Onteigening: hoe zit dat eigenlijk? Ondernemer zijn en worden w O M i K, Landbouwschap kritisch over wijziging Onteigeningswet B H, I n Nederland is de tijd allang voorbij, dat een weg met een grote bocht om een partikulier landgoed heen moest worden gelegd, omdat de baron geen meter grond aan de gemeente wilde afstaan. Sinds 1851 namelijk kan partikulier onroerend goed onteigend worden ten behoeve van de gemeenschap. H, Achterkant markering 1 april verplicht Beste nieuwe Braks Landbouwschap verdeeld over wetswijziging Waardedaling Verkeerswaarde Meerwaarde Verdeeld Bijdrage Als eerste vereiste moet vaststaan dat bijvoorbeeld agrarische grond in het algemeen belang beschikbaar behoort te komen voor woningbouw, wegenaanleg, en dergelijke. Veelal zal dit blijken uit een goedgekeurd bestemmingsplan. Op de tweede plaats moet de overheid een reële poging hebben gedaan om de benodigde gronden in minnelijk overleg in handen te krijgen. Meer dan 90% van de overheidsaankopen komt op deze manier tot stand. oeren en tuinders worden in de onderhandelingen over de verkoop van agrarische grond bijgestaan door deskundigen, die vaak in dienst zijn van hun eigen standsorganisatie. Uiteraard kijken beide partijen over hun schouder heen naar de recht bank: zou de rechter bij een even tuele onteigening een hogere ver goeding toekennen dan in het min nelijk overleg wordt aangeboden, of misschien een lagere? Met andere woorden: op basis van de Onteigeningswet moet de ge meente eerst trachten in onderling overleg met de partikulier tot een akkoord te komen. at komt er zoal kijken bij de onderhandelinqen die kunnen voor komen, dat het tot onteigening komt? Allereerst gaat het om de waardebe paling van de grond en de gebouwen. Het gaat vaak ook om een waarde daling van de niet te onteigenen za ken, bijvoorbeeld bij de aanleg van een weg dwars door het bedrijf of de bedrijfsgebouwen die - wanneer ze niet aangekocht worden - veel te groot worden voor het verkleinde bedrijf. Heel belangrijk is verder de inko- mensschade-vergoeding: zonder on teigening had de eigenaar-gebruiker of de pachter nog jarenlang inkomen kunnen verwerven op de grond in kwestie. Het kan ook zijn, dat het resterende bedrijf slechter te exploi teren is, bijvoorbeeld doordat bepaal de percelen slechts via een grote om weg bereikt kunnen worden. Als de bedrijfswoning ook moet ver dwijnen komen er nog eens verhuis kosten bij, aankoop- of bouwkosten voor een andere woning of hogere woonkosten voor een huurwoning. Het komt bij dit alles neer op werk van echte deskundigen. Zij baseren zich op de regels die in meer dan honderd jaar rechtspraak zijn ont wikkeld. ver de Onteigeningswet is reeds lang een maatschappelijke diskussie aan de gang. Wanneer agrarische grond die bijvoorbeeld voor wo ningbouw bestemd is, wordt ontei gend, wordt de waarde van de grond vastgesteld op basis van de verkeers waarde: wat zou een redelijk hande lende koper voor deze grond bieden gelet op de kwaliteit, ligging en ge bruiksmogelijkheden voor andere doeleinden? Uiteraard zal een bouwondernemer voor gronden met een bestemming woningbouw, vaak een hoger bedrag willen betalen dan voor gronden, die slechts voor agrarisch gebruik zijn aangewezen. De gronden die be stemd zijn voor woningbouw doen een zekere meerwaarde. Juist deze meerwaarde is volop in diskussie. - et huidige Kabinet heeft eind vorig jaar een eigen ontwerp tot wij ziging van de Onteigeningswet inge diend. Het uitgangspunt van de vrije verkeerswaarde blijft daarin ge handhaafd, doch er worden diverse korrekties voorgesteld om de in vloed, die de overheid op de ver keerswaarde kan hebben gehad, uit te schakelen. Het Landbouwschap is verdeeld over de vraag of wetswijziging wel nodig is en of uitgegaan moet wor den van de verkeerswaarde of van de gebruikswaarde. Wel is er overeen stemming binnen het Landbouw schap over het beginsel, dat zowel voordelige als nadelige overheidsin vloeden bij de waardebepaling bui ten beschouwing moeten blijven. Er is kritiek op de wijze, waarop dit be ginsel in het wetsontwerp is uitge werkt. L et is een goede zaak, dat de re gering in de wet het recht wil