Kwaliteitsverbetering van consumptie aardappelen door uitbetaling naar kwaliteit D e produktie van consumptie-aardappelen in Nederland is ongeveer het dubbele van wat we zelf nodig hebben. Dit betekent, dat elk jaar een grote hoeveelheid als vers produkt of verwerkt tot bijvoorbeeld frites, moet worden uitgevoerd. Vooral in jaren met een ruime marktvoorzie- ning in de landen om ons heen is een zo grote export nauwelijks of niet te realiseren, hetgeen in het verleden meerdere malen is gebleken. Alleen als we regelmatig over een betere kwaliteit aardappelen be schikken dan onze concurrenten zijn er meer mogelijkheden voor een lonende afzet. SYSTEEM VAN UITBETALING NAAR KWALITEIT TELER-COLLECTEUR A an de hand van een monster wordt een partij aardappelen of een gedeelte daarvan beoordeeld op de hierboven genoemde kwaliteitsei genschappen. Hierbij wordt ook de zwaarte van het gebrek, bijvoorbeeld de mate van blauwgevoeligheid of de mate van glazigheid, opgenomen. Dit resulteert per eigenschap in een D e monstername vindt in principe plaats op het collecterend bedrijf, direct na aankomst van de aardap pelen. Teler en handelsbedrijf kun nen echter anders overeenkomen. Per partij van 50 ton (of 25 ton, maar dan betaalt de teler extra kosten) wordt bij voorkeur met behulp van auto matische monsternameapparatuur een zgn. tarreringsmonster genomen. Uit dit monster worden willekeurig 2 zogenaamde kwaliteitsmonsters van elk 100 knollen in de maat 45/55 mm (of in een jaar met een grof produkt 50/60 mm) geraapt. Eén van deze monsters wordt in het kwaliteitsla boratorium van het collecterend be drijf door een beëdigd kwaliteitsdes- kundige beoordeeld op blauwgevoe ligheid, beschadiging en onderwa tergewicht; het andere, het zoge naamde duplomonster wordt tot 5 dagen na verzending van de uitslag van de kwaliteitsbeoordeling aan de teler, onder geconditioneerde om standigheden bewaard. Dit monster dient als controlemonster in geval van geschillen. Kwaliteit is noodzaak Ir. C.D. van Loon, PAG V, Lelystad Hoe de kwaliteit verbeteren? Welke kwaliteitseigenschappen zijn in de regeling opgenomen? Indeling in klassen Premies en kortingen Vaststelling van de kwaliteit a. Bemonstering b. Beoordeling c. Geschillen Kwaliteit is ook bijzonder belangrijk voor de aardappelverwerkende industrie, teneinde tegen een zo laag mogelijke kostprijs een goed eindprodukt te kunnen maken. Een kwalitatief goede aardappel kan er verder belangrijk toe bijdragen, dat de al jarenlang durende daling van de binnenlandse consumptie tot staan komt. In het vorige nummer van dit blad werd ingegaan op de financiële betekenis van uitbetaling naar kwaliteit. Er zijn verschillen mo gelijk tot 1800,— per ha. In bijgaand artikel wordt uiteengezet hoe de kwaliteitsbeoordeling plaats vindt. Opgemerkt kan nog worden dat het beschreven systeem de laatste jaren snel aan bete kenis heeft gewonnen. Reeds wordt circa 25% van de aardappel oogst op deze wijze verhandeld en uitbetaald. Een betere kwaliteit van de con sumptieaardappel kan alleen wor den bereikt als alle betrokken scha kels hieraan meewerken. Noch de telers, noch de handel kunnen dit al leen. Beide zullen elk op hun terrein die maatregelen moeten nemen wel ke tot een goed produkt leiden. Een stimulans hiertoe kan uitbetaling naar kwaliteit zijn. Als een beter produkt meer geld in 't laatje brengt, dan wordt men als teler of als han delsbedrijf beloond voor de extra aandacht en moeite die het streven naar een kwaliteitsprodukt vergt. Begin 1978 zijn Landbouwschap en VBNA, de organisatie van de aard- appelhandel, het eens geworden over een systeem van uitbetaling naar kwaliteit voor de schakel teler - col lecterende handel. Deze regeling is vastgelegd in de Algemene Model- voorwaarden voor de uitbetaling naar kwaliteit en consumptie-aard- appelen teler/collecteur. Sinds medio 1977 is een soortgelijke uitbetalingsregeling van kracht voor de schakel collecterende handel/fri- tesindustrie, PF-1 genaamd. Afhankelijk van de kwaliteit van de aardappelen betaalt de fritesindus- trie premies of worden kortingen ge hanteerd, als op basis van deze rege ling zaken wordt gedaan. In deze brochure zal de regeling teler-collec teur in grote lijnen worden uiteenge zet. Daarnaast zal worden ingegaan op een aantal maatregelen die bij de teelt en de verdere behandeling van de aardappel kunnen leiden tot een betere kwaliteit. B ij uitbetaling naar kwaliteit zijn de volgende kwaliteitseigenschap pen betrokken: - blauwgevoeligheid (knoltempe- ratuur) - onderhuidse verkleuringen (als gevolg van rooi- en transportbe schadiging) - glazigheid (als gevolg van door was) - onderwatergewicht (drogestofge halte) Een grote blauwgevoeligheid van aardappelen kan bij stoten of vallen aanleiding geven tot blauwverkleu- ring