Snel en goed inkuilen
erg belangrijk
Aantal ligboxenstallen
voor melkvee in Zeeland
Serie
voederwinning
no. 5
Klauwverzorging bij het rund
Tegenwoordig wordt meer dan 70% van het gemaaide gras in de vorm
van kuilvoer gewonnen. Het overgrote deel daarvan wordt als voor-
droogkuil geoogst en opgeslagen in rijkuilen en sleufsilo's.
Voor het maken van goede voordroogkuil is het van belang dat het gras
in een niet te oud stadium gemaaid wordt, dat het snel voorgedroogd
wordt tot een droge stofgehalte van minimaal 40% en dat het goed
ingekuild en bewaard wordt.
KONSULENTSCHAP VOOR
DE AKKERBOUW EN
DE RUNDVEEHOUDERIJ
TE GOES
ing. J.J. Zonderland
Korte veldperiode
Tijdens de veldperiode treden ver
liezen op. Er gaat niet alleen droge
stof verloren o.a. als gevolg van de
bewerkingen, ook de kwaliteit van
het produkt loopt terug. Dit komt
door de ademhaling van het gras, de
afbraak door mikro-organismen en
door uitloging.
De droge stofverliezen bedragen on
geveer 1-1,5% per dag bij een veld
periode tot 4 dagen. Bij een langere
veldperiode nemen de droge stof
verliezen per dag toe, waardoor het
totaalverlies aan droge stof sterk
stijgt. Zo kan het droge stofverlies
wel oplopen tot 20% bij een veldpe
riode van 14 dagen. Daarom is het
van belang om de veldperiode zo
kort mogelijk te houden. De lengte is
sterk afhankelijk van het weer. Dit
hebbén we niet in de hand. De be
werkingen hebben we wel in de
hand. Het gras moet direkt na het
maaien geschud worden. Wanneer
dit met afzonderlijke apparatuur niet
lukt, is het verantwoord hiervoor ge-
kombineerde maai-schudapparatuur
aan te schaffen: De voorkeur gaat uit
naar die kombinatie waarbij het
schudelement gemakkelijk gede
monteerd kan worden. Hetsthudden
moet dagelijks éénmaal uitgevoerd
•worden, bij voorkeur 's ochtends als
het gras droog is. Het heeft weinig
zin om tweemaal per dag te schud
den omdat het gras maar weinig
sneller droogt en de droge stofver
liezen toenemen.
Schudden in droog materiaal (met
minder dan 60% ds) moet worden
ontraden omdat de brokkelverliezen
dan sterk toenemen.
Bij de aanschaf van een schudder
dient men een zodanige schudkapa-
citeit te kiezen dat het schudden ge-
middel per keer niet meer dan 2 uur
in beslag neemt.
Snel inkuilen
Voorwaarde voor een goede bewa
ring is dat elke partij zo mogelijk in
één dag ingekuild en direkt lucht
dicht afgesloten wordt.
Het voorgedroogde gras moet in
dunne lagen op de kuil gebracht
worden en direkt goed vastgereden
worden. Gebruik een flink aantal
messen in de opraapwagen. Een ver
kort produkt is gemakkelijker en ge
lijkmatiger te verdelen dan een lang
produkt. Zet de rijkuil smaller op
dan de bedoeling is. Door het vas-
trijden wordt de kuil altijd wat bre
der. De zijkanten van rijkuilen moe
ten schuin opgezet worden, rijkuilen
zonder gronddek 60 graden en met
gronddek 45 graden.
Sleufsilo's moeten hol gevuld wor
den waardoor de kanten beter vast
gereden kunnen worden en de kans
op beschadiging van wand en folie
door de trekker kleiner is. Werk de
bovenkant van de kuilen goed rond
af. Beperking van op- en afritten
bespaart ruimte.
Bijkuilen
De voederwinning moet in dienst
staan van de beweiding. Daarom is
het gewenst om niet te grote stukken
ineens te maaien. Om te voorkomen
dat er teveel aparte kuilen gemaakt
moeten worden, kan men ook meer
dere partijen in één kuil brengen.
Het bijkuilen kan op 2 manieren.
1. partijen in horizontale lagen op
elkaar. Hierbij kan men rijdend
over de kuil lossen. De kuil moet
telkens helemaal opengemaakt
worden, waardoor de kans op
luchttoetreding en beschadiging
van het plastik vrij groot is. In een
sleufsilo is dit systeem moeilijk
uitvoerbaar omdat een sleufsilo
steeds tot boven de rand gevuld
moet worden.
2. partijen tegen elkaar. Hierbij
wordt iedere partij direkt op de
gewenste hoogte gebracht. Er kan
niet op de kuil gelost worden, zo
dat voor het op de kuil brengen
een grasvork nodig is. Voor het
bijvullen hoeft slechts een klein
deel van de kuil opengemaakt te
worden. Deze methode vraagt
minder ruimte doordat maar één
oprit nodig is en het gras hoger
opgestapeld kan worden.
