Boer
zijn
RJ.ZUI
K0NSUMENT MOET MEER VERTROUWD WORDEN
MET PROBLEMEN VAN DE BOER
v
Z.A.J.K.
10 Daagse Agrarische studiereis
naar Spanje
Zaalvoetbaltoernooi
W van Diepenbeek, medewerker
van de Nationaal Koöperatieve Raad
belichte in zijn inleiding de positie
van de koöperatie in de relatie tussen
producent en konsument. Daarbij
D,
Konklusie studiedag Z.A.J.K.:
Uit de P.J.Z.-agenda
D e konsument moet worden wakker geschud. Een lage prijs en een "vriendelijke" wijze waarop de
produkten volgens hun wensen tot stand moeten komen is moeilijk verenigbaar. Er moet daarom alles aan
gedaan worden om de konsument vertrouwd te maken met de problemen waarvoor de boer staat en de wijze
van produceren die hiervan niet los gezien kan worden".
Zeskamp
ZEEUWS AGRARISCH
JONGEREN KONTAKT
n 1947 was ongeveer 20% van de beroepsbevolking werkzaam in de primaire landbouw. Het aantal boeren
bedroeg toen 243.600. Nu, goed 30 jaar later, zijn die cijfers respektievelijk 5% en 145.000. Halen we uit het
percentage de meewerkende zoons en overige arbeidskrachten dan resteert 3,5%.
Het is goed te weten om welke getalsverhoudingen het gaat, als we letten op de betekenis van de boer in de
samenleving 1980.
Wat is er veranderd? Het imago van de Boer? Zo daar al een duidelijk beeld van bestond varieerde dat van
een zich op klompen voortbewegende, in een kiel geklede persoon riekend naar mest en met niet veel meer
kennis van de wereld dan zijn eigen erf, dat van zijn buurman, de kerk en de markt tot de man die naast de
dokter, de notaris en de dominee het dorp meeregeerde met de stok in de ene hand en de duim van zijn andere
hand in zijn vestzakje, het werkvolk gadesloeg.
Verschillende rangen en standen in de samenleving, maar ook in de boerenbevolkingsgroep zelve en dat is
afwijkend van vele andere bevolkingsgroepen, waar de verscheidenheid in sociale klassen aanzienlijk gerin
ger is, maar het beeld is veranderd. De boer op zijn klompen heeft letterlijk en figuurlijk het veld moeten
ruimen. De hereboer heeft een overall aangeschaft en is zelf op de traktor geklommen.
Meestal komt dit land ter sprake als één van de vakantiebestemmingen.
Het is echter ook een land dat binnenkort deel zal uitmaken van de
Europese Gemeenschap. Dit zal duidelijke gevolgen hebben voor de
Gemeenschap, zeker op agrarisch terrein. De invloed voor de tuinbouw
zal groot zijn, is de verwachting. Ook de andere agrarische sektoren
zullen door de toetreding beïnvloed worden. Hoe, in welke vorm, in
welke mate? Wat denken kollega (jonge) boeren in Spanje er over?
Dit zijn enige onderwerpen die aan
de orde komen in het programma
van de studiereis, die georganiseerd
wordt door de drie plattelandsjonge
renorganisaties. Het programma van
1 n tegenstelling tot het aanzienlijk
afgenomen aantal boeren is de pro-
duktie die ze leveren enorm toege
nomen, dat is bereikt door toepas
sing van moderne technieken maar
ook door verhoging van de persoon
lijke inzet van de boeren.
Waar in de maatschappij voortdu
rend het aantal arbeidsuren van de
werkende bevolking is afgenomen,
lijkt die tendens zeker nu niet te gel
den voor de boerenbevolking.
We kennen ook allemaal de gewel
dige bijdrage van de agrarische sek-
tor aan de betalingsbalans. Populair
gezegd wordt die bijdrage bereikt
omdat een groep mensen bereid is
om lang en tegen lage beloning te
werken, te produceren. Dat lang en
hard werken tegen lage beloning is
nooit vreemd geweest, maar het gaat
natuurlijk wel steeds meer steken dat
vele een veel beter financieel resul
taat boeken met een veel geringere
inzet en weinig of geen risiko's. Dat
lange werken heeft ook nevenver
schijnselen want minder arbeidstijd
resulteert in meer tijd voor o.a. so
ciale kontakten, meer tijd om aktief
te zijn in de samenleving, om be
trokken te zijn bij de vormgeving van
het onderwijs, de kerk, de gemeente,
het landschap, etc.
