In ruim één uur melkt boer
Van Santen 60 a 70 koeien
Melkveehouderijbedrijf tot in
detail in beeld
MENGVOEDERPRODUKTIE IN
NEDERLAND GESTEGEN
H et melken op dit bedrijf ge
schiedt 's morgens van kwart voor zes
tot zeven uur en 's avonds van vijf tot
kwart over zes. "Dat is zuivere
melktijd", zegt Van Santen. "Ik ben
natuurlijk wel meer tijd kwijt met de
dingen die ik voor en na het melken
K asteelhoeve" heet de boerderij van melkveehouder J.J. van Santen
in Voorschoten. Deze naam is te danken aan het nabije kasteel Duive-
noorde, waar de boerderij vroeger bij hoorde. De boerderij is eeuwe
noud, maar in de loop van de tijd zijn er steeds noodzakelijke vernieu
wingen aangebracht. Zo ontstond het bedrijf, dat op de grote kleuren
wandplaat tot in de geringste bijzonderheden is afgebeeld door de
bekende tekenaar Rudolf Das.
W ie, zoals Van Santen, een een
mansbedrijf erop nahoudt, al steekt
zijn vrouw uiteraard menigmaal een
handje toe - moet zijn tijd goed ge
bruiken. En bovendien zijn bedrijf
op z'n duimpje kennen. Voor een
invaller, zoals die onlangs werd in
geschakeld toen het echtpaar Van
Santen een weekje ging uitblazen op
de Canarische Eilanden, dreigt het
weieens wat te veel van het goede te
worden. Maar de Van Santens trof-
Roodbonten
H,
Verkoop zuivelprodukten in de lift
Uiteenlopende ontwikkelingen in de
produktie van mengvoeders in EG
Unieke kleurenwandplaat verkrijgbaar
Melkveehouderij
fen toch bij thuiskomst alles in bla
kende welstand aan. "Met al deze
apparatuur gaat het toch heel wat
makkelijker dan vroeger", meent
Van Santen.
's omers brengen de koeien de
dag buiten door en ze blijven 's
avonds na het melken binnen tot de
volgende ochtend. Ze grazen minder
en zo kan Van Santen optimaal ge
bruik maken van de beperkte op
pervlakte land aan deze kant van de
gevaarlijke weg. "Nee," zegt hij, en
zijn vrouw knikt instemmend, "het is
niet lastig om de dieren uit de wei
naar de stal te krijgen. Ze komen al
aanlopen als het tijd is voor het mel
ken. Altijd dezelfde dieren voorop en
dezelfde achteraan".
.et vee van Van Santen is zwart
bont en roodbont. De roodbonten zijn
in de meerderheid. "Ik fok door met
rode stieren", verklaart Van Santen.
Hij geeft de voorkeur aan roodbonte
koeien, omdat die bij verkoop nog
weieens wat meer willen opbrengen
dan hun zwartbonte zusters. "De
roodbonten zijn iets meer behangen",
verklaart hij, een vakterm voor be-
vleesdheid van de koe gebruikend.
We komen hier echter op een gebied
vol voetangels en klemmen want over
de eigenschappen van verschillende
kleuren koeien komen de kenners
niet uitgepraat en uitgeredetwist.
In de twaalf weken eindigend 26 ja
nuari 1980 werd door 63% van alle
huishoudingen boter gekocht vol
gens onderzoek van het Nederlands
Agrarisch Marktonderzoek
(N.I.A.M.). De gekochte hoeveelhe
den boter lagen op een niveau dat
sinds 1964 niet meer was bereikt,
namelijk 1,51 kg per huishouding.
Kaas
Ook de aankopen van kaas ontwik
kelen zich zeer bevredigend. De
aankopen waren in de twaalf weken
eindigend 26 januari 1980 5,1% gro
ter dan in de overeenkomstige pe
riode een jaar geleden. In de distrik-
ten I (de drie grote steden in het
Westen van het land) en II (het
overige Westen buiten de grote ste
den) waren de aankopen zoals ge
woonlijk hoger dan in de overige
delen van het land. Ook is weer ge
bleken dat de aankopen toenemen
naar gelang de huisvrouw ouder is.
Konsumptiemelk en konsumptie-
melkprodukten
De belangstelling voor drinkyoghurt
en dessertprodukten nam in de 12
weken eindigend 23 februari 1980
verder toe. Het is een verheugende
ontwikkeling' dat deze produkten zo
goed door de konsument worden
ontvangen. Dit is des te meer van
belang omdat de afzet van kon
sumptiemelk reeds geruime tijd
stagneert.
