Kosten en opbrengsten zullen
zich gematigd ontwikkelen
D,
D e sterk stijgende transportkosten
zullen de komende jaren de export
naar verder afgelegen bestemmingen
steeds moeilijker maken. Dit zal de
grootste belemmering zijn voor een
toename van het areaal. De produk-
tietoename, die bij een gelijkblijvend
areaal zal plaatsvinden, zal voorna
melijk moeten worden afgezet als
grondstof voor de verwerkende in
dustrie. De behoefte aan grote maten
zal daarom de komende jaren verder
toenemen. De kwaliteit van de aard
appel zal bepalend zijn of de hand
having van een areaal van
65.000-70.000 ha in 1985 nog moge
lijk is.
D,
K,
T en aanzien van het areaal droge
D e akkerbouwer heeft grote be
Takvisie Akkerbouw 1981-1985:
Snijmais
Bedrijfsstruktuur
Zoete Grevelingen
Het akkerbouwareaal
Ontwikkelingen van
gewasarealen
Konsumptie-aardappelen
Suikerbieten
Koolzaad
Droge peulvruchten
X
t. fv
i
Graszaad
Vlas
Een dezer dagen is de Takvisie Akkerbouw 1981-1985 verschenen. In deze nota die een diskussiestuk wil
zijn over de ontwikkelingen van deze bedrijfstak tot 1986, wordt uitvoerig ingegaan op de huidige stand van
zaken met betrekking tot de akkerbouw en worden talrijke ontwikkelingen aangegeven voor de toekomst.
T.a.v. de perspektieven wordt in de nota, die is samengesteld door een aantal ambtenaren van het ministerie
van Landbouw (binnen de werkgroep Takvisie Akkerbouw) de verwachting uitgesproken dat de kosten en
opbrengsten in de akkerbouw zich in de komende jaren waarschijnlijk gematigd zullen ontwikkelen.
Gegeven de huidige marktsituatie en de E.E.G.-problematiek met betrekking tot de Financiering van de
landbouwuitgaven is te verwachten dat bij de vaststelling van de landbouwprijzen voor marktordeningspro-
dukten - en met name voor produkten waarvan overschotten bestaan c.q. dreigen te ontstaan - een terug
houdend beleid gevoerd zal worden. Dat zal een druk op de kosten/opbrengstverhouding tot gevolg hebben.
Incidenteel kunnen echter bij gunstige prijzen voor niet-marktordeningsprodukten (b.v. aardappelen en uien)
goede bedrijfsresultaten verkregen worden.
hoefte aan een gewas als graszaad
dat gezien het saldo vergelijkbaar is
met granen en bovendien gunstige
effekten heeft t.a.v. de vruchtwisse
ling.
De internationale graszaadmarkt
reageert sterk op tekort- en over
schotsituaties zodat de financiële
opbrengsten nogal kunnen variëren.
Mede gezien dé sterke positie van de
Nederlandse zaadfirma's kan voor
1985 een areaal op het huidige ni-
het twijfelachtig of de teelt sterk zal
toenemen. De prijs van vlas is struk-
tureel te laag. Het areaal van 5.000
ha zal zich i.v.m. de produktie van
hoogwaardig zaaizaad wel weten te
handhaven.
De gewassen karwij en blauwmaan-
zaad zijn wat hun afzet betreft afhan
kelijk van de onoverzichtelijke
wereldmarkt. De arealen vertonen
daardoor nogal wat fluktuaties, maar
strukturele wijzigingen worden de
komende jaren niet verwacht.
erwacht wordt dat in de komende
jaren een einde zal komen aan de
spektakulaire groei van het snijmai-
sareaal. Door het beschikbaar ko
men van betere rassen is in het
noorden van het land nog wel uit
breiding mogelijk, maar elders zal
het areaal zich naar verwachting sta
biliseren. Een verdere ontwikkeling
van het areaal is echter volledig af-
e gemiddelde arbeidsprodukti-
viteit zal in gunstige zin worden
beïnvloed door een verbetering van
de bedrijfsstruktüur. Het percentage
bedrijven van voldoende omvang
om aan tenminste één volwaardige
arbeidskracht werkgelegenheid te
bieden zal echter nauwelijks veran
deren. Verbetering van de arbeids-
produktiviteit door afvloeiing van
vreemde arbeidskrachten zal nog
slechts van beperkte betekenis kun
nen zijn. Aldus de takvisie van het
ministerie.
O ndanks'de verwachte verbetering
in de komende jaren, zal de bedrijfs
struktuur in de Nederlandse akker
bouw zeker in verhouding tot andere
E.E.G.-landen, een belangrijk knel
punt blijven. De minder gunstige re
sultaten in de akkerbouw kunnen
enerzijds een stimulans zijn tot meer
en meer omvattende samenwer
kingsverbanden met als doel de kos
ten te verlagen. Anderzijds kan dat
tot gevolg hebben dat een aantal on
dernemers op grond van de inko
mensontwikkeling genoodzaakt
worden elders een aanvullend inko
men te verwezenlijken (nevenbe
roep).
De komende jaren is te verwachten
dat de beëindiging van kleine be
drijven onder invloed van de minder
gunstige bedrijfsresultaten van de
laatste jaren waarschijnlijk weer zal
toenemen.
.a.v. de waterbeheersing wordt in
de nota opgemerkt dat o.m. in Zee
land beregening wordt beperkt door
de kwaliteit van het beschikbare wa
ter. "Maatregelen ter verbetering van
de zoetwatervoorziening zoals het
kreëren van een zoete Grevelingen
zal daarom een belangrijke verster
king van de akkerbouw betekenen."
