Fabrieksaardappelteelt
vormt geen gevaar voor
Zeeuwse Bintje
VERSUS F A BR IEKS AAR DAPPELEN
E en terugblik in de jongste historie
leert ons, dat het EEG-aardappela-
reaal van 1960 tot 1980 is teruggelo
pen van 3 miljoen ha tot 1,2 miljoen
ha. In dezelfde tijd is het areaal in
Nederland uitgebreid van 146.000 ha
tot 166.000 ha. Deze uitbreiding van
20.000 ha heeft plaats gevonden in de
fabrieksteelt. De konsumptieteelt
heeft zich tegen de europese tendens
in kunnen handhaven. Door inspan
ning van de boer of inventiviteit van
de handel, gezien de enorm toegeno
men export, aldus begon de heer J.
Nieuwenhuijse een uitvoerige
uiteenzetting over de achtergronden
van de in problemen verkerende Ave
be.
I Voortgaande afzet
aardappelzetmeel van groot
belang voor kleiaardappelteler!
H et plan van de minister, de teelt
aan een quotum te binden is net niet
doorgegaan. En AVB verwacht, als
voorheen, in staat te zijn 70.000 ha
teelt te kunnen verwerken en afzet
ten. Daarbij zijn een aantal maatre
gelen genomen, o.a. het voeren van
een "marktbeleid". Dit is er op ge
richt, dat uit de meelopbrengst de
minimumprijs van 12,5 ct/kg kan
worden betaald. Mocht een gedeelte
van het meel niet tegen deze prijs
afgezet kunnen worden, dan over
weegt men de hieruit voortvloeiende
tekorten ten laste van het daarmee
korresponderende areaal te laten
komen. Een soort C-aardappelen
dus.
I n de veenkoloniën geven de ge
wassen aardappelen en suikerbieten
Direkteur Zingstra van
Zeebantverwacht lagere
uitplant aardappelen in rest
Europa
I n 1979 kwam het bedrijf in grote
problemen tengevolge van de ener-
giekrisis. In het midden van de 70-er
jaren was uit studies gebleken, dat
het ekonomisch verantwoord was,
eiwitten uit het afvalwater (vrucht
Regeringscommissaris Nieuwenhuijse optimistisch over
vooruitzichten aardappelzetmeel
Zuid-Bevelander moet
Avebé helpen
gezondmaken
Geen quotum, wel
C-aardappelen
Alternatieven
Misrekening
De heer J. Nieuwenhuijse (55)
kwam als boerenzoon ter wereld
in Nisse Zuid-Beveland. Hij was
o.a. werkzaam bij het bureau
"Oogstvoorziening" en door
kruiste in zijn funktie heel Zee
land. Op de vergadering in Brou
wershaven kon hij daardoor op
merken zich in vertrouwd gebied
te bevinden. Dat er voor hem
weinig bekende gezichten in de
zaal waren vormde een bewijs,
dat de tijd sindsdien niet heeft
stilgestaan.
Ook voor de heer Nieuwenhuijse
niet, die zijn werkgebied zag ver
plaatst naar de N.O.P. in dienst
van de centrale suikermaat-
de hoogste saldi. Beide teelten zijn zo
goed als aan het maximum, in bieten
zit misschien nog enige uitbreiding
ten koste van de granen. Alternatie
ven als mais, graan of handelsge
wassen geven geen soelaas. Alko-
holproduktie uit fabrieksaardappe
len mag dan een populair onderwerp
zijn, maar het vergt meer energie dan
het opbrengt, (zg. negatieve energie
balans). De teelt van aardappelen
voor veredelingsprodukten (pommes
frites, chips) is zeker op een kwart
van de gronden in dit gebied moge
lijk, met een potentie van ruwweg
600.000 ton.
