WAAROM HIER
SUIKERBIETEN
GROEIEN
HELP EEN
SCHAAP DAT
ONDERSTE
BOVEN LIGT
fferini
voor de vensterbank
Jlnanas
Een zoet verhaal
Zoetmakers
Op de Nederlandse akkers is de
oogst al een tijdje volop aan de
gang. Wie onderweg zijn of haar
ogen goed de kost geeft zal zien
hoe er met man en macht aan
gewerkt wordt de granen, aard
appelen en peulvruchten van het
land te halen. Dankzij het goede
zomerweer van de laatste tijd
komt er dit jaar meer van de oogst
terecht dan menigeen in de koude
en ontzettend natte periode van
juni en juli vermoedde. Niette
min hebben talloze akkerbou
wers erg veel schade geleden.
Door wateroverlast en zuurstof
gebrek hebben de gewassen op
veel plaatsen, met name op de
lagere percelen in Limburg en
langs de grote rivieren, nogal ge
leden. De melkveehouders heb
ben ook weinig redenen om te
juichen. Het was weliswaar goed
weer om het gras te maaien, maar
de kwaliteit van dit ruwvoer is,
omdat het door het natte weer pas
laat kon worden gemaaid, minder
dan vorig jaar. Het is te hopen
voor de boeren dat het goed
groei- en oogstweer blijft. Want
al raken talrijke akkers leeg, be
langrijke gewassen als snijmais en
suikerbieten raken pas de ko
mende maanden oogstrijp.
Bij de suikerbieten willen we
even wat langer stilstaan. Dat wij
hier vandaag-de-dag een stuk
land begroeid met suikerbieten
aantreffen, vinden we heel ge
woon. Maar eigenlijk is dat hele
maal niet zo normaal. Suikerbie
ten horen oorspronkelijk niet in
Nederland en de ons omringende
landen thuis. Zo'n anderhalve
eeuw geleden viel hier geen en
kele bieteplant te ontdekken.
Als de mensen in het verleden iets
een zoetere smaak wilden geven,
dan gebruikte men honing, zoete
plantedelen of zoete vruchten.
Later - toen de tropische gebie
den waren ontdekt en men daar
suikerriet aantrof - gebruikte men
een andere zoetmaker, namelijk
rietsuiker. Lange tijd kwam
daarin weinig verandering. De
meeste Europese landen hadden
wel koloniën in tropische streken
waar suikerriet werd verbouwd.
Of men importeerde riet of suiker
uit andere landen. Maar het was
Napoleon, de Franse keizer en
overheerser van het Europese
vasteland, die er voor zorgde dat
alles anders werd. Hij kon Enge
land niet op de knieën krijgen en
om dat land in zijn internationale
handel te treffen, voerde hij het
Continentale Stelsel in. Dit hield
in dat alle havens op het conti
nent van Europa (ook de Neder
landse) werden gesloten voor
Engelse produkten en schepen.
Ook voor suikerriet en rietsuiker
dus. Vandaar dat men in Europa
een vervanging voor die suiker
probeerde te vinden. De ontdek
king van de Berlijnse scheikundi
ge Marggraf, namelijk dat je uit
de wortels van de bieteplanten
die in de landen rond de Middel
landse Zee in het wild groeiden
suiker kon halen, kwam precies
op tijd. Bietsuiker krijg je, zo
ontdekte hij, door bietewortels
fijn te maken en ze steeds op
nieuw te koken. Overal in Europa
begon men daarom suikerbieten
te verbouwen en suikerfabrieken
te stichten. In ons land werd in
1811 in Wageningen de eerste fa
briek geopend.
Wilt U gratis een exotische ven-
sterbanktuin? Dat kan: zowel het
daarvoor benodigde plantenma-
teriaal als de hulpmiddelen kun
nen uit afval worden gehaald.
Om te beginnen heeft u dan
wegwerpverpakkingen nodig.
Glazen potten zonder statiegeld
bijvoorbeeld kunnen dienst doen
als miniatuur broeikas. Worden
ze omgekeerd op vochtige aarde
gezet, dan ontstaat een ideaal
microklimaat. Kartons waarin
melk of vruchtensap wordt ver
kocht, kunnen worden doorges
neden; dan heeft men goed
tegen vocht bestande kweekpot-
ten die tegen elkaar worden ge-
Een schaap ondersteboven in de wei. Dat zie je soms en dan is
het beter om niet te blijven kijken, maar om iets te doen. Het
beestje kan namelijk meestal niet meer op eigen kracht over
eind komen. Het is "verwenteld". Als het niet bijtijds op de
poten wordt geholpen, gaat het dood. Een schaap dat valt en
op zijn rug terecht komt, heeft van alles tegen bij zijn pogin
gen om op te staan. Terugrollen wil vaak niet lukken door de
brede rug en de korte poten. Ook de verende vacht belemmert
het terugrollen. Bovendien kan de inhoud van de pens (een van
de vier magen van het schaap) naar beneden zakken als het
dier op zijn rug ligt. Het zwaartepunt van het schaap komt dan
heel dicht bij de grond, wat een belemmering temeer is voor
het overeind komen.