Ergo die lang en/of op tijden dat
anderen daar mee bezig zijn moeten
werken valt er een beetje buiten,
loopt het gevaar maatschappelijk te
isoleren.
Tenslotte is het iemands goed recht
om uit te maken waar hij voor kiest,
waar hij zich mee bezig wil houden.
menleving stèeds harder mee gaat
praten over het beheer en de aan
kleding van gebieden die sinds jaar
en dag in boerenhand zijn, of over de
manier waarop de kippen of kalve
ren gehuisvest moeten worden. De
invloed van de boer "ook op zijn ei
gen" terrein neemt af. Dat is duide
lijk. Maar de vraag is of het ook te
recht is.
Minder boeren die meer produceren
en minder te vertellen hebben, een
dilemma. Het zou niet juist zijn
wanneer enkelen konden zeggen wat
de meerderheid moest doen. Het is
echter ook niet juist wanneer de
meerderheid een enkeling de wil op
legt. Boerenbelangen zijn ook ge
meenschapsbelangen, het omge
keerde is ook waar. Wie waar recht
op heeft is in een voortdurende strijd,
die niet hier beantwoord wordt,
maar waar de samenleving aan sleu
telt.
Het is evenwel niet realistisch te ver
wachten dat 3 a 4% van de beroeps
bevolking onevenredig veel zeggen
schap heeft. Het is wel een noodzaak,
dat die groep vertegenwoordigers
heeft die de belangen kunnen verde
digen op alle terreinen die de be
roepsbevolking aangaan.
deze agrarische studiereis van 10 da
gen, vooral bestemd voor jonge
agrariërs en tuinders die werkzaam
zijn in de land- en tuinbouw.
Plaatsen die o.a. bezocht zullen wor
den zijn:
Allicante, Murcia, Almeria en Cra-
nada.
De studiereis vindt plaats van 26 fe
bruari t/m 8 maart 1981.
De reis zal worden gemaakt per
vliegtuig en bus.
In het programma o.a. (wijzigingen
voorbehouden)
ontmoetingen met vertegenwoordi
gers van agrarische organisaties en
plattelandsjongeren, bezoek aan
tuinbouwbedrijven en melkvee- en
akkerbouwbedrijven, alsook aan'
varkens- en pluimveehouderijbe-
drijven. Voorts bezoek aan bedrijven
op het terrein v.d. verwerking en af
zet van agrarische produkten en dis-
kussie over de relatie E.E.G. en
Spanje. Ook een veemarkt, een
wijngaard en enige toeristische
plaatsen en bezienswaardigheden
zullen bezocht worden.
Indien een subsidie van het Ministe
rie van C.R.M. wordt verkregen, be
draagt de deelnemersprijs
975,— Zo niet zal de deelnemer
sprijs 1.250,— bedragen.
De maximum leeftijd voor deelname
is 35 jaar. Leden van de plattelands
jongerenorganisaties hebben voor
rang bij de aanmelding.
Opgave zo spoedig mogelijk bij:
(doch vóór 20 januari) PJ.G.N.
Prins Mauritsplein 23, Den Haag, tel.
070-556551 of Stichting Uitwisse
ling, Postbus 97, 1860 AB Bergen
N.H. tel. 02208-6144.
e betekenis van de boer in deze
samenleving is er een van ekonomi-
sche aard, of de betekenis van de boer
als mens in deze samenleving een
aparte benadering vraagt hangt sa
men met de vraag of boer zijn alleen
maar een beroep is of dat het meer
inhoudt. Voor zover het boer zijn ook
een wijze van leven is kan er iets bij
zonders vanuit gaan. In die zin dat de
boer ondanks mechanisatie en tech
niek dicht bij de natuur staat, dage
lijks gekonfronteerd wordt met heel
elementaire zaken: aarde, water, zon,
dieren, geboorte, dood, groei, enz.
Hij is toch de man die door zijn han
delen voedsel voortbrengt waar
iedereen van afhankelijk is. Hij zelf is
afhankelijk van vele elementen en het
is juist die afhankelijkheid van... die
hem doen relativeren.
