Temperatuur en druk zijn
van invloed op de gasprijs
Effekt norm NEN 3859 "Tuinbouwkassen -
Konstruktieve eisen" op kwaliteit
tuinbouwkassen
D e officiële prijs van het gas waarover altijd wordt gepraat, geldt voor
een standaard kubieke nieter gas met een temperatuur van 0 graden
Celsius en een druk van 1 atmosfeer 1013 milibar. In de praktijk is de
tenperatuur altijd hoger dan 0 graden Celsius. Vaak is deze gelijk aan
de grondtemperatuur, bijvoorbeeld 10 graden Celsius. De druk is ook
altijd hoger dan 1 atmosfeer, omdat anders het gas niet uit de pijp komt.
Er moet immers altijd een zekere overdruk zijn. Vaak is dit 100 milibar
(dit staat in het grootverbruikerskontrakt). Hieronder wordt uiteenge
zet hoe belangrijk de korrekties zijn die aangebracht worden n.a.v.
verschillen in temperatuur en druk.
Toeslagen
T emperat uurkorrektie
Drukkorrektie
Hoogwaardiger gas
Overleg Landbouwschap
Onder de tuinders bestaan vragen
over het feit dat men op de gasre-
kening enkele toeslagen op het
aantal verbruikte kubïeke meters
of op de gasprijs aantreft. Hier
door kan de werkelijke prijs en
kele centen hoger uitkomen dan
de officiële prijs die in de kranten
staat. Dit artikel gaat over het hoe
en waarom van die toeslagen.
H et is een bekend feit dat gas uit
zet, wanneer de temperatuur toe
neemt. Het gas wordt "dunner"
waardoor er per kubieke meter min
der kilo-kaloriën in gaan zitten, dus
minder warmte. Het gas zoals het uit
de meter komt, bijv. van 10 graden
Celsius, wordt door het gasbedrijf
teruggerekend naar een kubieke
meter van 0 graden Celsius. Dit be
tekent een verlaging van de prijs (of
een verlaging van het aantal gemeten
kubieke meters). Deze omrekening
(ook wel korrektie genoemd) is een
voordeel voor de tuinder. Een tem
peratuurverschil van 10 graden Cel
sius is gelijk aan een korrektie van
bijna min 4%.
B ij een hogere druk wordt het gas
samengedrukt, waardoor het gas
"dichter" wordt. Er gaan dan meer
kilo-kaloriën in een kubieke meter of
wel er gaat meer warmte in. We kri/-
gen nu weer hetzelfde als bij de tem
peratuur; het gasbedrijf rekent het
gas uit de met^r met een overdruk
van 100 milibar terug naar kubieke
meters van 1013 milibar (1 atmo
sfeer). Deze omrekening (korrektie)
is een nadeel voor de tuinder. Een
drukverschil van 100 milibar is gelijk
aan een korrektie van bijna plus 10%.
Een gasbedrijf dat beide korrekties
toepast, komt dus in ons voorbeeld
aan een totale korrektie van rond
6% (4% min en plus 10%). In dit geval
wordt de z.g. korrektie-faktor 1,06.
Deze faktor moet op de gasrekening
vermeld staan. Dit is de z.g. toeslag
voor temperatuur en ^druk die in de
regel wordt vertaald in kubieke me
ters.
Als het gasbedrijf de zojuist om
schreven handelwijze volgt, kan men
hier weinig tegen in brengen. Het
komt echter voor dat het gasbedrijf
de temperatuurkorrektie maar laat
zitten en alleen de drukkorrektie
toepast. De zaak is dan niet in orde,
want de korrektiefaktor wordt in ons
voorbeeld dan 1.10 (alleen de 10%
meer voor de druk).
Men moet er op letten dat sommige
gasbedrijven niet uitgaan van een ge
middelde temperatuur over alle
maanden van het jaar, maar van een
wisselende temperatuur per maand.
In dit geval zal de korrektie-faktor in
de wintermaanden hoger kunnen zijn
en in de zomermaanden lager.
