Waar bleef de
35 min gulden voor
energiebesparing?
M
H et lijkt een goede zaak dat er
rond 2,6 min gulden naar de proef
tuinen is gegaan. Dit is een eerste
aanzet voor de bouw van een aantal
afdelingen waarin onder energie-ar
me omstandigheden (dubbele dek-
D e beide regelingen welke direkt
opgezet werden waren een energie-
schermregeling en een gevelisolatie-
regeling. De schermregeling heeft
inmiddels het beschikbare geld uit
deze 35 min gulden opgebruikt. Er is
zelfs besloten er extra geld voor vrij
te maken. Deze regeling heeft dan 20
min gulden gekost. Beide regelingen
lopen overigens nog rustig door om
dat er nu nieuwe middelen zijn ge
komen.
H et was de bedoeling om aan
projekten in de praktijk die als
baanbrekend konden worden aan
gemerkt investeringsbijdragen te ge
ven. Helaas zijn er nog weinig echte
baanbrekende projekten aangemeld.
Tot nu toe zijn alleen enkele infra
rood projekten geaccepteerd. Op
stapel staan warmtepompen, biogas
en andere materialen dan glas- of
kunststofplaten als kasbedekkings-
materialen. Hieruit blijkt wellicht
hoe moeilijk het is om werkelijk iets
te brengen dat een nieuwe ontwik
keling inluidt.
U
Een verantwoording
Proeftuinen en
proefstations
Investeringsregelingen
Globale verdeling
Instituten
Schreeuwend behoefte aan goed personeel
Geavanceerde
experimenten
Algemeen
energiebesparings
onderzoek
Konklusie
1 oen in april 1981 de 35 miljoen gulden op tafel kwam hebben de
afdelingen groente- en bloementeelt van het Landbouwschap zich snel
over een grote lijnenplan uitgesproken.
De afdelingen waren van mening dat waar het geld voor 1980 en 1981
bestemd was, het ook in die jaren uitgegeven moest worden. Er was
geen gebrek aan zinvolle projekten zodat de toewijzingen kleiner
moesten zijn dan de behoeften. De afdelingen hebben nadrukkelijk
vastgelegd dat een zeer belangrijk deel van het geld via investeringsre
gelingen in energiebesparende maatregelen op de bedrijven moest
worden aangewend.
- ede op verzoek van het Minis
terie van Ekonomische Zaken werd
er een kleine groep mensen bij elkaar
gezet die de toewijzing en verdeling
moest begeleiden. Naast de Ministe
ries van Landbouw en Ekonomische
Zaken zitten in deze groep een ver
tegenwoordiger van de Nederlandse
Energie Ontwikkelings Mij. en het
Landbouwschap. In de wandelgang
werd deze stuurgroep de "bende van
vier" genoemd. Voor de uitvoering
van de investeringsregeling was het
O- en S-fonds verantwoordelijk, ter
wijl de Landelijke Raad voor de be
drijfsontwikkeling via een aparte
werkgroep Energiebesparingsbeleid
voor de gehele begeleiding zorgde.
LANDBOUWSCHAP
Ir. U. Geling
het vertrouwen van het bedrijfsleven
gegroeid.
Begroting
Investeringsregelingen
Onderzoek proeftuinen
Onderzoek proefstations en
instituten
Geavanceerde praktijk-experimenten
Alg. energiebesparingsonderzoek
Reserve
De gevelisolatieregeling heeft tot nu
toe ongeveer 3 min gulden gekost.
Met beide regelingen zijn medio
april 1600 aanvragen gemoeid.
Voor de schermregeling is het ge
middelde bedrag 15.000,— aan
subsidie en voor de gevelisolatie
6.300,-
Er is vooral op de schermregeling
kritiek geweest omdat het grootste
deel van de middelen naar de bloe
menteelt vloeide. Eind december
was de verdeling zodanig dat ruim
80% van de aanvragen uit de bloe
menteelt kwam en 20% uit de groen
teteelt. Zuid-Holland en vooral
Limburg hadden een wat hoger per
centage aanvragen uit de groente
teelt.
Na 1 januari is dit beeld veranderd.
Van de aanvragen die in januari en
februari zijn ontvangen blijkt een
veel groter deel uit de groenteteelt te
komen, namelijk 40% en nog maar
55% uit de bloementeelt (5% uit de
boomteelt o/glas en plantenbedrij-
ven).
Wat de redenen van deze verande
ringen zijn lijkt moeilijk te achterha
len. De wat negatieve geluiden over
het lichtverlies behoren zeker tot de
oorzaken. Vooral nu voorlichting en
onderzoek ook positief t.o.v. scher
men in de groenteteelt staan is ook
Vermoede
lijke
uitkomst
20,0 min
23,0 min
2,5 min
2,6 min
5,0 min
5,4 min
2,5 min
2,5 min
3,0 min
1,5 min
2,0 min
ken) kan worden geproduceerd.