Het is dat relativeren, het een stapje
terugzetten, het aanschouwen, het
beleven wat zo onontbeerlijk is om
samen te leven. Als de boer daar,
omdat hij daarvoor in de gelegenheid
is, een bijdrage aan de samenleving
kan leveren dan rest mij de hoop dat
de anderen er iets van zullen merken.
Jos Akkermans
ervelend wordt het echter als an
deren zich gaan bemoeien met zaken
die je belemmeren in je doen en la
ten. Het is wel wennen dat de sa-
16 januari Grote avond van de af
delingen Goes, Fijnaart en Sprang-
Capelle.
20 januari hoofdbestuursvergade
ring P.J.Z. Redaktievergadering le
denblad.
23 januari diskussieavond afdeling
Bladel verzorgd door de sportkom-
missie.
Zo luidde een van de belangrijkste konklusies van de jaarlijkse studiedag van het Z.A.J.K., die op 17
december in de Caisson werd gehouden. Deze dag, waarvoor zo'n tachtig overwegend jonge boeren bijeen
waren gekomen, stond geheel in het teken van de allerminst eenvoudige relatie tussen de boer als producent
en de konsument1 als afnemer van het (bewerkt) produkt.
Het thema "producent - konsument" is een van de vier thema's die dit seizoen centraal staan in het agrarisch
jongerenwerk in heel Nederland. Met name in Zeeland besteedt het Z.A.J.K. veel aandacht aan dit onder
werp omdat de prijs die de boer voor zijn produkten ontvangt een gegeven is dat ook het boer zijn in de
toekomst in belangrijke mate bepaald.
Dit stukje gaat in op de woorden die de verschillende inleiders in het middagprogramma hebben uitgesproken
en op de diskussies die daarop zijn gevolgd. Het openingswoord van de voorzitter van het Z.A.J.K., Peter de
Koeyer, is reeds eerder geplaatst.
de
de
Op zaterdag 3 januari werd
P.J.Zeskamp georganiseerd in
praktijkschool te Schoondijke.
12 ploegen van de P.J.Z.-afdelingen
namen hieraan deel. De afdeling
Zevenbergen was maar liefst verte
genwoordigd met 3 teams om te
proberen de wisselbeker definitief in
de wacht te slepen. In het P.J.Z.-ge
luid van volgende week een uitge
breid verslag van deze zeskamp met
foto's en uitslagen.
J. Markusse: Konsument
betaalt veel voor bewerking van
het produkt
J Markusse, sociaal-ekonomisch
voorlichter van de Z.L.M., benaderde
als een van de drie inleiders het the
ma, vooral vanuit de positie van de
boer. Hij begon zijn speech met het
aanhalen van professor de Hoogh.
Deze heeft gesteld dat arbeidsbespa
rende landbouwmethoden en verho
ging van opbrengsten per ha en per
dier er toe geleid hebben dat de kos
ten van voortbrenging van agrarische
produkten in ons land - relatief gezien
- sterk gedaald zijn. Zonder deze
kostendaling, die in de afgelopen
twintig jaar bewerkstelligd is, zouden
de prijzen van de produkten vandaag
de dag ca. 75% hoger moeten zijn om
de boeren hetzelfde inkomen te laten
ontvangen als ze nu verdienen.
Hij merkte op dat vooral bij jongeren
Hoewel het al weer een maand gele
den is dat het toernooi werd gespeeld
toch nog de uitslag van het zaalvoet
baltoernooi wat door de afdeling
Sprang-Capelle op 6 dec. jl. werd
georganiseerd.
Evenals in het voorgaande jaar was
er weer een felle strijd tussen de af
deling Schouwen-Duiveland van de
P.J.Z. en de F.C.
Sprang-Capelle.
Mico-boys uit
Ditmaal waren F.C. Mico-boys de
gelukkige winnaars zodat de
einduitslag was:
1. F.C. Mico-boys, Sprang-Capelle
2. P.J.Z. - Schouwen-Duiveland
3. P.J.Z. - Sprang-Capelle.
de vraag rijst welke kant het nu op
moet. Hoewel ze er zelf alles aan
doen om bij te blijven in de breedste
zin van het woord, konstateren ze dat
er een groot verschil is tussen de prijs
die de boer voor zijn produkten
krijgt en de prijs die de konsument
moet betalen. De konsument merkt
maar weinig van de hoge of lage
prijzen die de boer voor zijn produkt
krijgt.
