Groenvoederdrogerij in Sluiskil stopt
drogen lucerne
G ezien de verwachte stijging van
de energieprijzen meent van Weele
dat zijn fabriek voor de droging van
lucerne (pulp drogen gaat gewoon
door) op het juiste tijdstip wordt ge
sloten. Hoewel het altijd spijtig is
wanneer een bepaalde produktie
stopt moetje, zoals in dit geval, eko-
nomisch gezien vaststellen dat het
niet meer kon en was sluiting gewoon
een must. Maar, vindt hij, het blijft
natmurlijk jammer. Niet in de laatste
plaats voor de boeren.
De geschiedenis van de
Zeeuws-Vlaamse groenvoe-
derdrogerij
D e groenvoerpoot slaan we d'r van onder. De heer C.J. van Weele, die
zich nog tot 1 oktober a.s. direkteur mag noemen van de "Groenvoe
derdrogerij Zeeuws-Vlaanderen" stelt dit vast met een stem die een
mengeling is van gelatenheid en spijt. Vele jaren lang heeft hij zich met
zijn personeel ingezet voor de groenvoederdrogerij. Na de oogst van dit
jaar valt dan het doek en zal geen boer meer luceerne of gras kunnen
laten drogen in Sluiskil. De sluiting van de Sluiskilse drogerij is een
gevolg van de sterk gestegen expliotatiekosten waaronder met name
die van lonen en energie! Hoewel de beëindiging van de groenvoeder
drogerij geen gevolgen heeft voor het personeel, dupeert het wel een
aantal boeren die in de toekomst hun hektares lucerne wel uit het
bouwplan kunnen schrappen: een gewas dat op basis van een kontrakt
toch altijd*goed was voor een redelijke opbrengst en daarnaast voor de
verbetering van de grond van niet te onderschatten betekenis was.
Hoewel... Drogerij J.G. Timmerman uit Kortgene heeft zich bereid
verklaard met de lucernetelers uit Zeeuws-Vlaanderen om de tafel te
gaan zitten om na te gaan of er misschien nog mogelijkheden zijn om
door te gaan.
D e drogerij ging overigens wel
door maar nu onder de vlag van de
Suiker Unie. "We zijn in 1971 be
gonnen met vrije levering op kon
trakt met van te voren vastgestelde
prijzen. Er werd een nieuwe installa
tie gebouwd en nieuwe veldmachi-
nes werden aangeschaft. Er vond een
kapaciteitsverdubbeling plaats". Het
bedrijf draait door en de direktie
blijft rekenen. De uitkomst wordt
helaas elk jaar weer slechter. Direk
teur van Weele: "Bij nauwelijks toe
genomen prijzen voor gedroogd
produkt kregen we een snelle toene
ming van de loonkosten en niet
minder van de energieprijzen. Vanaf
1970 is bijv. de prijs van aardgas
vervijfvoudigd van 4,4 cent per m3
tot nu 26,0 cent per m3. Daarnaast
werkt ook het klimaat in Nederland
niet mee en was de bereikbaarheid
en berijdbaarheid van de percelen
niet geweldig vergeleken met kon-
kiirrenten als Amerika en Frankrijk.
En de prijs van dit vrije produkt
wordt altijd nog bepaald op de
wereldmarkt".
D rogerij Timmerman in Kortgene
gaat ondanks de gestegen loonkosten
en energieprijzen wel door met zijn
drogerij. Hij heeft zich na overleg
met de Suiker Unie bereid verklaard
om de klanten van Sluiskil te hel
pen. De heer van Weele heeft dat
zijn vaste telers ook laten weten maar
reakties daarop heeft hij nog nauwe
lijks gehad. Je moet minstens 100 ha
hebben en Timmerman kan het vol
gens van Weele ook niet voor maar
een paar boeren doen. De transport
kosten worden dan veel te hoog.
Groenbemesting
•r Spijtige zaak voor Zeeuws-Vlaamse boeren tv
Failliete zaak
Rekenen
Keuze
Overname
Transportkosten
Juiste tijdstip
spijtige zaak: financieel gezien was
het niet zo'n aantrekkelijke teelt
maar het grondverbeterend effekt van
de lucerneteelt met zijn lange pen-
wortel en humusgift, maakte dat bij
de volgende vrucht ruimschoots goed.
Almekinders heeft uit bodemverbe-
terend oogpunt steeds tamelijk veel
ha's lucerne geteeld en hij denkt het
gat dat nu ontstaat op te gaan vullen
met wat meer bieten en granen. Hij
overweegt flink wat graszaad onder
vlas. Erwten kunnen misschien ook
als de prijs wat aantrekt. Hooiwin-
ning ziet hij niet zitten evenmin als
trouwens doorgaan met lucerne en
leveren in Kortgene. Hij denkt dat de
transportkosten dan te zwaar op de
prijs gaan drukken.
O ok teler van der Ree uit Zaam-
slag zal van alles een beetje meer
gaan verbouwen. Hij betreurt de
sluiting in Sluiskil want lucerne
bracht, zo zei hij, weinig onkosten
met zich mee en gaf toch altijd een
redelijke opbrengst. Als vervanger
voor de grondverbetering ziet hij nu
de groenbemesting als een goed al
ternatief. Direkteur J.G. Timmer
man van de Drogerij in Kortgene
tenslotte is best bereid te drogen voor
de Zeeuws-Vlaamse boeren die persé
door willen gaan. "Als ze goed dóór
denken dan doen ze dat ook want het
tekort dat ze bij de lucerne oplopen
komt er volgens hem bij de volgende
vruchten wel weer uit vanwege de
verbeterde grond.