Teeltonderzoek direkt tussen en voor
de praktijk, daaraan is behoefte. Op
dit terrein zal nog meer moeten ge
beuren. Eigenlijk is het onjuist ge
weest dat de proeftuinen niet eerder
in staat geweest zijn om enkele pro
jekten met dubbel glas of kunststof te
realiseren.
De beide glastuinbouwproefstations
Aalsmeer en Naaldwijk hebben ook
flinke bedragen gekregen, namelijk
samen zo'n 2,3 min gulden. Het
proefstation te Aalsmeer had uit an
dere middelen reeds eerder een flink
bedrag gehad voor een energiebes
parende kas.
Met uitzondering van de proeftuin in
Hoogezand-Sappemeer zijn alle
projekten gereed of in de bouwfase.
Alle besturen van proeftuinen en
proefstations hadden een grotere
wensenlijst dan in deze fase gereali
seerd kon worden.
In april 1980 stelde de Neder
landse regering een bedrag van 35
min gulden beschikbaar voor een
energiebesparingsbeleid in de
glastuinbouw. Het was een bege
leidende maatregel bij de sterke
energieprijsverhoging van 9 ct in
twee jaar die de tuinbouw moest
opbrengen. Wat is er nu gebeurd
met dat geld? Is het al uitgegeven
of zitten er hier en daar nog pot
jes? Het bedrijfsleven heeft er
recht op te weten hoe de stand van
zaken is want tenslotte moet een
veelvoud van dit bedrag opge
bracht worden in de vorm van een
energieprijs.
De globale verdeling van het bedrag van 35 min gulden is reeds eerder
gepubliceerd.
Voor enkele projekten in de bol-
bloemensfeer is een bedrag van
500.000,— toegezegd aan het
proefstation te Lisse. Deze projekten
zijn in vergevorderde staat van
voorbereiding.
ooral het Instituut voor verede
ling van tuinbouwgewassen en het
1MAG hebben flinke bedragen toe
gewezen gekregen.
Het IVT kan plannen realiseren voor
een klimaatruimte waarin onder ge
heel gekonditioneerde omstandighe
den het gehele jaar door geteeld kan
worden. Door de uitschakeling van
de normale teeltseizoenen kan een
belangrijke versnelling van het vere-
delingsonderzoek worden verkregen.
De plannen zijn nu beschikbaar en
de uitvoering kan spoedig beginnen.
Dit geldt ook voor een energie-arme
kas t.b.v. het veredelingsonderzoek.
Beide projekten kosten samen glo
baal 1,5 min gulden.
Het accent bij het IMAG heeft eerst
gelegen op de aanschaf van goede
meetapparatuur waarmee men op
vele plaatsen op proeftuinen en bij
de praktijk kan meten wat er nu ge
beurt in kassen m.b.t. de tempera
tuur van de lucht, buizen, lucht
vochtigheid etc.
Er is een groot manko aan objektieve
informatie en daarin kan op deze
wijze worden voorzien. Deze en an
dere projekten gaan samen ruim
500.000,— kosten.
Door het LEI is in samenwerking
met de proefstations onderzoek ge
start naar de oorzaken van de ver
schillen in energiegebruik bij verge
lijkbare teelten. Eerst wordt nauw
keurig het energieverbruik op een
grote groep tomatenbedrijven gea
nalyseerd. Hiervoor is voor
150.000,— meetapparatuur aan
geschaft.
Een belangrijk stuk onderzoek -
vooral fundamenteel onderzoek -
vindt plaats bij de afdeling Tuin-
bouwplantenteelt van de Land
bouwhogeschool en bij het Centrum
voor Agrobiologisch Onderzoek
(CABO), beide te Wageningen. Het
gaat hier vooral om plantenphysio-
logisch onderzoek. Deze projekten
vergen bijna 500.000,—
In totaal hebben de instituutsprojek-
ten inklusief die van de Landbouw
hogeschool ongeveer 3 min gulden
gekost. Dat is een half miljoen meer
dan in de eerste raming was voor
zien.
Al deze projekten - ook die op de
proeftuinen en proefstations - zijn
gekomen bovenop het normale on-
Biogas-winning als geavanceerd experiment.
Het grote zorgenkind is de voorziening van verschillende onderzoekin
stellingen met kwalitatief goed personeel. Hiervoor was 1,5 min gulden
uitgetrokken maar het kon niet besteed worden. Er is bij diverse onder
zoekinstellingen een schreeuwende behoefte aan personeelsuitbreiding.
