Verstrekken van krachtvoer
vereist veel zorg
De voeding van het jonge kalf
W
wabasto
D e kosten op het veehouderijbedrijf stijgen sterk, terwijl de melkprijs
hierbij achterblijft. Dit houdt in dat, wilt XJ het inkomen van Uw gezin
veilig stellen, U op deze ontwikkeling moet inspelen. Dit kan bijvoor
beeld door uitbreiding, bedrijfsverandering, samenwerking, modernise
ring, mechanisatie, etc. Op veel veehouderijbedrijven kan vaak het
inkomen verbeterd worden door meer produktie per dier. Dikwijls kan
veel bereikt worden door meer aandacht te besteden aan het dier en aan
het totale voederrantsoen. In veel gevallen blijkt dan dat er meer
krachtvoer rendabel gemaakt kan worden.
D e voerkosten vormen een zeer
grote kostenpost, maar hierop moet
U niet klakkeloos bezuinigen. Vooral
dit jaar is er matig ruwvoer gewon
nen. Dit vergt extra krachtvoer. Het
goed verdelen van krachtvoer over
de dieren is erg belangrijk. Grotere
hoeveelheden moet U in meerdere
keren geven. Bij zeer produktieve
koeien kan zoveel krachtvoer nodig
zijn, dat dit krachtvoer veel ruwvoer
gaat verdringen. Daardoor is er niet
voldoende struktuur in de pens aan
wezig. Om te bereiken dat de koe
haar portie binnenkrijgt, zijn er ver
schillende methoden van kracht-
voerverstrekking mogelijk.
A.
G,
D
D e biest is voor een kalf van le
vensbelang. De weerstand van het
kalf wordt verhoogd door het kalf
binnen één uur na de geboorte ca.
een halve liter biest te laten drinken.
De eerste biest £evat nl. de grootste
hoeveelheid anti-stoffen. Zie tabel 1.
Ook is het belangrijk de eerste 24 uur
regelmatig biest te verstrekken om
dat 24-36 uur na de geboorte de an
ti-stoffen niet meer door de darm-
wand opgenomen kunnen worden.
Door de eerste dagen dan ook veel
biest te verstrekken krijgt het kalf
een grotere weerstand tegen moge
lijke infekties. Wel moet de biest in
kleinere hoeveelheden van maxi
maal 1-1 Vt liter per keer verstrekt
worden i.v.m. de grootte van de leb
maag.
E en goede methode is 3 a 4 maal
Tabel 1
een beste ui!
Drie groepen
oeren
Op de grupstal
G eprogrammeerd
BIEST MOET!
Speenemmer
Kunstmelk
Smakelijke A-brok goed
mogelijk
V//1
De hoeveelheid krachtvoer moet evenwel goed aangepast worden aan
de behoefte van het dier. Teveel krachtvoer betekent niet alleen te hoge
kosten maar ook kan de gezondheid van het dier in het gedrang komen.
Serie "Veevoeding" nr. 4
ing. F.H.C. v. Houts
C A R. GOES
beteren. Voor hoog produktieve die
ren die grote hoeveelheden nodig
hebben werkt dit niet afdoende. Een
koe neemt in de melkstal maximaal
3'/2-4 kg per keer op. Bij zeer grote
krachtvoergiften zult U over moeten
gaan tot het verstrekken buiten de
melkstal. Dit kan door het kracht
voer te geven aan het voerhek,Nal of
niet gemengd met het ruwvoer of
door middel van krachtvoerautoma-
ten.
O,
p de grupstal werkt het verstrek
ken van één soort krachtvoer, indien
dit mogelijk is, arbeidsbesparend.
Ook het gebruik van een voederkar
kan het werk verlichten. Voor de
moderne grupstallen zijn er kracht-
voerdoseerapparaten in de handen.