In 1978/79 werd door 431 partikuliere en 116 koöperatieve bedrijven
13.530.221 ton mengvoeder geproduceerd, vergeleken met 12.212.771
ton in het voorgaand jaar, wat een stijging betekent van 10,8%.
Telt men de produktie van 526.829 ton kunstmelkvoeder erbij (513.269)
dan komt men tot een totaalproduktie van 14.057.050 ton, dat is 10,5%
meer dan de produktie in 1977/78 die 12.726.039 ton bedroeg.
Onderverdeeld naar de verschillende
soorten, vertoont de produktie vol
gend beeld.
Rundveevoeder 4.684.047 ton
(4.097.927) of 14,3% meer. Varkens
voeder 5.968.078 ton (5.429.488) of
9,9% meer. Mestpluimveevoeder
1.000.479 (1.024.579) of 2,4% meer.
Legpluimveevoeder 1.665.611 ton
(1.496.366) of 11,3% meer. Diversen
188.510 ton (187.906).
De toeneming van de produktie is
vooral toe te schrijven aan de geste
gen produktie van rundveevoeder.
Dat hangt dan weer samen met de
slechte ruwvoederpositie in de winter
van 1978/79. De toeneming van
1978/79 is zeer hoog en men moet
teruggaan tot 1972/73 om een der
gelijk hoog groeipercentage terug te
vinden. Meer dan de helft van de
mengvoederproduktie (zonder
kunstmelkvoeder) vond plaats in een
28-tal bedrijven, waar 7.522.504 ton
werd geproduceerd.
Het aandeel van de 431 partikuliere
bedrijven aan de totale produktie
bedroeg 6.306.286 ton, dat van de
116 koöperatieve bedrijven bedroeg
7.223.935 ton.
Graanaandeel gedaald
Het graanaandeél in de mengvoe
derproduktie van 16,6% is in 1978/79
met ongeveer 2% ten opzichte van
voorgaand jaar gedaald. Het mai-
saandeel dat sinds 1973/74 zich in
stijgende lijn bewoog, laat in
1978/79 voor het eerst een daling
zien van 4%. Deze daling werd op
gevangen door een stijging van 2,9%
van het gerstaandeel van 1,7% van
het tarweaandeel.
Kunstmelkvoeders
Van de produktie van kunstmelk
voeders die steeg van 518.063 ton tot
520.623 ton, werd 381.508 ton in het
binnenland afgezet (391.371) en
139.794 ton (123.143) ton uitgevoerd.
Het aandeel magere melkpoeder dat
verwerkt werd daalde van 208.286
ton tot 207'600 ton.
Ontwikkeling E.E.G.
In de Gemeenschap is het graanver-
bruik voor veevoederdoeleinden in
1977/78 ten opzichte van voorgaand
jaar met 527.000 ton gestegen.
vdw
Tijdens een bijeenkomst van de
F.E.F.A.C. is in 1979 de omzet van de
mengvoederindustrie in de Gemeen
schap als geheel bevredigend ge
weest. Dat geldt overigens niet voor
België.
De toeneming in de verschillende lid
staten liep uiteen van 5,3% in Frank
rijk tot 21,7% in Ierland.
Voor de gehele Gemeenschap be
draagt de toeneming ongeveer 8,5%
tot 77,8 miljoen ton. In 1978 bedroeg
de toeneming nog slechts 6% en in
1977 3%.
In de periode 1970/1978 steeg het
aandeel rundveevoeders in de totale
produktie van mengvoeders in de
Gemeenschap van 28,7% tot 33,3%
en die van varkensvoeders van 34,7%
tot 35,0%.
Het aandeel pluimveevoeders even
wel daalde van 33,1% tot 26,0%. De
produktie van rundveevoeder is
sinds 1970 met 63% gestegen, terwijl
in die periode de omvang van de
rundveestapel met slechts 9% steeg.
De F.E.F.A.C. is de Europese orga
nisatie van mengvoederfabrikanten.
Ontwikkeling in Nederland
In 1978/79 bedroeg de mengvoeder
produktie in Nederland, volgens ge
gevens van het Produktschap voor
Veevoeder ongeveer 13,5 miljoen ton,
dat is 10,7% meer dan in 1977/78.
De produktiestijging deed zich vooral
voor bij het rundveevoeder, waarvan
de produktie met 14% steeg.
