Somber perspektief voor
jonge Deense boeren
Bescherm uw
waardevolle gewassen
met Temik.
Ondanks subsidieregelingen
P er jaar nemen in Denemarken
ongeveer 3000 jonge boeren een be
drijf over. Ongeveer de helft gaat
volledig op het bedrijf werken, de
anderen hebben daarnaast ander
werk. Wordt in Nederland in over
wegende mate het bedrijf van familie
overgenomen, in Denemarken heeft
maar 50% van de bedrijfsovername
verband met familieoverdracht. De
andere helft van de vestigingen van
jonge boeren heeft betrekking op
vrije aankoop. De gemiddelde leef
tijd van het boer worden ligt op 33
jaar. grotere bedrijven worden op
jongere leeftijd overgenomen. De
gemiddelde leeftijd ligt ook lager
dan vroeger maar gedurende het
slechte jaar 1980 was er een tendens
de bedrijfsovername uit te stellen.
Opmerkelijk is ook de samenstelling
van de groep bedrijfsovernemers in
de periode 1971-1975. Ruim 40%
werkte reeds in de landbouw, bijna
40% was werknemer in een niet-
agrarisch beroep en bijna 20% had
een 'andere zaak. Ongeveer twee
derde van de jonge boeren had een
landbouwopleiding.
N aast de wetten op de grond die
Somber perspektief
V an de Deense beroepsbevolking werkt ongeveer zeven procent in de
landbouw. Deze 180.000 personen werken op 120.000 bedrijven die
gemiddeld bijna 25 hektare groot zijn. Opmerkelijk is de gemiddelde
leeftijd van de Deense boer nl. 52 jaar, slechts 11% is jonger dan 35 jaar
en 30% is ouder dan 60 jaar. Van de Deense landbouwgrond wordt 63%
gebruikt vóór de graanteelt (88% gerst), 9% is blijvend grasland en op
9% van de oppervlakte wordt bieten en aardappelen verbouwd. Het
aantal stuks melkvee bedraagt 1 miljoen en het aantal varkens 10
miljoen.
Boer worden
De financiering van de
bedrijfsovername
Boeren "bezitten" de grond
"V an de Deense landbouwgrond
wordt slechgs 3% verpacht, de rest is
in bezit van de boeren. Althans de
Deense boeren beschouwen het 'als
bezit. Eind 18e eeuw is de land
bouwgrond van het groot-grondbezit
verdeeld onder de kleine boeren en
arbeiders en zijn de nieuw gevormde
kavels in een soort erfpacht uitgege
ven. Elk jaar moet een bedrag aan de
staat worden betaald, de zgn. grond-
schuld. Op de kavels moest de boer
zelf een gebouw stichten. Om het
opnieuw ontstaan van grootgrond
bezit en versnippering te voorkomen
werden 200 jaar geleden wetten ge
maakt die het agrarische grondver-
keer in goede banen moest leiden.
De ekonomische-, technische- en so
ciale ontwikkelingen zijn zodanig
geweest dat deze wetten steeds meer
als knellend werden ervaren. Na veel
aandrang van de boere organisatie
werden in 1962 de grondwetten ver
licht en later nog verder aangepast.
Speciale regels voor jonge
boeren
Aardappelen, suikerbieten en uien kunnen worden
aangetast door een groot aantal plagen, zoals
bijvoorbeeld aaltjes, bodeminsekten en bladluizen.
Daarom gebruiken boeren die geen risico willen
nemen, Temik-het granulaat met de brede insekticide/
nematicide werking.
Bescherm uw investering in deze
gewassen met Temik.
EEN WERELDNAAM IN DE LANDBOUW
Van 1972 tot 1979 steeg de prijs van
agrarische bedrijven in Denemarken
jaarlijks met ongeveer 20%. in 1979
stabiliseerden de prijzen gevolgd
door een zeer forse daling in 1980.
In Denemarken is het nog altijd de
gewoonte dat boerenzoons een tijd
lang op een ander bedrijf werken.
Om het zogenaamde "groene be
wijs" te krijgen, dit is nodig voor
rentesubsidie op vestiging, moet men
minstens een jaar op een ander be
drijf hebben doorgebracht. De
meeste boerinnen hebben een niet-
agrarische opleiding en blijven na
hun huwelijk buiten het bedrijf wer
ken.
T_J it cijfers betrekking hebbend op
de aankoop van bedrijven tussen de
15 en 60 ha gedurende 1979 blijkt dat
de gemiddelde prijs op 1,4 miljoen D.
kronen (470.000 gulden) lag. Hiervan
werd door de koper 10% gefinancierd
uit eigen middelen, 60% uit obliga
tieleningen, 8% uit bankleningen,
10% door een lening van de verkoper
en 12% op andere wijze. Dit laatste
heeft o.a. betrekking op speciale le
ningen die de staat geeft aan jonge
boeren die in het bezit zijn van het
"groene bewijs".