Het eigen onderzoek en de begeleiding van datgene wat in de praktijk
gebeurt aan experimenten, stagneert bij gebrek aan personeel.
De overheid stelt zich op het standpunt dat deze middelen éénmalig zijn
en op die basis kan men geen mensen aantrekken. Het bedrijfsleven
heeft steeds benadrukt dat er ook in de komende jaren wel extra gelden
zullen komen. Bovendien is het acceptabel om mensen op een arbeids
overeenkomst van bijvoorbeeld 3 k 4 jaar in dienst te nemen.
Dit geeft jonge onderzoekers de kans om ervaring op te doen en verbe
tert hun startpositie bij een verdere carrière. Het helpt het bedrijfsleven
een flinke stap voorwaarts.
derzoek-budget. Het is dus geen ver
plaatsing van gelden. Dit zal ook in
de toekomst zo moeten zijn.
Het mag dus duidelijk zijn dat het
bedrag van 2,5 min gulden dat hier
voor bestemd is op dit moment nog
niet uitgeput is. Aanvragen voor
nieuwe experimenten kunnen ge
richt worden aan het Ministerie van
Landbouw, Direktie Akkerbouw en
Tuinbouw te Den Haag.
kapitaalsinvestering van Denarkas
gegeven 500.000,—en een pro-
jekt gericht op het gebruik van af
valwarmte van een elektriciteitscen
trale.
In dit kader vallen ook de studie-
projekten die samen met de NEOM
zijn opgezet. Zo wordt de mogelijk
heid onderzocht om de rest- of af
valwarmte van sommige industrieën
in de Rijnmond naar het Westland te
brengen via pijpleidingen. Daar
naast is er een studie opgezet om via
kleine eenheden voor de elektrici
teitsopwekking de vrijkomende
warmte rendabel te maken in de
glastuinbouw (warmte-kracht-kop-
peling).
Ook wordt aandacht besteed aan
meer mogelijkheden van het gebruik
van water met een geringere warm-
te-inhoud, dus lagere aanvoertem-
peratuur. Als dit technisch mogelijk
is dan is een veel grotere hoeveelheid
rest- of afvalwarmte te benutten.
Alle projekten die via de NEOM lo
pen worden voor de helft door de
NEOM betaald, de rest komt uit de
pot van 35 min.
it dit bedrag is een bijdrage in de
GROENTETEELTPROEFTUINEN
Bedrag
Oppervlakte
Aantal eenheden
Uitvoering
Venlo
398.000,—
1400 m2
4
enkel en dubbel glas
substraatteelt
Breda
635.000,—
2300 oi2
10
enkel glas, dubbel glas
en schermen
Hoogezand/
Sappemeer
400.000,—
1200 m2
4
nog in voorbereiding
Naaldwijk
1.600.000,—
2000 m2
10
enkel en dubbel glas
Vleuten
zie bloementeelt
vleestomaten
tomaat, komkommer
groente
paprika, aubergines
BLOEMENTEELT PROEFTUINEN
Bedrag Oppervlakte
Aantal afdelingen Uitvoering
Vleuten
385.000,—
Paterswolde f 348.000,
Lent 410.000,--
Aalsmeer 700.000,
1950 m2
750 m2
920 m2
1200 m2
enkel glas, dubbel glas,
schennen
enkel glas, kunststofpla
enkel en dubbel glas
enkel glas, kunststof
Anthurium, Euphorbia, Bouvard ia
potplanten
potplanten
rozen, potplanten
De plannen die in het voorjaar
werden ontwikkeld over de beste
ding van de 35 min zijn vrij eksakt
uitgevoerd. Er blijken voor een
aantal zaken veel meer middelen
nodig te zijn dan nu beschikbaar
was.
Slechts één onderdeel van het
plan is (nog) niet geslaagd, name
lijk een aanvulling van het onder-
zoekapparaat met een aantal ex
tra onderzoekers. Als hier niet
snel oplossingen gevonden wor
den dan loopt het energiebespa
ringsonderzoek een flinke vertra
ging op. Er ontstaan situaties
waarbij wel de apparatuur en de
onderzoekflnanciën aanwezig zijn
doch geen personeel. In de situa
tie waarin we verzeild raken in de
komende jaren lijkt dit niet te ac
cepteren.
Van de 35 min gulden hebben alle
guldens een bestemming. Er is
nog een beperkt bedrag in kas
2 min) doch het lijkt erop dat dit
ook spoedig uitgegeven zal wor
den. Zo hoort het ook gezien de
problemen die op de glastuinbouw
af komen.
15