van het knolweefsel. Blauw is een gebrek dat samen met onder huidse verkleuringen als gevolg van rooi- en transportbeschadiging de kwaliteit van een partij ernstig af breuk doet. Deze gebreken bezorgen in het bijzonder de fritesindustrie grote problemen: de blauwe of be schadigde plekken moeten na het schillen met de hand worden uitges neden, hetgeen extra arbeid vergt en verlies aan grondstof met zich mee brengt. Bovendien is de kwaliteit van het eindprodukt gemaakt uit een partij met veel blauw en beschadi ging als regel slechter dan van een goede partij. Ook voor de huisvrouw betekent het 10 moeten wegsnijden van blauwe en beschadigde plekken meer werk en verlies aan produkt. Een bijzonder ernstig kwaliteitsgebrek is glazigheid van aardappelen. Glazige knollen - dit zijn knollen met een laag onder- water-gewicht - zijn niet eetbaar. Ook de aardappelverwerkende in dustrie ondervindt veel moeilijkhe den van dit gebrek. De temperatuur van de knollen heeft een grote invloed op het wel of niet blauw worden van blauwgevoelige aardappelen bij bewerking. Als de aardappelen bij het collecterend be drijf aankomen moeten ze daarom een temperatuur hebben van min stens 12 graden C. Met name in jaren waarin doorwas is opgetreden kan het onderwatergewicht van sommige partijen zo laag zijn, dat hierdoor ernstige afbreuk wordt gedaan aan onder meer de kookkwaliteit. Met het oog hierop is voor het ras Bintje een minimum onderwatergewicht gesteld van 320 gram. Partijen met een lager onderwatergewicht worden in de categorie "afwijkend" ge plaatst. waarderingscijfer (index). Elk waar deringscijfer wordt nu vermenigvul digd met een zgn. wegingsfactor. Hoe ernstiger het gebrek, hoe hoger de wegingsfactor. De wegingsfactor voor glazigheid is 3, voor onder huidse verkleuringen 2 en voor blauwgevoeligheid 1De drie waar deringscijfers, vermenigvuldigd met hun wegingsfactor worden tenslotte opgeteld. Dit levert de zogenaamde kwaliteitsindex van de partij (zie voorbeeld in tabel 1). De hoogte van de kwaliteitsindex bepaalt de inde ling van de partij in één van de kwa liteitsklassen. Er zijn vier kwaliteits klassen, namelijk: Klasse 1 Extra Klasse 1 Basisklasse Afwijkend De eisen die aan de basisklasse wor den gesteld, komen ongeveer over een met de minimumkwaliteitseisen van de "Verordening kwaliteits- en sorteringseisen consumptie-aardap pelen 1969" van het Produktschap voor aardappelen. De begrenzing van de kwaliteitsklassen is als volgt: oor de klassen 1 Extra en 1 wordt een premie gegeven van respectieve lijk 10 en 5% van de prijs die geldt voor de Basisklasse. Als een partij niet aan de eisen van de Basisklasse voldoet (klasse Afwijkend), dan wordt een korting toegepast, die bij een kwaliteitsindex tussen 15 en 25 varieert van ca 3 tot 20%. Bij een kwaliteitsindex gröter dan 25, d.w.z. een zeer slechte kwaliteit van de partij, zullen teler en collecteur ge zamenlijk een prijs moeten overeen komen. Als glazigheid in een partij wordt vermoed, wordt bovendien een monster van 20 kg uit het tarrerings monster genomen ter beoordeling op het voorkomen van glazigheid. Dé kwaliteitsbeoordeling gebeurt als volgt: Zodra het kwaliteitsmonster is genomen, wordt het geschud op het zogenaamde blauwschudapparaat. Na 3 dagen bewaring onder gecon ditioneerde omstanstandigheden worden de knollen licht geschild (80 -95% van de schil verwijderd). Ver volgens wordt de mate van blauw- verkleuring, die een maat is voor de blauwgevoeligheid en het voorko men van onderhuidse verkleuringen vastgesteld. Hierna wordt het ge schilde monster het onderwaterge wicht bepaald. Als de aardappelen "van achter de rooimachine" zijn geleverd, wordt bij het de ontvangst van de partij ge nomen monster binnen drie weken beoordeeld. Dit om eventuele rooi- beschadiging (rooierslag) vast te kunnen stellen. Eventuele beoordeling op glazigheid gebeurt met behulp van een zoutbad (soortelijk gewicht 1,060) en door doorsnijden van de knollen die in het zoutbad komen bovendrijven. De temperatuur van de aardappelen wordt direct na aankomst op het collecterend bedrijf met electroni- sche apparatuur gemeten. In geval van geschillen over het niet voldoen van de aardappelen aan de overeengekomen voorwaarden, wordt de mogelijkheid van expertise geboden. Geschillen naar aanleiding van een overeenkomst aangegaan op basis van de modelvoorwaarden voor uitbetaling naar kwaliteit kun nen worden beslecht door arbitrage. Klasse Kwaliteitsindex Toleranties glazigheid onderwatergewicht 1 Extra 1 Basis Afwijkend Max. 5,0 5,1 - 10,0 10,1 - 15,0 >15,0-25,0 0% max. 4% licht max. 1% zwaar 4% matig of max. 6% matig min. 320 gram min. 320 gram min. 320 gram

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch landbouwblad ... ZLM land- en tuinbouwblad | 1980 | | pagina 10