwer minder opbrengt dan het vorig jaar.
Nog een 4-tal bedrijven
Een evolutie in de
verwerkingstechniek
Ook de verbruiker wordt
aangesproken
Verschillende streken
V,
an oudsher werd in België de
vlasindustrie aangetroffen in de
buurt van Kortrijk. Twee centra
daarentegen, wel duidelijk van se-
kundair belang, hebben steeds een
rol gespeeld nl. het Meetjesland
(Bentille) en het Waasland.
Wat Zeeuws-Vlaanderen betreft was
de vlasindustrie voornamelijk te vin
den rond de dorpen Eede, IJzendij-
ke, Koewacht en St. Jansteen. Alleen
in de streek van Koewacht en St.
Jansteen is de vlasverwerking nog
van enige betekenis. Naast een coö
peratief vlasverwerkingsbedrijf zijn
er nog een aantal kleinere zelfstan
dige bedrijven te vinden.
In Bentille zijn op dit ogenblik nog
een 5-tal vlasverwerkende bedrijven.
Deze zijn voldoende goed uitgerust
om te kunnen blijven bestaan alhoe
wel het er op dit moment niet zo
rooskleurig uitziet. Om de vlasteelt
beter te leren kennen (promotie voor
teelt en afgewerkte produkten) orga
niseert de Bietenklub uit de Eeklose
polder in samenwerking met de Ak-
kerbouwstudieklub IJzendijke een
Promotiedag voor het vlas op 11 juli
van 14.00 tot 19.00 uur.
Na de succesvolle opendeurdagen
welke vroeger reeds door deze klubs
georganiseerd werden, wil men nu de
vlasteelt en de vlasverwerking
(evenals het gebruik van het vlaslin
nen) door het openstellen van. een
aantal bedrijven aan de landbouw
zelf en het andere publiek voorstel
len.
Een soort opendeurdag dus voor een
teelt, waarvan het voortbestaan in de
streek wordt bedreigd.
n de streek van Watervliet zijn nog
een viertal vlasverwerkende bedrijven
in werking. Het zijn meestal bedrij
ven waarin reeds de tweede tot vierde
generatie aktief is. Ze luisteren naar
de namen Boelens, Vanhecke en En
gels. Op enkele bedrijven werd trou
wens de laatste jaren nog een flinke
investering gedaan in gebouwen.
Deze vlasbedrijven zullen in samen
werking met genoemde klubs de
vlasverwerking zo goed mogelijk aan
het pubüek voorstellen. De verwerk
te oppervlakte schommelt van be
drijf tot bedrijf van 150 tot 300 ha. Ze
zijn elk afzonderlijk uitgerust met
rootputten en bleekweiden. Ze heb
ben ook allen nog personeel in
dienst, alhoewel dit terugloopt. Het
bedrijf Achiel Engels en zoon bij
voorbeeld telde vroeger een 50-tal tot
60-tal personeelsleden, maar ver
schaft nu nog werk aan 10 arbeids
krachten. Het merendeel der bedrij
ven doet zowel aan kontraktteelt als
aan aankoop. Voor de kontraktteelt
wordt een redelijke prijs betaald. Het
vlas dat wordt verwerkt is zowel af
komstig van Belgische als Neder
landse boeren. Aan de Belgische
kant van de grens staat op dit ogen
blik nog zo'n 300 ha vlas (op een
totaal van ongeveer 7000 ha in Bel
gië); terwijl aan de Nederlandse kant
meer dan 2000 ha vlas wordt ver
bouwd.
De vlasindustrie in Zeeuws-Vlaan
deren is trouwens steeds een serieuze
konkurrent geweest voor de vlasfa
brikanten in het Belgische Meetjes
land.
Gedurende de open-deur-dag zullen ook nog oude machines geëxposeerd wor
den. Van links naar rechts: de oude handrepel, de linnenhak en een oude
bootmachine. Deze laatste werd gebruikt om het zaad te ontdoen van de rest
van de plant.
In principe bestaan er 3 soorten
verwerkingen n.l. het putroten, het
veldroten en het bewerken van on
geroot, vlas.
Bij het putroten spelen de stookkos
ten (opwarmen water) een grote rol
op de verdere evolutie. Momenteel
zou voor 400,— tot 550,— per
hektare aan zware stookolie nodig
zijn. Bij stijgende prijzen wordt het
bijna onmogelijk om nog op deze
manier te blijven werken. Daarom
zou men weer meer willen overstap
pen op veldroten. Vlasvezel uit vel
droten is van iets mindere kwaliteit,
doch dit zou niet opwegen tegen de
hoge kosten van putroten. Een bij
komend groot bezwaar is dat veld-
geroot vlas lijnzaad levert wat niet
geschikt meer is voor de uitzaai van
nieuw vlas. Dit doet het ekonomisch
rendement per ha flink dalen. Dit
lijnzaad is slechts geschikt voor de
olieslagerijen.
Problemen genoeg dus in de vlas
verwerking.
O p één bedrijf zullen alle afge
werkte linnen produkten geëxpo
seerd worden. Zowel stoffen uit wa-
terroot- als uit veldrootvlas kunnen
tot allerlei fraai versierde verbruik-
sartikelen omgetoverd worden.
Vooral het huishoudlinnen is sterk in
trek. Fantasierijke handdoeken, ta
fellinnen, behang, overhemden en
ook mengsels van katoen en linnen
zijn nog steeds sterk geprezen. De
presentatie van de afgewerkte pro
dukten, is belangrijk omdat daarmee
nog es weer onder de aandacht wordt
gebracht wat nog steed allemaal uit
het vlas vervaardigd wordt.
Een bezoek aan deze internationale
"opendeurdag" van vlas mag men dus
niet missen. Daarnaast is er nog een
grote prijsvraag aan verbonden. De
dag wordt vanaf 20.00 uur afgesloten
met een groots schuurfeest in één van
de grote vlasloodsen.
De lemen worden gebruikt voor het maken van platen. Voor het transport zijn
er de volumineuze leemwagens.
15
Na het drogen ging men vroeger het vlas opnieuw bundelen-(bijvoorbeeld 4
kapellen per bundel). Nu worden de kapellen meer plat gelegd en opengespreid
om op te rapen met een speciale grote balenpers.
Het allerbelangrijkste is het zwingelen. Hierbij worden de vezels ontdaan van
alle balast. Het zwingelen wordt voorafgegaan door het breken van de stengels
tussen de brakelrollen. Na het zwingelen krijgt men de lemen, de klodden of
kroten (korte of stukgeslagen vezels), het eigenlijke vlaslint en de afval. Op
bovenstaande foto wordt het eigenlijke vlaslint tot bundels gemaakt.
Dat er in het Meetjesland in de vlassektor nog geïnvesteerd werd, is duidelijk
op één van de bedrijven te zien waar twee nieuwe loodsen gebouwd werden.
Nadat het vlas op het veld gedroogd werd, wordt het overgebracht naar de
vlasfabriek. Uit 100 kg strovlas zal men ongeveer 8-12 kg zaad en 12-15 kg
vlaslint kunnen verkrijgen. Het lossen bij de aanvoer kan, zoals op boven
staande foto, zeer snel met heftrucks gebeuren.