In de ligboxenstal kan men op
meerdere plaatsen en manieren
krachtvoer verstrekken. In de door-
loopmelkstal blijkt vaak dat hoog
produktieve dieren het benodigde
krachtvoer niet kunnen opnemen
zonder dat de melktijd verlengd
wordt. U kunt dan de verblijfsduur
in de melkstal verlengen wat echter
meestal niet past in het schema van
de melker. Soms wil kleinere brok,
smakelijker brok, minder meel in het
krachtvoer en het niet voeren van de
koeien voor het melken de snelheid
van de krachtvoeropname wat ver-
.an het voerhek kan krachtvoer
gegeven worden als alle dieren tege
lijk kunnen vreten. De dieren krijgen
dan een basishoeveelheid aan het
hek en een aanvullende hoeveelheid
in de melkstal. Om dit systeem goed
te laten verlopen, worden de koeien
in drie groepen ingedeeld, namelijk
een groep droogstaande koeien, een
groep hoog- en één groep laag pro
duktieve dieren. Het indelen van de
dieren in groepen is afhankelijk van
de mogelijkheden die de stal hiertoe
biedt. Het voordeel is dat in de
melkstal vlotter gewerkt kan worden,
maar dat men uit de melkput moet
komen om de groepen te wisselen.
Wil men alle krachtvoer aan het
voerhek geven, dan zullen 3 melkge
vende produktiegroepen gemaakt
moeten worden waarbij alle dieren
tegelijk kunnen vreten. Toch zullen
de hoogst produktieve dieren bij dit
systeem enkel aan het voerhek niet
voldoende krachtvoer kunnen opne
men. Het verstrekken van krachtvoer
aan het voerhek met behulp van een
voerhand of een voermengwagen is
alleen verantwoord bij grote eenhe
den vee. De kosten van deze systemen
liggen hoog.
eprogrammeerde krachtvoer-
verstrekking staat de laatste tijd sterk
in de belangstelling. Per 20-30 dieren
moet een ligbox ingeruimd worden
voor de installatie van een kracht-
voerbox. Bij dit systeem is het niet
nodig dat de koeien in groepen wor
den ingedeeld. Iedere koe die
krachtvoer nodig heeft, krijgt een
zendertje waarmee zij de kracht-
voerbox in werking stelt. De hoe
veelheid krachtvoer per zender (koe)
wordt in het geheugen van een cen
trale regelkast vastgelegd. De
krachtvoerbox geeft per keer slechts
een vastgestelde hoeveelheid kracht
voer, zodat een koe meerdere keren
per dag naar de box gaat. Als de koe
haar totale portie krachtvoer heeft
gehad, reageert de krachtvoerbox
niet meer op het betreffende zen
dertje totdat de ingestelde tijd ver
streken is.
Bij alle mechanische krachtvoerin-
stallaties is nodig dat de veehouder
regelmatig de portiegrootte kontro-
leert en erop toeziet dat de koeien
hun porties opvreten. De resultaten
van het verstrekken van krachtvoer
met behulp van produktiegroepen of
met een elektronisch bestuurde
krachtvoerbox zijn bij nauwgezet
werken hetzelfde. Tot welke methode
van krachtvoerdosering men overgaat
zal afhangen van de beschikbare ar
beid, de kosten die eraan verbonden
zijn en de mogelijkheden die de be
drijfsgebouwen bieden. Voor meerde
re informatie kunt U zich richten tot
Uw bedrijfsvoorlichter.
O p de meeste melkveebedrijven wordt jongvee gehouden ter vervan
ging van de veestapel. Hiernaast neemt het aantal bedrijven dat jongvee
opfokt voor derden, steeds toe. Te vaak gaat de opfok gepaard met
problemen en is er sprake van een grote kalversterfte tot soms 15%.
Voor een bedrijf met b.v. 60 melkkoeien betekent dit globaal een schade
van 9 kalveren 500,— 4.500,— Om de kalversterfte te be
perken zijn een vijftal punten van groot belang: nl. een juiste stieren
keuze bij pinken, een goede voeding van de droogstaande koe, hygiëne
tijdens en na het afkalven en goede huisvesting en voeding van het kalf
tijdens de eerste maanden.
e kalversterfte vindt vooral ge
durende de eerste maanden plaats.
Met name de voeding van het jonge
kalf is dan ook zeer bepalend voor
het uiteindelijke opfokresultaat.
per dag 1-1 liter koewarme biest te
verstrekken. Vaak echter wordt door
allerlei oorzaken bij deze zgn. em
mermethode slechts 2 maal per dag
biest verstrekt. Het kalf krijgt dan te
weinig antistoffen binnen. Het is be
ter de biest te verstrekken m.b.v. de
speenemmer. Men krijgt dan veel
biest in het kalf en er is tevens sprake
van een gelijkmatige opname. Een
biestopname van 7 liter per dag
wordt gemiddeld gehaald. Belang
rijke punten bij deze speenmethode:
onderkant speenemmer op hoogte
van ca. 70 cm, biest 2 x daags koe-
warm verstrekken en zorg steeds
voor een goede kontrole op de bies
topname en de gezondheid van het
kalf.
