Goed plantmateriaal is ook in de
vollegrondsgroenteteelt van essentieel belang
H,
G,
H et teeltjaar 1980 is bijna ten einde, hetgeen tegelijkertijd betekent
dat de voorbereidingen voor het nieuwe seizoen weer snel zullen aan
vangen. Hiertoe behoort een groot skala aan aktiviteiten, waarbij wij in
dit verhaal ons zullen beperken tot een aantal zaken rondom het
plantmateriaal. Er bestaat met name in de vollegrondsgroenteteelt een-
grote verscheidenheid in de plantenvoorziening. Mede afhankelijk van
de mogelijkheden, het bedrijfstype, soort gewas, de kennis en interesse
worden de planten op eigen bedrijf opgekweekt, of men zoekt het elders
zoals bij plantenkwekers, kollega's en in de vrije handel.
E rvaringen hebben geleerd dat elk
systeem goed kan voldoen, maar er
ook aan alle enige nadelen verbon
den zitten. Het tijdig onderkennen
van de voor en tegens is voor elke
teler van groot belang. Dit laatste
geldt zeker op dit tijdstip, waarbij
bijsturingen voor het nieuwe seizoen
in de meeste gevallen nog mogelijk
zijn.
I n tegenstelling tot de glasgroente
teelt doet de zelfvoorziening ten aan
zien van het plantmateriaal in de vol
legrondsgroenteteelt nog in zeer be
langrijke mate mee. Sommigen me
nen dat het vrijwel een absolute
Plantenkweker
Op goed geluk
Aluminiumfolie onder
vruchtbomen
Hoogwaardig
plantmateriaal
Op eigen bedrijf
Konsuientschap voor de Tuinbouw te
Tilburg,
ing. A.J. van Oijen
rijk dan nogal eens wordt gedacht. Ér
zijn natuurlijk ook nadelen. Zo is het
opkweken van planten als het ware
specialistenwerk. Men moet be
schikken over geschikte grond en
voor een aantal gewassen over extra
hulpmiddelen, zoals glas en/of plas
tik. Noodzakelijk is ook een goede
kennis over zaadhoeveelheden, zaai
tijdstippen en ziekte- en onkruidbe
strijdingsmiddelen. Nalatigheid van
welke kultuurmaatregel dan ook,
kan vaak tot mislukkingen leiden.
- et aantal beroepsplantenkwe
kers wat zich geheel heeft toegelegd
op de voorziening van plantmate
riaal voor groentegewassen in de
vollegrond is relatief gering. Behou
dens enkele uitzonderingen worden
in deze kategorie de planten opge
kweekt in kombinatie met het plant
materiaal voor de glasgroenteteelt.
Voor het plantenkweekbedrijf geeft
de "vollegrond" vaak een welkome
aanvulling, daar de opkweek van een
aantal soorten planten pas aanvangt
na hun hoofdpiek. Een belangrijke
taak heeft het plantenkweekbedrijf
onder meer bij de wat "moeilijkere"
opkweekbare planten. Wij denken
hierbij bijvoorbeeld aan zomerprei.
De opkweek vindt plaats in decem
ber - januari, waarvoor een goed
verwarmde kas nodig is. Dit laatste
geldt, zij het wat verder in het voor
jaar, voor o.a. andijvie- en knolsel-
derijplanten. Verder houdt de plan
tenkweker zich ook bezig met de op
kweek van de overige gewassen. Zijn
goede toerusting en kennis van zaken
stellen hem in staat ook werkelijk
goed plantmateriaal af te leveren.
Voorwaarde is dan echter wel dat
beide partijen van tevoren goede af
spraken maken. Een belangrijk facet
hierbij is het tijdig bestellen, waar
aan een goede planning vooraf gaat.
Vooral dit laatste wordt van plan
ten telerszijde bij de groentetelers als
niet hun sterkste kant gezien. Met
andere woorden, het tijdig doen van
bestellingen en vervolgens het afna-
memoment laten nogal eens te wen
sen over. Men zal als plantenbestel-
ler duidelijk moeten aangeven de
gewenste hoeveelheid, ras, kwaliteit
en datum van afname. Nalatigheid
op één van deze punten brengt vaak
beide partijen in moeilijkheden.
Een methode die vooral de afgelopen jaren opgang heeft gemaakt
is het laten opkweken van het plantmateriaal bij kollega-groen-
tetelers. Het ontstaan van deze groep vindt zijn oorsprong in
enerzijds de toenemende behoefte aan plantmateriaal en ander
zijds aan het ontbreken van voldoende kapaciteit bij de beroeps
plantenkwekers. Een aantal groentetelers heeft deze "ruimte"
opgevuld en is zelfs de plantenteelt als wezenlijk onderdeel van
het teeltplan gaan beschouwen. Hun toerusting en kennis van
zaken is in het algemeen voldoende om goede planten af te
leveren. Uiteraard zijn zij vaak niet in de gelegenheid de warm-
tebehoeftige planten op te kweken. Ten aanzien van afspraken
gelden natuurlijk hierbij dezelfde voorwaarden als bij aankoop
via de beroepsplantenkweker.
r ebrekkige planning, mislukkin
gen, zowel van zelfopgekweekl plant
materiaal als van andere gewassen,
In Poolse proeven werd alumi
niumfolie zilverpapier) in 2 m
brede strips onder appelbomen ge
legd om het op de grond vallende
licht te weerkaatsen en om daarmee
de vruchtkleuring te bevorderen. In
de onderste delen van de bomen nam
de lichtintensiteit bij vier jaar oude
Mcintosh bomen en bij tien jaar ou
de Cortland bomen met 20% toe en
bij dichtgeplante Spartan-bomen
met 10%. In 2 jaren kleurden de
vruchten in de onderste delen van de
bomen beter met folie dan zonder.