De produktie van varkensvoeder
steeg met 10% tot 6 miljoen ton, die
van pluimveevoeder met bijna 8% tot
2,7 miljoen ton.
deskundigen RMO wordt genoemd,
de melk afhalen.
nemen in de kofferruimte van de auto
van de inseminator.
Op de plaats is ook te zien hoe een
hooiberg precies in elkaar zit, hoe een
grasop raap wagen werkt, wat er in de
verschillende schuren en andere ge
bouwen te vinden is en zelfs hoe de
boer en boerin hun moestuintje heb
ben ingericht. Bij alle onderdelen
staan cijfers. Onderaan de plaat wordt
alles verklaard. Dit kleurenaffiche is
een uitgave van de Stichting Public
Relations Land- en Tuinbouw te Den
Haag. Het is (tegen kostprijs) ver
krijgbaar door f 5,— vijf gulden)
over te maken op postgiro 53 66 16
m.v.v. "Melkveehouderijplaat". Men
krijgt de wandplaat dan opgerold in
een koker thuisgestuurd:
B ij de Kasteelhoeve behoort 33 ha
grasland. Hiervan ligt 16 ha vlakbij de
boerderij. De rest ligt aan de over
kant, dat wil zeggen: aan de andere
zijde van de Veurseweg. Dit is een
belangrijke verkeersweg, zeker geen
weg om bijvoorbeeld tweemaal daags
over te steken met een stel koeien.
Daarom gebruikt Van Santen dit land
voornamelijk voor het maaien van
kuilgras en voor de rest laat hij er de
droogstaande koeien en het jongvee
weiden. De melkkoeien en de kalf-
koeien (dat zijn aanstaande moeders)
vertoeven in de ligboxenstal. Dat wil
zeggen: zo is de situatie in milde
jaargetijden. In de winter blijft het
hele gezelschap in de stal. De ligbox
enstal biedt plaats aan 105 koeien.
B oer Van Santen ziet kans om zijn
melkkoeien - gemiddeld moeten er
tweemaal daags zestig tot zeventig
koeien worden gemolken - binnen
vijf kwartier van hun melk te verlos
sen. Zijn dieren geven blijkens de
gegevens van de melkkontrolevere-
niging gemiddeld 5.723 liter melk
met 3,33% eiwit en 3,7% vet in een
laktatieperiode van 325 dagen. Ge
middeld per dag is de melkgift 17,62
liter. Driemaal per wêek komt een
tankauto, de zogeheten rijdende
melkontvangst die in de kring van
moet doen". Maar als je ziet in welk
tempo hij zijn bezigheden verricht,
ben je ervan overtuigd dat ook deze
werkzaamheden niet meer tijd in
beslag zullen nemen dan werkelijk
strikt nodig is.
Voor wie weieens precies zou willen
weten wat er allemaal te zien en te
doen is op een boerderij waar melk
koeien worden gehouden, is er een zeer
bijzondere kleurenwandplaat be
schikbaar. Tot in de geringste details
staat op dit 82 cm brede en 60 cm hoge
affiche een bestaand melkveehoude
rijbedrijf (van J.J. van Santen, te
Voorschoten) afgebeeld. Het is een
werkstuk van de tekenaar Rudolf Das.
Hij biedt de toeschouwer een komplete
inkijk en doorkijk "vanuit de lucht".
Men ziet de koeien in hun ligboxen
stal. Dit type stal heeft een enorme
opmars gemaakt in ons land. De die
ren kunnen hierin vrijelijk rondlopen
en wanneer ze daaraan behoefte heb
ben, kunnen ze gaan liggen in de
daartoe bestemde ligplaats (ligbox). 's
Zomers verblijven de koeien overdag
in de wei. Grenzend aan de stal ziet
men twee belangrijke ruimten. In de
ene worden de koeien gemolken. Hier
kunnen acht koeien tegelijk worden
bediend. In de tweede ruimte bevindt
zich een grote koeltank. Daarin komt
de melk rechtstreekss van de koe te
recht. Verscheidene interessante on
derdelen van het bedrijf staan nog eens
extra en vergroot op de plaat afge
beeld. Zo kan men precies zien hoe de
boer de koeien melkt, hoe een ligbox
er uitziet, hoe de dieren eten door een
zelfsluitend voerhek, wat een koeka
lender (met data voor bevruchting en
drachtigheid van de koeien) is en hoe
die werkt en men kan zelfs een kijkje
7