Het is dus voor de konsumptieteelt in
de rest van Nederland van enorm be
lang, dat de teelt voor de aardappel-
meelproduktie gehandhaafd blijft. En
uiteraard ook voor de veenkoloniale
boer, die daaruit 70% van zijn inko
men moet halen. Dankzij de handrei
king van de overheid kan de aardap-
pelzetmeelproduktie worden gekon-
tinueerd. "Aangenomen, dat de zet-
meelmarkt niet instort en er zich
geen omstandigheden voordoen, die
thans niet ingeschat kunnen worden,
zijn de vooruitzichten positief te
beoordelen", aldus de heer Nieuwen
huijse.
De meelafzet start met een schone
lei; de maiszetmeelproducenten wor
den ook voor de noodzaak gesteld
winst te moeten laten zien, zodat uit
die hoek geen prijsafbraak wordt ver
wacht. De 7000 boeren mogen van
een europees beleid uitgaan, dat met
hun belangen rekening houdt.
Onder die voorwaarden is konkur-
rentie uit de veenkoloniën voor de
konsumptieaardappelteler niet te
vrezen. De kostprijs ligt daar welis
waar lager, maar er spelen nog tal van
andere faktoren een rol. "Alleen als
het mis zou gaan met de zetmeelafzet,
dan komt de veenkoloniale aardappel
als konkurrent op de grondstoffen-
markt. Maar het gaat niet mis, aldus
een optimistische Nieuwenhuijse in
Brouwershaven, iedereen spant zich
in de zaak overeind te houden."
De heer Nieuwenhuijse werd
door de Nederlandse regering
gevraagd op te treden als rege
ringsvertegenwoordiger bij het in
nood verkerende aardappelzet-
meelbedrijf in Oost-Nederland.
Hij is thans commissaris van de
A.V.B. en van overheidswege
mede verantwoordelijk voor het
gezondmaken van deze coöpera
tie. In zijn betoog zet hij uiteen
hoe belangrijk een voorspoedige
Avebe voor de kleiaardappelteler
in het Zuidwesten is.
schappij. Hij werd direkteur van
een suikerfabriek in Groningen
en heeft thans zitting in de cen-
direktie van de C.S.M. in
De konsumptieaardappelen vallen
niet onder EEG-marktregelingen.
Diverse pogingen voor deze teelt een
dergelijke regeling tot stand te bren
gen, zijn töt nu toe gestrand. De te
lers en de handel prefereren de vrij
heid. Of dit ook onder alle omstan
digheden blijheid betekent, betwij
felde hij.
De fabrieksteelt valt onder het zet-
meelbeleid van de EEG. Onder de
graanregeling, hoe vreemd u dat ook
in de oren mag klinken. Van oor
sprong beoogde de regeling de zet-
meelfabrikage overeind te houden
tegenover de derivaten uit de petro
chemie. Dit zijn n.l. regelrechte kon-
kurrenten op het belangrijkste ter
rein van de toepassing van aardap
pelmeel derivaten: de industriële
sektor. De regeling, die gebaseerd is
op produktierestitutie, is voor granen
en aardappelen in wezen gelijk. Voor
aardappelen geldt echter daarenbo
ven nog een extra premie. Zonder
deze z.g. evenwichtspremie is het
voor de fabrieksaardappel onmoge
lijk met graan (in hoofdzaak mais) te
konkurreren.
'Wil A.V.B. nu in aanmerking komen
voor de evenwichtspremie, dan is zij
gehouden aan de uitbetaling van een
minimumprijs aan de boer. De
A.V.B. is een coöperatie v^n 7000
boerenleden, die een leveringsrecht
ontlenen aan 75.000 aandelen.
Een toenemend gedeelte van de Nederlandse aardappeloogst wordt
gebruikt als grondstof in de levensmiddelenindustrie. Verreweg de
grootste afnemer is de pommes-frites bereiding, maar ook voor
chips, puree, maaltijden etc. worden aanzienlijke hoeveelheden ge
bruikt. Uit de oogst 1980 wordt door fabrieken in Nederland naar
schatting 800.000 ton aardappelen verwerkt.