In de "Groene Keeks" is weer een,
naar wij menen waardevol boekje ge
reedgekomen, n.l. "Klauwverzorging
bij het rund". Geschreven door de
medewerker van de fakulteit der
Diergeneeskunde van de R.U. te
Utrecht, de heer E. Toussaint Raven.
Het boekje is ontstaan naar aanlei
ding van dringende vragen vanuit de
praktijk van de melkveehouderij.
Op deze praktijk is het boekje afges
temd; niet alleen door de goed lees
bare tekst, maar bovendien door veel
instruktieve en duidelijke tekenin
gen.
Deze leidraad voor de klauwverzor
ging behandelt de klauwproblema-
tiek in de geïntensiveerde melkvee
houderij.
Hoewel, vooral internationaal, nog
wel meningsverschillen bestaan over
verscheidene onderdelen van dit ge
bied, is een hoeveelheid gegevens en
overwegingen, die de praktijk nodig
heeft om aan de slag te kunnen gaan,
bijeengebracht. Het verhaal is dus
KONSULENTSCHAP VOOR DE AKKERBOUW EN DE RUNDVEE
HOUDERIJ TE GOES
Door de specialisten boerderijbouw wordt ieder jaar een opgave verstrekt van
het aantal ligboxenstallen in hun gebied. Het aantal ligboxenstallen in Zee
land is vergeleken met de andere provincies zeer bescheiden.
Aantal ligboxenstallen in Nederland sinds 1970
Bij voorkeur afdekken met plastik en
grond
De kuil kan het beste afgedekt wor
den met een plastik zeil met daarop
een gronddek van 10-20 cm. Het
gronddek beschermt het plastik
tegen beschadiging en drukt boven
dien de kuil nog wat aan. Gebruik bij
voorkeur een PE-zeil van 0,15 mm
dik. Sluit de kuil direkt luchtdicht af
en leg het zeil langs de kanten goed
vast. De grond moet voorzichtig op
de kuil gebracht worden om bescha
diging te voorkomen. De kuil kan
ook afgedekt worden met 2 lagen
plastik van 0,15 mm zonder grond
dek. In dit geval mag geen doorzich
tig plastik gebruikt worden. Men kan
de kuil ook afdekken met één PE-zeil
en een beschermzeil. Wanneer geen
gronddek aangebracht wordt, moet
het plastik zeil strak over de kuil
gespannen en goed vastgelegd wor
den.
Na enkele dagen het zeil nogmaals
strak trekken. Vastleggen kan met
behulp van een kraag zand rondom de
kuil en autobanden, trevirabanden of
zandzakken op de kuil. Beschermzei-
len rondom vastleggen met zandzak
ken of landslurven, niet met grond om
in de winter beschadiging bij vorst te
voorkomen.
Let bij aankoop van plastik op de
kwaliteit. Koop bij voorkeur plastik
waarop de merknaam is vermeld.
Kontroleer regelmatig op beschadi
gingen en herstel dit direkt.
per 1
januari ligboxen
voerligboxen
totaal
ger_jaar
1970
812
22
834
-
1971
1500
35
1535
701
1972
2466
265
2751
1196
1973
4135
413
4548
1817
1974
6301
578
6879
2331
1975
8379
675
9054
2175
1976
9945
795
10740
1686
1977
11328
907
12235
1495
1978
12727
1013
13740
1505
1979
14440
1138
15584
1844
1980
16674
1259
17933
2349
1981
18108
1340
19448
1515
Aantal ligboxenstallen per provincie en grootteklasse per 1 januari 1981
provincie
bedrijfsgrootte in aantal
koeien
totaal
totaal aantal stallen
oer
40
40-60
60-100
100-150
150
stallen
1 jan.
1980
1 jan.
1979
1 jan.
1978
Groningen
25
97
329
140
61
652
620
549
486
Friesland
14
251
1373
709
122
2449
2238
1898
1620
Drenthe
26
240
606
114
20
1006
906
774
675
Overijssel
182
1278
1343
171
11
2985
2673
2233
1917
IJsselmeerp.