Terugtrekking van [bestaande bes
trijdingsmiddelen op grond van mi-
lieueisen wordt mogelijk geacht,
vooral als de middelen 15 jaar of
ouder zijn. Voor sommige produkten
is een lozingsverbod niet uitgesloten.
In de akkerbouw is deze problema
tiek aktueel rondom de bestrijding
van Rhizoctonia solina in pootaar-
dappelen. Met name toepassingen
vanuit het vliegtuig lopen gevaar
verboden te worden of aan beper
kingen onderhevig gemaakt te wor
den.
Uit talrijke ontwikkelingen menen
de samenstellers van de takvisie te
mogen konkluderen dat de akker
bouw voorlopig geen bijdrage kan
leveren in de energieproductie in
Nederland. "Mochten in de toe
komst de energieprijzen drastisch
blijven stijgen dan kan dit mogelijk
veranderen. Overigens kan energie
uit akkerbouwprodukten elders in de
wereld wel van invloed zijn op de
afzet en prijsontwikkeling van ak
kerbouwprodukten.
O ntwikkelingen die zich in de
sektoren melkveehouderij en akker
bouw gaan voordoen zullen bepa
lend zijn voor de verhouding tussen
grasland en bouwland.
De laatste jaren is vooral door de in
voering van de maisteelt het accent
in de richting van bouwland ver
schoven.
Verwacht wordt dat deze ontwikke
ling zich in de toekomst niet veel
verder zal voortzetten. De omscha
keling van grasland in bouwland zal
daardoor de komende jaren ver
moedelijk onvoldoende zijn om het
verlies aan bouwland t.b.v. niet-
landbouwkundige bestemmingen te
kompenseren.
Per saldo wordt voor 1985 een areaal
aan akkerbouwgewassen verwacht
van ca. 700.000 ha en inklusief zaai-
uien en groengeoogste peulvruchten
een areaal van 725.000 ha.
Indien zich in de melkveehouderij de
komende jaren ontwikkelingen gaan
voordoen, die tot beperking van de
melkproduktie nopen, kan ook de
akkerbouw daarvan de invloed on
dergaan, b.v. door een verschuiving
van grasland naar bouwland.
13 oor de verwachte groei van een
aantal kleine gewassen zal het areaal
granen nog wat verder afnemen (tot
ca. 212.500 ha). Deze afname zal
echter geen betrekking hebben op
het areaal wintertarwe, dat mogelijk
zal toenemen tot 140.000 ha in 1985.
Bij ongunstige zaaiomstandigheden
in het najaar zal daarvan eventueel
een deel door zomertarwe worden
vervangen. Het areaal van de overige
granen zal verder teruggaan tot ca.
72.500 ha.
De afzetkansen voor pootgoed wor
den op de langere termijn gunstig
beoordeeld.
Ook bij gelijkblijvend areaal zal ge
middeld een grotere produktie kun
nen worden verwacht dan de afgelo
pen jaren. Wanneer het Nederlandse
pootgoed zijn hoge kwaliteitsniveau
zal kunnen handhaven bij een aan
vaardbaar kostenniveau is na een
aarzeling in de areaalsontwikkeling
weer een geringe toename te ver
wachten tot een niveau van 35.000 ha
in 1985.
Een verdere verschuiving in de rich
ting van de monopolierassen is te
voorzien.
Er zal zo verwacht men een eind komen aan de geweldige toename van het snijmaisareaal.
zeggen over de ontwikkeling van de
teelt en het areaal. Gezien de over
schotsituatie van de laatste jaren is
enige terughoudendheid t.a.v. de
produktie niet uitgesloten.
De toegenomen kosten hebben de
laatste jaren het saldo van de teelt
aangetast. Daardoor kan verwacht
worden dat de teelt in marginale ge
bieden zal teruglopen.
veau van
wacht.
20.000 ha worden ver-
.ooizaad is een aantrekkelijk ge
was met verdere groei-mogelij.khe-
den.
Het huidige rassenassortiment kan in
de komende jaren nog verder wor-
hankelijk van de situatie in de melk
veehouderij.
Belangrijke beleidswijzigingen in de
zuivelsektor voorbehouden, kan
voor 1985 een areaal van 150.000 ha
worden verwacht.
In het rapport wordt de verwachting uitgesproken dat het areaal koolzaad nog verder zal toenemen tot missel
12.500 ha in 1985.
'e ontwikkeling van het suiker
bietenareaal wordt in hoge mate be
paald door het E.E.G.-beleid. Zo
lang dit beleid voor de komende vijf
jaar niet vaststaat valt er weinig te
Anderzijds zal de suikerbiet in de
kleigebieden en in toenemende mate
in het veenkoloniale gebied een van
de belangrijkste gewassen blijven.
Per saldo worden nauwelijks wijzi
gingen in het huidige areaal van ca.
120.000 ha verwacht.
den verbeterd waardoor de op
brengsten aanzienlijk kunnen toene
men, evenals de kwaliteit. Indien
deze verwachtingen worden gereali
seerd is een toename tot 12.500 ha in
1985 mogelijk.
O ndanks de nieuwe mogelijkheden
die de gemechaniseerde oogst biedt is
peulvruchten (bruine bonen, groene
erwten, kapucijners, rozijnerwten en
schokkers) wordt een nadere terug
gang verwacht tot ca. 5.000 ha. Het
areaal bruine bonen zal zich daar
binnen op een redelijk niveau kun
nen handhaven.
Ontwikkelingen kunnen zich wel
voordoen met betrekking tot het
areaal veldbonen. Indien er, zoals
wordt verwacht, betere rassen op de
Zie vervolg opg pag. 18.
17