Heeft de kleiaardappel op de verse konsumptiemarkt bij normale
prijsverhoudingen geen konkurrentie, voor de industrie ligt dat
anders. Daar kan men in een aantal gevallen evengoed aardappelen
van de lichte gronden verwerken. Dit gebeurt ook reeds op ruime
schaal, b.v. door Nestlé in Oost-Brabant. Zoals bekend verwerken
ook pommes-fritesfabrieken zandaardappelen als het prijsverschil
daartoe aanleiding geeft, hoofdzakelijk om kwaliteitsredenen in het
najaar.
De moeilijkheden bij de A.V.B. hebben in de pers ruime aandacht
gehad. Het bestuur van de aardappeltelersvereniging "Zeebant" te
Brouwershaven vroeg zich terecht af: "Hoe groot is het gevaar dat
het grote potentieel fabrieksaardappelen oplevert op de grondstof
markt voor aardappelprodukten, indien de zetmeelproduktie wordt
gestaakt.
Om hierover een duidelijke voorlichting te krijgen, nodigde zij als
gastspreker op de algemene jaarvergadering uit de heer J. Nieu
wenhuijse. Bijgaand een verslag van zijn rede, waarin hij zich opti
mistisch uitlaat over de toekomst van de aardappelteelt in de veen
koloniën. Dat het hier een latente konkurrent betreft wordt niet
ontkend. De kleiaardappelteler heeft er inderdaad alle belang bij, dat
het goed blijft gaan met de aardappelzetmeelafzet.
Grote hopen
fabrieksaardappelen,
losgestort op het veld in
afwachting van
transport naar de fabriek.
veevoeders bleven nauwelijks prijs
houdend. Het bedrijf raakte in de
moeilijkheden. Een aan de gang
zijnde diepgaande reorganisatie
meet AVB in staat stellen de proble
men de baas te worden.
Ondanks de aanhoudende ekonomi-
sche stagnatie vloeit thans de grote
overloop voorraad aan meel plus de
laatste produktie zonder moeite weg.
Spreker verwachtte nog met stoffer
en blik de restanten bijelkaar te
moeten vegen om alle verkopen te
kunnen honoreren.
extra naar de verwerkende industrie,
dan blijven er nog 100.000 meer te
exporteren dan vorig jaar.
In aanmerking genomen, dat vorig
jaar tegen lage prijzen moest worden
afgezet, heeft men dit jaar een extra
handicap. Bovendien is de Franse
voorraad groter, doch die zijn er
reeds in geslaagd veel te exporteren.
De grote klant, die het verloop van
het verdere seizoen zal bepalen heeft
geen geld en wel honger. Dat maakt
een voorspelling met enige zekerheid
vrijwel onmogelijk.
Voor dit jaar verwachtte spreker een
lagere uitplant in de rest van Europa,
maar dat betekent niet noodzakelij
kerwijs, dat de totale opbrengst lager
zal uitpakken dan de 33 miljoen ton,
die in 1980 geoogst werden."
"Onlangs vond in Brouwershaven de
algemene jaarvergadering plaats van
de aardappeltelersvereniging van Van
Beveren Aardappelen B.V. de stich
ting "Zeebant". De voorzitter, de
heer LJ.A. K lompe opende de verga
dering met een korte terugblik op af
gelopen jaar, waarna de sekretaris, de
heer M. van der Wekken de notulen
van de vorige vergadering voorlas.
Vervolgens gaf de direkteur van Van
Beveren, de heer J.H.J. Zingstra een
overzicht van de marktontwikkeling.
Als van de 300.000 ton, die er volgens
de cijfers op 1 januari meer aanwezig
waren dan vorig jaar er 100.000 ton
extra in het voer gaan en 100.000 ton
De "campagne" in volle gang, tien
duizenden tonnen aardappelen per
dag tot zetmeel verwerkt.
water) van de aardappelen te win
nen.
Nadat besloten was tot een investe
ring voor deze energieintensieve ak-
tiviteit met een aanvankelijke inves
tering van 200 miljoen gulden, ver
anderde het plaatje. De energieprij
zen verdubbelden, de eiwitten voor