Markusse was van mening dat het
bedrijfsleven ook rekening zal moe
ten houden met wat de konsument
vraagt. Wellicht zal er zeker voor
landbouwprodukten meer gaan gel
den dat het om kwaliteit en minder
om kwantiteit gaat. Aan het slot van
zijn inleiding had hij nog een be
langrijke boodschap voor de konsu
ment. Deze zal met de keus die hij
heeft bereid moeten zijn meer te be
talen voor de primaire levensbehoef
te. Dit kan volgens Markusse zonder
dat het hen geld kost, omdat we nu in
een tijd hebben geleefd dat het extra
bewerken en het steeds moderner
verpakken van levensmiddelen de
konsument meer kost dan men denkt.
Van Diepenbeek: Koöperatie
treedt vooral marktregulerend
op
ging hij voornamelijk in op wat een
koöperatie - gezien zijn doelstelling -
wel en niet kan doen.
Voor een koöperatie is het goed mo
gelijk om door te dringen in de be
drijfskolom om de afstand tussen
producent en konsument te verkor
ten, aldus van Diepenbeek. De vraag
is echter of dit wel doelmatig is. Doel
van de koöperatie is namelijk om zo
danig te handelen dat de marktstruk-
tuur voor de boer optimaal is. Iets wat
een ander goedkoper kan, daar moet
je zelf niet aan beginnen, meende hij.
De koöperatie gaat daarbij ook nog
uit van de maatschappelijke orde die
de boeren en tuinders zelf wensen, en
dat is: zelfstandig ondernemerschap
en ekonomische vrijheid.
De koöperatie bevordert volgens
Van Diepenbeek de konkurrentie
tussen koöperatieve en andere
grootschalige marktpartijen. De
koöperatie is daarbij steeds een al
ternatief, een uitwijkmogelijkheid.
Hierdoor wordt de markt steeds
recht gezet ten gunste van de boer en
tuinder in de gehele land- en tuin
bouw. Ook voor de niet-leden. Van
Diepenbeek besloot met te stellen
dat de koöperatie bij toenemende
internationale machtsvorming op de
markt door multinationale onderne
mingen hard nodig zal blijven.
De koöperatie zal zich, ten gunste
van de boer, ook over de grenzen
heen moeten organiseren.
C. Kalden: Konsument zal meer
moeten gaan betalen voor
primaire behoeften
Chris Kalden, laatste inleider en
sprekend namens het Zeeuws Koör-
dinatie Orgaan, belichte een geheel
ander aspekt van de boer als produ
cent. Hij verwoorde de zienswijze
van de natuurbeschermers op de
boer als beheerder van het land
schap.
Zowel landbouw- als milieuorgani
satie hebben belang bij een gezond
en goed beheerd milieu. Beide heb
ben een verantwoordelijkheid voor
een gebied met meerdere funkties.
Wil je op langere termijn een be
hoorlijke werkgelegenheid binnen
de landbouw handhaven, dan zal
ook een deel van de arbeidstijd bes
teed moeten worden aan het beheer
van de groene ruimte, aldus Kalden.
Probleem daarbij is, zo vervolgde hij,
waar de centen vandaan moeten ko
men. Hij gaf daarbij enkele moge
lijkheden.
Zo zouden de gelden die nu naar de
landbouw vloeien voor ruil en her
verkaveling e.d. voor het beheer
besteed kunnen worden. Ook zou
veel energie en daardoor geld bes
paard kunnen worden.
Belangrijker in het kader van het
studiedag-thema waren de volgende
punten. Kalden bracht naar voren dat
op de eerste plaats het verminderen
van de marge van de tussenhandel
door op verpakking en overbodige
bewerkingen te bezuinigen meer geld
kon vrijkomen voor het agrarische
produkt. Bovendien ook zal de kon
sument, meende hij, in de toekomst
aanzienlijk meer moeten gaan beta
len voor zijn primaire behoeften als
voeding en woning, zeker indien de
konsument prijs stelt op een goede
natuurbeheer.
Volgende week hopen we in een laat
ste artikel de diskussie over de hier
boven afgedrukte inleidingen weer te
geven.
19