'V erleden jaar is de Gasunie be
gonnen met het toevoegen van gas
uit de Noordzee (Continentale plat)
aan het Groningse aardgas. Het gaat
om een kleine hoeveelheid, omdat
anders de branders aangepast zou
den moeten worden. Het gas uit de
Noordzee is wat "rijker" .dan het
Groningse gas; het is hoogwaardiger
omdat het meer kilo-kaloriën, dus
meer warmte bevat. De toevoegin
gen van het Noordzeegas leiden er
toe dat het gas uit de pijp ongeveer
1% meer kilo-kaloriën bevat.
De Gasunie meent dat deze 1% meer
warmte in de prijs moet worden ver
rekend. Op de gasrekening wordt
ook hiervoor een korrektie-faktor
opgevoerd, in de regel van 1.01 (dus
1% meer). Deze korrektie wordt in de
regel vertaald in kubieke meters,
maar men zou het ook in de prijs per
kubieke meter kunnen doen.
De Gasunie kontroleert regelmatig
de samenstelling van het gas. Ver
spreid over het land heeft men hier
voor meetpunten zitten op de
hoofdtransportleidingen.
2^ owel over de toeslag voor de kor
rektie van temperatuur en druk als
over de toeslag voor hoogwaardiger
gas hebben gesprekken plaatsgevon
den tussen Gasunie, Vegin en het
Landbouwschap. Over de toeslag
voor temperatuur en druk is zelfs
uitvoerig overlegd, mede op basis
van enquêtes van het Landbouw
schap (onder de tuinders) en de Ve
gin (onder de gasbedrijven). Uit dit
overleg, waaraan ook de Verenigde
Krachtwerktuigen namens de indus
trie heeft deelgenomen, is een lan
delijk advies van Vegin aan alle gas
bedrijven tot stand gekomen.
In dit advies zijn berekeningsmetho
den aangegeven, onderverdeeld naar
de verschillende (kleinverbruikers,
grootverbruikers tot 1 miljoen m3 en
grootverbruikers boven de 1 miljoen
m3), waarvan het dus de bedoeling is
dat deze door alle gasbedrijven over
het hele land op dezelfde wijze wor
den toegepast. Het is uiteraard no-
gelijk dat het landelijk advies van
Vegin op dit moment nog niet door
alle gasbedrijven wordt toegepast. Er
zullen bijv. gasbedrijven zijn die dit
pas zijn gaan doen met ingang van dit
jaar. Op dit moment kan het zijn dat
er tussen de verschillende gebieden
nog verschillende methoden worden
toegepast, terwijl het ook kan gebeu
ren dat men op de rekeningen over dit
jaar andere korrektiefaktoren aan
treft dan op de rekeningen van het
afgelopen jaar. Op den duur moet dit
echter allemaal gelijk worden over
het hele land.
Uiteraard zal het Landbouwschap
nauwlettend al deze zaken volgen,
omdat het voor de tuinders financiëel
veel kan uitmaken hoe of dit in de
praktijk allemaal gebeurt. Een paar
centen per m3 kan het gauw schelen
en maal een paar honderdduizend
kubieke meter gas is dit een groot
bedrag. Bovendien wordt het effekt
steeds groter naarmate de gasprijzen
stijgen.
LANDBOUWSCHAP
afd. Pers en Voorlichting
ing. L. Mulder
Vorig jaar is, ter gelegenheid van
de jaarlijkse Nederlandse Tuin
bouw Vakbeurs, in het speciale
nummer van het tijdschrift Tuin
derij een overzicht gepubliceerd
van kaskonstrukties die getoetst
zijn aan de norm NEN 3859
"Tuinbouwkassen - konstruktie
ve eisen".
Inmiddels zijn er in 1980 diverse
toetsingen bijgekomen van Ven-
lo-warenhuizen en van breed-
kapkassen.
De Tuinderij heeft daarom in het
recente NTV-nummer ter gele
genheid van de in februari jl. ge
houden Nederlandse Tuinbouw
Vakbeurs 1981, hefe effekt van
NEN 3859 op de kwaliteit van
tuinbouwkassen opnieuw belicht.
Aan het artikel van de heren ir.