opne men om de zogenaamde negatieve ontwikkelingschade te vergoeden. Dit is de schade die bedrijven hebben geleden doordat zij zich in afwachting van de onteigening niet hebben kun nen ontwikkelen en achterop zijn ge raakt. Helaas hebben de bij onteigening be trokken agrarische werknemers nog geen plaats in de wet gekregen: dit wordt door het Landbouwschap met kracht bij de Tweede Kamer bepleit. Een beeld dat we steeds meer in ons gehele land zien: stadsuitbreiding ten koste van agrarisch gebied. hij zo maar in de schoot geworpen. De bezwaren richten zich het sterkst tegen een hogere dan de agrarische waarde, die louter en alleen is ont staan doordat de overheid een plaats heeft aangewezen waar ze wil bou wen. Meestal sluit de bestemming van de overheid wel aan op de na tuurlijke ligging: die gronden komen logischerwijze voor bebouwing in aanmerking. Tegenwoordig komt het echter steeds meer voor dat een gemeente of provincie een bebou wing projekteert op een plek waar niemand dat verwacht had. De laatste jaren zijn verschillende wetsontwerpen ingediend tot wijzi ging van de Onteigeningswet. Het wetsontwerp-Samkalden (1966) beoogde de onteigende slechts dié meerwaarde te vergoeden die niet aan de invloed van de overheid te danken was. Het initiatief wetsont- werp-Vondeling wilde slechts de waarde vergoeden als bouwland, grasland. Géén meerwaarde dus. Ook het kabinet Den-Uyl diende een wetsontwerp in op basis van de zo genaamde gebruikswaarde' met en kele verzachtende bepalingen. De uitwerking hiervan leidde tot one nigheid binnen het Kabinet, waar door dit begin 1977 viel. n deze tijd hoort men vaak spreken over ondernemer en onderne merschap. De een beweert dat dit ondernemerschap aangeboren is, terwijl de ander meent dat dit valt te leren. Wij dachten dat in de praktijk beide vormen zich voordoen. Wat is eigenlijk een ondernemer? De ekonomie zegt hiervan: "een vernieu wer". Het vernieuwen dus van de kombinatie grond, arbeid en kapitaal. Naast dit kombineren hebben we te maken met de afzet. De vraag moet gesteld worden of bij dit ondernemer zijn, dit ondernemen de afzet niet opnieuw bekeken moet worden, meer gezamenlijk, wellicht vernieuwen. Een vraag die de landbouw zal moeten beantwoorden, anders zullen anderen het voor hen doen. Kontrakten afsluiten beneden of voor de kostprijs getuigt niet van ondernemerschap. unnen de ouders ook bijdragen tot het ondernemerschap van hun zoon? Wij dachten, van wel! Wat dacht U ervan? Uw zoon eens een jaar bij een andere ondernemer te laten zijn. Met uw zoon bespreken dat het volgen van kursussen de kwaliteit van het on dernemerschap kan bevorderen Uw zoon eens een bouwplan op laten stellen, dat gezamenlijk te bespre ken, de voor- en nadelen te bekijken en zo gezamenlijk tot een konklusie te komen. Hetzelfde kan gezegd worden van een financierings begroting en een bedrijfsverandering, een afzetten van de produkten. Indien de fiskale beschikking be sproken wordt (gebeurt dit niet te weinig) dan mag naar mijn mening de zoon daar best bij zijn er erover mee praten. Hij kan de grondslagen, wellicht meer ekonomisch dan financieel, helpen toepassen. Is het zo gek hem eens een paar stuks vee te laten kopen of verkopen. Mag hij de organisatie van het bedrijf eens een paar weken ter hand nemen. Kunnen de fouten die hij wellicht zal maken op een opbouwende manier worden besproken. Door deze zaken te doen zullen veel toekomstige jonge ondernemers een betere kijk krijgen op het onderne mer zijn, op het reilen en zeilen van een bedrijf, een onderneming en dat is een landbouw- veeteelt- fruitteelt- tuinbouw- varkens- kippenbedrijf. Als u zegt "Maar dat doen wij al op ons bedrijf' dan van harte gefelici teerd. Dan hadden we beter wat anders kunnen schrijven. Toch ontmoeten we het soms zo heel anders. Men zegt dan: "Als hij maar goed met de traktor om kan gaan dan Oh zeker, erg belangrijk maar het is een onderdeel. In veel gevallen wordt de toekomstige- ondernemer niet bij de zaken van belang voor het bedrijf, ook bij het verlengstuk, de afzet, betrokken. et name is de vraag aan de orde of de toevallige grondeigenaar daar wel recht op heeft. Hij