Samenvoeging van bedrijven is nu
mogelijk. Nie-uw is de verplichting
om op het bedrijf te wonen. Hiermee
wordt voorkomen dat hobby-boeren
het voor jonge boeren extra moeilijk
maken een bedrijf te kopen. Het is
nu mogelijk dat een ondernemer
maximaal vijf bedrijven exploiteert,
maar deze mogen niet meer dan 15
kilometer uit elkaar liggen en geza
menlijk niet groter zijn dan 100 hek
tare. Onderverpachting, buiten"" de
wetten om, is wel mogelijk. Het ge
volg is dat 20% van de Deense be
drijven met 12% van de kultuurgrond
zaaiklaar wordt verhuurd. De regels
voor overdrachten van bedrijven
binnen de familie zijn soepel, ook
iemand zonder een landbouwoplei
ding kan een bedrijf verwerven mits
hij maar op het bedrijf gaat wonen.
In Denemarken verwacht men dat
het aantal bedrijven verder zal dalen.
Het zaaiklaar verhuren zal vooreerst
nog toenemen omdat oudere boeren
de grond zolang mogelijk vast hou
den.
Eigendom van de grond bij de boer zal
kenmerkend blijven. Door een uniek
financieringssysteem waarbij via
obligaties geld op de beurs wordt
aangetrokken slagen de Deense jon
ge boeren erin met 5 a 10% eigen
vermogen de financiering van de be
drijfsovername rond te krijgen. De
financiering op zich is geen probleem
maar wel de rente. Gedurende de
laatste zes jaar is deze opgelopen tot
18 a 20%!!! Gezien de stijgende kos
ten en de verder dalende grondprijzen
zijn de jonge Deense boeren op dit
moment dan nog erg terughoudend
bij de bedrijfsovername.
de aankoop van bedrijven door jon
ge boeren vergemakkelijkt kent De
nemarken sinds 1967 een "Jonge
boerenwet". Volgens deze wet kan
het Ministerie van Landbouw lenin
gen verstrekken aan jongeren bene
den de 40 jaar die hun eerste boer
derij kopen en hun hoofdberoep in
de landbouw zoeken. Momenteel
kan deze overheidslening maximaal
200.000 DKr. (65.000 gulden) be
dragen. De rente is de eerste 5 jaar
4%, de rente hoeft eveneens de eerste
5 jaar niet te worden betaald maar
wordt bij de hoofdsom geschreven.
Na deze periode moet de lening in 16
jaar terug worden betaald als een
annuïteit. De rente bedraagt dan
6,5%. Daarnaast geeft de overheid
nog éénmalig een bedrag voor niets
ter waarde van 2,5% van de aan
koopsom. deze subsidie is maximaal
9000 gulden. Er zijn verder nog een
aantal regels die de bedrijfs overna
me of de aankoop van een bedrijf
door jongeren vergemakkelijken:
- In Denemarken wordt vermo
genswinstbelasting geheven. Bij
een juiste toepassing van de re-
gels behoeft deze belasting niet te
worden betaald als het bedrijf
binnen het gezin wordt overge
dragen.
- Jonge boeren kunnen geld sparen
op een zgn. vestigingsrekening
Jaarlijks mogen ze 25% van hun
inkomen op deze rekening stor
ten. dit bedrag is aftrekbaar vooi
de belasting. Zodra een bedrijl
gekocht wordt is dit bedrag be
schikbaar. Twee duizend gulder
is dan belastingvrij, de rest moei
-worden afgeschreven van de
waarde van gebouwen en machi
nes.
- Zoals iedere Deen mag ook eer
jonge boer geld sparen op eer
"woning rekening". De rekening
moet minimaal 3 jaar en ma{
maximaal 5 jaar worden aange
houden. De overheid geeft 4% pei
jaar belastingvrije premie ovei
het eindbedrag als daarmee eer
woning wordt aangekocht.
- Pas gevestigde jonge boeren kun
nen gedurende de eerste zes jaa:
van het boer zijn belastingver
lichting krijgen tot maximaa
2000 gulden.
Er zijn nogal wat regelingen die het de jonge Deense boer gemak
kelijker moeten maken een bedrijf over te nemen. Het feit dat deze
regels er zijn toont echter ook aan dat de boer in het algemeen het
daar niet gemakkelijk heeft. Dit blijkt ook uit een opmerking dat
een Deense boer eigenlijk alleen maar een bedrijf kan overnemen
als hij met een vrouw met een goede opleiding trouwt die voor een
aanvullend inkomen zorgt. Het laatste jaar is de situatie in de
Deense landbouw nog verder verslechterd. Aan bedrijven die de
laatste zes jaar grote investeringen hebben gedaan en aan diegenen
die zich in deze periode nieuw gevestigd hebben wordt een extra
rentesubsidie en een door de Staat gegarandeerde lening gegeven.
Gedurende 1980 zijn 400 bedrijven gedwongen publiek verkocht, in
1981 zullen er nog meer volgen.
Union Carbide en Temik zijn geregistreerde handelsmerken van
Union Carbide Corporation, U.S.A.
AAGTCINOLM
AAGRUNOL B. V. GRONINGEN,
TEL 050-139333
«7 LIGTERMOET CHEMIE B V.
3 lino B ROOSENDAAL
TEL 01650-32912
6