F.S.K. Bijlaard (TNO-IBBC) en
D. Waayenberg (IMAG) ontle
nen wij het volgende:
De koper doet er het beste aan ver
melding van het toetsingsrapport e.d.
te eisen in het koopkontrakt, mede in
verband met eventuele latere arbi
tragezaken. Als een kas wordt sa
mengesteld uit apart getoetste on
derdelen (bijvoorbeeld de onder
bouw van éên firma en de omhulling
van een andere firma) dan dienen
beide toetsingsrapportnummers van
die onderdelen in het koopkontrakt
vermeld te worden.
Om enig inzicht te krijgen in hoe
verre uiteindelijk de konstruktie van
de gebouwde kas met de getoetste
berekeningen en tekeningen over
eenkomt, wordt dit jaar in een sa
menwerking tussen IMAG en TNO-
IBBC een uitvoeringsinspektie uit
gevoerd van een aantal gebouwde
kasobjekten.
Behoefte
In 1978 is de norm NEN 3859 ver-
De in dit overzicht vermelde kas
konstrukties zijn tot de datum 1 ja
nuari 1981 aan de norm NEN 3859
getoetst door TNO-IBBC te Rijswijk.
Dit betekent dat de desbetreffende
firma's met tekeningen en bereke
ningen hebben aangetoond, dat zij
kassep en/of onderdelen daarvan
kunnen aanbieden die voldoen aan
de toetsingskriteria van deze kassen-
bouwnorm.
Juist wanneer de koper van een kas
uiterst scherp geprijsde aanbiedin
gen ontvangt als gevolg van de kon-
kurrentie, moet hij bij iedere aan
bieding kontroleren wat er geleverd
wordt en of de konstruktie voldoet
aan de kassennorm. Zeker dan heeft
hij een garantie dat hij een goed
produkt koopt, als het desbetreffen
de kastype van een firma getoetst is
door TNO-IBBC te Rijswijk aan
NEN 3859 en als deze ook wordt
uitgevoerd zoals in de berekeningen
en op de tekeningen is aangegeven.
schenen. Het is nu twee en een half
jaar na de inwerkingtreding en het
kan niet anders gezegd worden, dan
dat deze norm in een behoefte heeft
voorzien nu thans naar schatting
90-95% van het marktaanbod van
kaskonstrukties kan voldoen aan
NEN 3859. Een kas die aan deze
norm voldoet is door z'n vele posi
tieve punten goed te onderscheiden
van de kassen uit de tijd voor NEN
3859 en kan dan ook de "normtoets"
der kritiek (bijvoorbeeld wind,
sneeuw enz.) goed doorstaan.
Zoals al vermeld is, moet de toetsing
op papier dringend gevolgd worden
door een kontrole in de praktijk van
het bouwen. Het is reeds gebleken
dat een op papier uitstekende kas
door onoordeelkundige uitvoering of
door gebruik van verkeerde mate-
palen e.d. uiteindelijk toch niet aan
de norm voldeed.
Vele kleine en grotere problemen die
ontstaan zijn bij het gebruik van
NEN 3859 vragen nog om een oplos
sing, met name het bouwen van kas
sen met isolerende omhullingen,
zoals dubbelglas, isolerende kanaal
platen van kunststof, folies enz. Over
een deel van deze problemen doet het
vervolg op NEN 3859, de Nederland
se praktijkrichtlijn NPR "Kaskon
strukties" duidelijke uitspraken en
reikt daarbij ook voorbeelden van
konstrukties aan. De werkgroep, die
als taak heeft om deze.NPR tot stand
te brengen, heeft deze in de vorm van
een eindkoncept gereed. Het ontwerp
van deze praktijkrichtlijn zal spoedig
ter kritiek verschijnen".
Nieuwe prijscourant
Een dezer dagen is de nieuwe land
bouwwerktuigencatalogus no. 81 van
de fa. Cappon te Heinkenszand uit
gekomen. Deze prijscourant is los
bladig hetgeen als voordeel heeft dat
er altijd bladen bijgevoegd kunnen
worden als er nieuwe werktuigen
bijkomen. Daarnaast kan men ook
losse bladen krijgen van die werk
tuigen waarvoor specifieke interesse
bestaat.
U kunt de catalogus bestellen bij de
Fa. Cappon, tel. 01106-1201.
13