Met de speenemmer is een grote opname van biest mogelijk.
Ui
it een oogpunt van voerkosten en
een goede ontwikkeling van het jonge
kalf is het ongewenst om kalveren
gemiddeld langer dan 2 maanden
kunstmelk te verstrekken. De kunst
melk moet steeds aangemaakt wor
den volgens het voorschrift van de
fabrikant en er kan mee begonnen
worden vanaf de vierde dag. Gebruik
voor fokkalveren géén kunstmelk-
preparaten met antibiotica en geef ze
ook geen zgn. peniciliinemelk.
Tijdstip na afkalven
hoeveelheid antistoffen
in de biest in
direkt
0.65
12 uur
0.30
24 uur
0.25
60 uur
0.20
melk
0.10
Laten de resultaten toch te wensen
over, dan kan beter aangezuurde
kunstmelk verstrekt worden dan
kunstmelk met antibiotica. Door
aangezuurde kunstmelk te voeren
daalt de zuurtegraad (pH) in de leb
maag v.h. kalf. Dit remt de ontwik
keling van verkeerde bakteriën en er
is sprake van een gezondere voeding.
Er zijn verschillende kunstmelkpre-
paraten met een zgn. konserverings-
middel (zuren) op de markt. Wan
neer speenvoedering toegepast
wordt, verdient aangezuurde kunst
melk zeker de voorkeur, omdat dan
sprake is van een meer geleidelijke
melkopname. Het voerschema ge
durende de eerste 6 - 8 weken en het
tijdstip van spenen is vooral afhan
kelijk van de methode van melk ver
strekken.
Drie goede methoden zijn:
A. De emmermethode:
0 t/m 3 dagen: 3 a 4 keer per dag Vh
liter biest;
4 t/m 14 dagen: 4-5 liter koe- of
kunstmelk per dag;
3e t/m 7e week: 5 liter kunstmelk per
dag;
8e week: 3 liter kunstmelk per dag.
Bij deze methode kunnen ook
kunstmelkpreparaten met een kon-
serveringsmiddel gebruikt worden
uit oogpunt van 'n gezondere opfok.
Aan gezond kalf van ca. 5 weken oud
kan eenmaal daags de melk verstrekt
worden.
Als de kalveren 65-70 kg wegen en Va
kg krachtvoer per dag opnemen,
kunnen ze van de melk af.
B. Speenmethode met aangezuurde
kunstmelk
0 t/m 3 dagen: onbeperkt biest uit
speenemmer;
4 t/m 14 dagen: ca. 4 liter koe- of
aangezuurde kunstmelk per dag (1 x
daags verstrekken uit speenemmer);
3e t/m 6e week: 6 a 7 liter kunstmelk
per dag (dagelijks of iedere 2 of 3
dagen verstrekken uit een vat via
slangetje met speen).
Kunstmelk steeds koud omge
vingstemperatuur) verstrekken.
Als de kalveren 65-70 kg wegen en
minimaal 6 weken oud zijn, kunnen
ze abrupt gespeend worden.
C. Kombinatie speen- en emmermet
hode:
0 t/m 3 dagen: onbeperkt biest uit
speenemmer;
4 t/m 14 dagen: ca. 4 liter koe- of
kunstmelk per dag;
3e t/m 8e week: ca. 5 liter kunstmelk
per dag met emmer.
anaf de tweede levensweek moet
het kalf kunnen beschikken over on
beperkt goed hooi, krachtvoer en wa
ter. De vochtbehoefte is ca. 10% van
het lichaamsgewicht. Het water moet
apart verstrekt worden en niet in de
vorm van kunstmelk of verdunde
kunstmelk. Dit remt de hooi- en
krachtvoeropname. Het krachtvoer
kan de eerste weken babykalverhrok
zijn, maar ook smakelijke A.brok van
120 gr. vre of eiwitrijk krachtvoer van
150 of 160 gr. vre is goed mogelijk. Na
de le 2 maanden kunnen de kalveren
gevoerd worden met goed hooi ca.
2 kg A.brok tot 4 h 5 maanden.
Ing. J.A.M. van Hees
C.R.A. Tilburg
T)
17