Er was geen invloed op vruchtop
brengst, gemiddeld vruchtgewicht of
bloemaanleg in de volgende jaren.
Na 2 jaar verloor de folie zijn weer
spiegelend vermogen door de groei
van algen en korstmossen op de op
pervlakte (Fruit Science Reports
1980).
H.J.
15
H et telen van vollegrondsgroenten
is steeds een ekonomische bedrijvig
heid geweest. Met de in het algemeen
relatief geringe produktenprijsstij-
ging en daar tegenover de sterke
produktiekostenstijging is het eko
nomische gebeuren duidelijk sterker
op de voorgrond getreden. De fak-
toren opbrengsten en kosten zijn
korter bij elkaar komen te liggen. De
marge is kleiner geworden, waardoor
tegelijkertijd tekortkomingen aan de
produktiekant nauwelijks meer kun
nen worden opgevangen. Eén van de
bepalende faktoren aan de produk-
tiezijde is het plantmateriaal. Het
gezegde goed plantmateriaal is de
basis voor een geslaagde teelt, is
meer dan ooit tevoren van toepas
sing. Mankementen aan de planten
kunnen veelzijdig zijn. Allereerst wat
over de raseigenschappen. Bij de
keuze hiervan is het van essentieel
belang deze af te stemmen op die
omstandigheden waaronder het ras
het beste tot zijn recht komt. Kennis
nemen van de officiële rassenberich-
ten en praktijkwaarnemingen is
hierbij onmisbaar. Een niet minder
belangrijk facet is het van'start gaan
met gezond plantmateriaal. Het
komt nogal eens voor dat men de
teelt aanvangt met bijvoorbeeld
len aan het plantmateriaal blijven
hoog, onafhankelijk of men het zelf
opkweekt of verkrijgt via derden.
meeldauw in slaplanten, of preivlieg
in preiplanten. Berucht in dit geheel
is een knolvoetaantasting die daarop
meestal volgt, wordt hiermede ook
de grond voor een reeks van jaren
besmet. Plantgewicht, -grootte, -ste
vigheid en -leeftijd zijn voor vrijwel
alle soorten gewassen verschillend,
maar dienen wel zo optimaal moge
lijk te worden gekozen. Te lichte
preiplanten kunnen een oogstreduk-
tie van 50% of meer veroorzaken,
lange peulen- en tuinbonenplanten
zijn vrijwel waardeloos, gerekte au-
gurkenplanten mislukken vaak van
wege zonnebrand en windschade,
oude bloemkoolplanten geven
meestal een hoog percentage hoor
ders enz. Uit deze opsomming blijkt
heel duidelijk dat de planten een be
langrijke rol spelen. De eisen te stel-
noodzaak js, gezien de grote aantal
len die vaak nodig zijn, anderen kie
zen de tussenweg en beperken zich
tot de opkweek van een gedeelte van
de totale behoefte, terwijl weer ande
ren menen dat volledige aankoop de
beste methode is.
De grote verscheidenheid waarin de
vollegrondsgroenteteelt wordt be
dreven maakt het waarschijnlijk
mogelijk dat allen gelijk kunnen
hebben. Voordelen van eigen op
kweek zijn het niet afhankelijk zijn
van derden en bij goede planning op
elk moment over de planten kunnen
beschikken. Vervolgens is een mo
gelijk voordeeltje de wat lagere prijs,
doch indien alles goed wordt bere
kend waarschijnlijk minder belang-
alsmede vaak ongrijpbare faktoren
zijn elk jaar opnieuw aanleiding om
de aankoop van planten als het ware
inhet Wilde Westen te doen ge
schieden. Vaak is het voor- of hoofd
gewas al geruimd, terwijl men dus nog
moet beslissen welk nagewas zal vol
gen.
Mede door gebrek aan tijd wordt nog
enigszins overhaast uitgekeken naar
advertenties of aanbiedingen elders
om toch maar zo snel mogelijk het
benodigde materiaal aan te kopen.
Natuurlijk hebben wij niets tegen
adverteerders en gaan er zelfs vanuit
dat ze meestal goed plantmateriaal
aanbieden. De groenteteler legt zich
door deze werkwijze duidelijk enkele
onnodige beperkingen op. Allereerst
lijkt het op zijn zachtst gezegd wat
nonchalant de voorziening van het
plantmateriaal pas veilig te stellen
net voor de aanvang van de teelt. In
jaren met voldoende planten nog om1
te hebben, doch bij schaarste grote
kans om achter het net te vissen.
Vervolgens is het vaak zo dat "alle"
rassen te koop zijn, maar het ras wat
juist onder Uw omstandigheden het
beste geschikt is helaas niet. Konses
sies doen aan de rassenkeuze kan in
sommige gevallen grote konsekwen-
ties hebben.
Ten aanzien van de kwaliteit van de
planten zal dan eveneens genoegen
moeten worden genomen met het
aangebodene. Eisen omtrent plant
gewicht, stevigheid, grootte etc. zijn
in deze fase nauwelijks meer moge
lijk. Vanzelfsprekend is het zwart/wit
gesteld dat aankopen, zonder vooraf
te bestellen, altijd problemen opleve
ren. In sommige gevallen klopt het
allemaal precies en is het prettig dat
op dat moment nog kan worden ge
handeld. De gevallen waarbij het een
en ander minder goed verloopt zijn
echter zeker zo talrijk. Voldoende
reden om ten aanzien van het plant
materiaal zich tijdig in te dekken en
het op goed geluk kopen te beperken
tot de uiterste noodgevallen.