-
26
94
70
22
212
201
166
156
Gelderland
276
1312
1149
215
26
2978
2701
2283
2008
Dtrecht
21
324
476
58
2
881
788
664
564
Nrd.Holland
52
255
376
93
7
783
737
653
567
Zd.Holland
18
206
519
105
10
858
751
627
540
Zeeland
8
22
40
12
-
82
77
70
62
Nrd.Brabant
170
1974
1990
218
59
4411
4236
3860
3520
Limburg
75
341
352
40
3
811
746
669
612
Totaal per
1 jan. 1981
867
6306
8647
1945
343
18108
16674
14446
12727
Totaal per
1 jan. 1980
907
6102
7639
1730
296
16674
Aantal ligboxenstallen in Zeeland naar grooteklasse
per
1-1-1972
per per
1-1-1976 1-1-1978
per
1-1-1980 1-
per
1-1981
<40 koeien
40 - 60 koeien
60 - 80 koeien
80 - 100 koeien
yi00 koeien
3
5
2
1
7
21
14
8
4
I
I -» ro
AOO 10 (D
8
22
29
9
9
8
22
30
10
12
Totaal
11
54
62
77
82
Totaal 82 ligboxenstallen met 5565 grootveeligboxen circa 32%
aantal melkkoeien in Zeeland Aantal ligboxenstallen per gebied
van he
1-
1-1972
1-1-1976 1-1-
978
1—1—198C
1-1
-1981
Walcheren
Schouwen-Duiveland
Tholen
St.Philipsland
Zuid-Beveland
Noord-Beveland
0Zeeuwseh-Vlaanderen
W.Zeeuw8ch-Vlaanderen
5
1
0
0
2
0
1
2
17
8
2
1
11
1
8
6
19
9
2
1
14
1
9
7
29
9
3
2
15
2
10
7
31
10
4
2
15
2
11
7
Totaal
11
54
62
77
82
ontstaan als antwoord op de drin
gende vraag van de praktijk van de
melkveehouderij, om een oplossing
voor moeilijkheden die zich voor
doen, en die gevoeld worden als een
bedreiging voor de toekomst.
"Klauwverzorging" is geschreven
voor studenten in de diergeneeskun
de en voor dierenartsen, voor aan
staande en reeds in het beroep
werkzaam zijnde veepedikuren, voor
veehouders en verder voor allen die
zich voor de klauwverzorging inte
resseren of ermee te maken krijgen.
Het zwaartepunt in het boek kan
voor de veehouder, dd veepedikure
en de dierenarts verschillend liggen.
Met name bepaalde ziektekundige
aspekten zullen niet voor iedereen
even toegankelijk of belangwekkend
zijn.
Het geheel heeft vorm gekregen aan
de Fakulteit der Diergeneeskunde te
Utrecht, aan de hand van eigen on
derzoek en ervaring en na kennis
genomen te hebben van de belang-
Verder zijn er 5 voerligboxenstallen met 175 ligboxen en 1 gestrooide loopstal
met 30 ligplaatsen.
Typen ligboxenstai aantal rijen boxen links en of rechts van de voergang).
2 0=9
1 1 31
2 1 17
2 2 16
3+1=8
3 2 1
Voor bedrijven tot ongeveer 60 melkkoeien is een 1 1 rijige stal met een niet
doorrijdbare voergang de goedkoopste stal. De voorkeur verdient echter een
stal van minstens 2 1 rijig.
Een dergelijke stal biedt meer mogelijkheden bij de uitbreiding van het aantal
melkkoeien en of bij de huisvesting van jongvee in de ligboxenstai.
Typen melkstal en aantal in Zeeland (ligboxenstallen)
4V4 visgraatmelkstal dubbele vierstands 47
5V5 visgraatmelkstal dubbele vijfstands 11
6V6 visgraatmelkstal dubbele zesstands 12
7V7 visgraatmelkstal dubbele zevenstands 1
10V10 visgraatmelkstal dubbele tienstands 1
diversen 12
Per 1 januari 1981 werd op 9 bedrijven in Zeeland geprogrammeerd kracht
voer verstrekt.
Mestafvoersystemen en aantal in Zeeland (ligboxenstallen)
Trekkerschuif 2
Vouwschuif 32
Kantelschuif 6
Roostervloer 42
In één stal werden voor de mestopslag tunnelelemente toegepast. Op 14
bedrijven liggen op de boxvloeren rubbermatten of kunststof matten (7 mer
ken).
Investeringen
Volgens de laatste offertes bedragen de kosten van een ligboxenstai inklusief
melkstal en melktank vanaf 5.000,- per ligbox (inklusief b.t.w.).
Bij een slechte bodemgesteldheid kunnen de kosten door zwaardere fundering
aanzienlijk hoger worden. Bovendien moet door de bouw van een nieuwe stal de
erfverharding, de mest- en ruwvoeropslag en de huisvesting van het jongvee ook
worden aangepast.
De specialist boerderijbouw,
J.H. Nieuwenhuizen.
rijkste gegevens en meningen van
anderen.
Van de inhoud wordt gebruik ge
maakt bij het onderwijs in de dier
geneeskunde en bij het landbouw
onderwijs. Het waarnemingsmate
riaal dat aan het verhaal ten grond
slag ligt was; Nederlands zwartbont.
In de tekst is vrijwel uitsluitend ge
bruik gemaakt van Nederlandse be
namingen. Latijnse benamingen die
in de diergeneeskunde regelmatig
worden gebruikt, zijn hier en daar
tussen haakjes toegevoegd.
15