heeft daar zelf niets voor hoeven te doen: dat krijgt Het Landbouwschap heeft kritisch gereageerd op de voorgenomen wijzi ging van de Onteigeningswet. Het wetsontwerp voor de wijziging is eind vorig jaar ingediend. In een brief aan de Tweede Kamer vraagt het Land bouwschap bijzondere aandacht voor een reeks opmerkingen over het ont werp. Daarbij gaat het met name om het beginsel, dat bij de vaststelling van de schadevergoeding bij onteige ning elke waardebepalende invloed van de overheid dient te worden uit geschakeld. Overigens vindt de meerderheid van het bestuur van het Landbouwschap een principiële wijziging van de On teigeningswet niet nodig. Het Landbouwschap dringt er in de brief op aan, dat agrarische werkne mers die door onteigening hun baan kwijtraken, schadeloos worden ge steld. Dat gebeurt al bij de rekon- struktiewetten voor Midden-Delf land en Oostelijk Groningen. De schadeloosstelling dient algemeen geldend te zijn, waarbij ook de loon werkers betrokken moeten worden. Het Landbouwschap stemt in met het principe dat bij de vaststelling van de schadevergoeding bij ontei gening wordt afgezien van zowel waardevermeerderingen als waarde verminderingen, die het gevolg zijn van ingrijpen of plannen van de overheid. Dit beginsel wordt in het ontwerp echter niet konsequent toe gepast. Als het namelijk gaat om de bestemming van de grond of andere planologische maatregelen, is--het beginsel slechts eenzijdig uitgewerkt. Positieve invloeden door bestem ming van de grond worden wel ge- korrigeerd en negatieve niet, waar door de onteigende benadeeld kan worden. Het Landbouwschap meent dat het ontwerp daarom aanvulling behoeft. In het wetsontwerp staat dat de waardebepalende invloed van over- heidsaktiviteiten wordt uitgeschakeld zonder ook maar enige beperking. Dit betekent dat ook de invloed wordt uitgeschakeld van overheidsaktivitei- ten die geen verband houden met de bestemming waarvoor onteigend wordt. Het Landbouwschap stelt daarbij nadrukkelijk dat het niet bil lijk is dat bij de onteigening van agrarische gronden de effekten van waterschaps- en verkavelingswerkfng die uitgevoerd zijn binnen drie jaar voor de onteigening buiten beschou wing worden gelaten. Het Landbouwschap oordeelt posi tief over het vastgelegde recht op de vergoeding van de negatieve ont- wikkelingsschade in de inkomens sfeer. O p welke leeftijd we hiermee moe ten beginnen? Moeilijk te zeggen. Iedere vader kent zijn zoon en omge keerd. Toch zijn wij er van overtuigd dat op vele bedrijven meegewerkt kan worden om een bijdrage te leveren aan het ondernemerschap en het on dernemer zijn van de opvolger. U vindt het misschien maar een klei nigheid, probeer er dan iets groots van te maken, want het gaat nu al om ondernemer zijn in de landbouw en in de toekomst zeker. J. Markusse Vanaf 1 april is markering van de achterzijde van voertuigen boven de 3500 kilogram maximaal toegelaten totaalgewicht wettelijk verplicht. Van deze verplichting zijiuuitgezon- derd kraanauto's, laddervoertuigen, hoogwerkers (niet-geheven bak achter voertuig), haspelwagens, voertuigen met inrichting (door mid del van kettingen) voor afzetbakken (vuilvervoer), betonpompen, teer- sproeiers, cartransporters, boottrai lers, huisvuilauto's met laad/los-in- richting aan achterzijde, (semi- )diepladers, voertuigkombinaties met draaischamel en volgdeel voor lange lading, voertuigen nog zonder op bouw (kale chassis). De EVO, Algemene Verladers- en Eigen Vervoer Organisatie vermeldt e.e.a. in informatieblad 1128. Ter opluistering van de mani festatie had de ZLM een spe ciaal protestlied gekompo- neerd. Op de wijs van "Dat gaat naar Den Bosch toe" luidde de tekst: Wij gaan naar Den Bosch toe beste nieuwe Gerritje Wij gaan naar Den Bosch toe beste nieuwe Braks. Wat willen wij weten Hoeveel procent wij krijgen Ons geduld dat is ten einde Wij zullen blijven strijden Voor koeiemelk en suiker Tot w'onze zin nog krijgen Wie moet dat betalen Niet d'eerste boer den beste U moet en zal ons helpen beste nieuwe Braks".

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch landbouwblad ... ZLM land- en tuinbouwblad | 1980 | | pagina 4