In het ondersteboven liggende schapelijf gaan er dingen mis,
die uiteindelijk de dood van het schaap tot gevolg hebben.
Bijgaande tekening leert ons hoe een verwenteld schaap te
redden.
de mogelijkheden met zaden van
appelen, peren, pruimen, perzi
ken en druiven. Alle zijn ze af
komstig van hybriden die van
enten zijn opgekweekt. De zaden
herbergen eigenschappen van
een eindeloze reeks voorouders
en daarop is geen peil te trekken.
Een pit van een lekkere appel kan
zeker een boompje opleveren,
maar misschien hebben die
vruchten eigenschappen van
voorvaders die in de stamboom
liefst vergeten worden. Pruime-
pitten kunnen uiteindelijk sma
kelijke vruchten opleveren, maar
van druiven kunnen wel, zowel
binnen als buiten, mooie klim
planten komen, maar geen heer
lijke vruchten.
zet in een plastik groentebakje
zoals er bij de groenteman en op
de markt bij stapels liggen. Tot
dat het zaad gekiemd of het stek
geworteld is, moet de laag voch
tige grond met zaad of stek be
dekt worden met een doorzichti
ge plastik zak. Wat gekócht moet
worden is een zak bloemisten-
grond of een aantal turfschijfjes
met een netje erom, die, als ze
worden bevochtigd, sterk in om
vang toenemen.
Als de benodigdheden zijn ver
zameld kan worden uitgekeken
naar geschikt basismateriaal.
Begonnen kan worden met een
ananas die wordt aangeschaft
kompleet met groene "kuif".
Het groene blad moet frisgroen
en stevig zijn. Als de ananas voor
de konsumptie wordt aangesne
den, wordt de kuif er vlak boven
het vruchtvlees van gescheiden.
Ze wordt dan op een met water
gevulde pot gezet, zodanig dat ze
het water juist niet raakt. Wordt
dat steeds op het juiste peil ge
houden, dan zullen er kleine
wortels verschijnen; als er daar
genoeg van zijn kan de plant
worden gepot.
De avocado is een exotische gast
tussen de vertrouwde sla, kroten
en andijvie. Velen zullen een
avocado als kamerplant wensen.
In dit geval wordt de bruine schil
voorzichtig van de pit afgehaald.
Vervolgens worden er rondom
tandestokers ingestoken waarop
ze op de rand van een met water
gevuld glas kan hangen; het
brede ondereind van de pit zit in
het vocht. Het geheel wordt dan
warm maar niet al te licht weg
gezet en na een paar weken
schiet een sterke witte penwortel
het water in; bovenop verschijnt
een spruitje.
De nieuwe plant kan worden ge
pot en op een zonnige plaats ge
zet, waarna een enkele stengel
met blad verschijnt die binnen
een jaar het plafond kan berei
ken. Snoeien heeft tot gevolg dat
er krachtig groeiende zijscheuten
ontstaan.
Selektie is er de oorzaak van dat
sinaasappels en mandarijnen
tegenwoordig weinig pitten heb
ben. Wie wil zaaien moet de
beste pitten uitzoeken uit een
goede rijpe vrucht. Ze worden in
een glas water gelegd en de pit
ten die na verloop van tijd zinken
zijn geschikt om te worden ge
zaaid. Dat gebeurt dan bij voor
keur in natgemaakte turfschijfjes
die in een bakje, afgedekt met
glas of plastik, in de vensterbank
worden gezet. Na twee drie
weken verschijnen de kiem-
plantjes en kan de afdekking
weg. Als de netjes vol wortels
zitten, worden ze in een met aar
de gevulde pot in de zon gezet.
Bloesem behoort tot de moge
lijkheden; op vruchten kan nau
welijks worden gerekend.
In de schijven vy^termeloen zit
ten veel grote zwarte pitten. Als
die eerst goed worden gewassen
en dan een paar weken op een
donkere plaats in'een glazen pot
of plastik zak worden bewaard,
kunnen ze worden gezaaid. Dat
kan zowel in turfschijfjes als me
teen in een pot aarde waarover
aanvankelijk een plastik zak
wordt getrokken. Na een paar
weken kiemen de zaden, waarna
een snel groeiende plant voor de
dag komt. Binnen blijft ze laag,
maar in een zonnige tuin kan een
flinke hoogte worden bereikt.
Ook andere meloenen kunnen zo
worden gezaaid. Eindeloos zijn
5