Hoewel hij zich terdege realiseert dat
de hele affaire vanuit het Zeeuws-
Vlaamse moeilijk valt te realiseren
(transport, de inschakeling van loon
werkers e.d.) zegt hij niet gauw "nee"
te willen verkopen. "Het komt er
maar op aan, zo zegt hij, wat heeft een
boer er voor over om zijn land goed te
houden. "Ik ben best bereid, zo be
sluit de direktemr van de drogerij in
Kortgene, om met de boeren die door
willen gaan om de tafel te gaan zitten!
J. WIERENGA
Een 120-tal boeren uit Zeeuws- Vlaanderen besloot
in 1961 gezamenlijk een groenvoederdrogerij te
stichten. De plaats: Sluiskil, vlak bij het kanaal van
Gent naar Terneuzen. Stimulerende boeren achter
de koöperatie waren J. W. Scheele (voorzitter), A.J.
Buijsse (vice-voorzitter) en J. Haak (sekretaris). De
adviseurs: Ir. J.A.H. Haenen en L.A.M. Ellenbaas.
De opening van de Koöp. Groenvoederdrogerij
Zeeuws-VlaanderenG.A. vindt plaats in 1962.
Inklusief administratie en bedrijfsleiding werkten op
het bedrijf in de beginjaren 20 man. Na financiële
problemen komt er begin 1967 een nieuw bestuur en
bedrijfsleiding. Vanaf 1963 gaat de drogerij tegen
een vergoeding pulp drogen voor de Suiker Unie in
Sas van Gent. Desondanks loopt het opnieuw fout en
in 1970 treden de boeren geheel terug uit het bedrijf:
De Suiker Unie neemt de koöperatie tegen schade
loosstelling van de leden geheel over. Het drogen van
lucerne en gras gaat nu op kontrakt tussen Suiker
Unie en de telers gewoon door. Door de hoge kosten
(lonen en energie) en de lage wereldmarktprijzen
voor gedroogdprodukt (de bekende brokjes) komt de
Suiker Unie tot de konklusie dat de teeltkontrakten
op een gezonde financiële basis niet meer kunnen
worden verlengd en wordt besloten de bestaande
kontrakten te beëindigen op 1 oktober 1980. Dit
betekent voor een aantal boeren in Zeeuws-Vlaan-
deren naar alle waarschijnlijkheid het einde van de
teelt van lucerne, een produkt dat altijd een redelijke
opbrengst te zien had gegeven en grote waarde had
als grondverbeteraar en humusverhoger. Misschien
wil Drogerij Timmerman in Kortgene het drogen wel
van Sluiskil overnemen. Het initiatief daartoe zal
van de Zeeuws- Vlaamse boeren moeten komen.
H et begon allemaal erg florisant.
In juli 1962 werd na een investering
van ongeveer 1 miljoen gulden en
gedragen door ruim 120 leden, de
Coöp. Groenvoederdrogerij
"Zeeuws-Vlaanderen" G.A. geo
pend' in het midden van de regio:
Sluiskil. Een plaquette bij de ingang
van het uiterst sober kantoortje he
rinnert daar nog aan. De heer van
Weele (die toen overigens nog geen
funktie bij de drogerij had): "De
eerste twee jaar ging het erg goed.
Maar na 1965 ging het als gevolg van
de stijgende kosten de verkeerde
kant op. Ook de opbrengst van het
gedroogd produkt daalde, moest wel
omlaag, anders was konkurrentie
tegen Amerika en Frankrijk zonder
meer een onmogelijke zaak. Ook de
percelen waren in die begintijd te
klein. Je zat meer op de weg dan in
het veld".
E r ontstaan wrijvingen in het bes
tuur en tussen bestuur en bedrijfslei
ding. 1966 was zelfs een rampjaar
want toen moesten de boeren, die
immers een koöperatie vormden,
bijbetalen om de vaste kosten te
kunnen dekken. Het was toen eigen
lijk al een failliete zaak maar een
aantal boeren wilde toch doorgaan.
Er kwam een nieuw bestuur met aan
het hoofd voorzitter J. Haak uit St.
Kruis en een nieuwe bedrijfsleiding
waarvan de heer van Weele direk
teur werd.
Vanaf 1967 ging men er opnieuw met
vereende krachten tegenaan en weer
ging het enige jaren goed. Er was
opnieuw geïnvesteerd en er werden
grotere percelen uitgezocht. Het
produktieproces werd beter georga
niseerd en gekoördineerd. Het bleek
vechten van direktie en personeel
tegen de bierkaai. De heer van Weele
kan het allemaal precies rekonstrue-
ren: "In 1967 en 1968 kregen we voor
de brokjes 27,50 per 100 kg' terwijl
dat onder invloed van dumping op
de wereldmarkt door Amerika in
1969 maar 18,— was, bij uiteraard
steeds stijgende kosten. Het zat voor
de tweede heer goed fout en er moest
dus iets gebeuren.
ren alle 130 leden op één na aanwezig.
Ze waren alle voor overname van hun
bedrijf door de Suiker Unie. Op deze
manier liep de hele affaire met een
sisser af. Ze kregen zelfs hun gestort
kapitaal terug!"
O ver konkurrentie gesproken. De
heer van Weele was onlangs bij een
kollega in Frankrijk (waar men over
igens hypermoderne en zeer grote
drogerijen heeft) die hem vertelde net
te zijn overgegaan van olie op aardgas
omdat dat voor hem voordeliger was.
Dezelfde aardgas die wij hier ook ge
bruiken kostte hem toen maar 0,16
per m3 en ons liefst 0,22 c per m3....
Voor de derde keer stond men voor de
keuze: sluiten of opnieuw investeren
teneinde de produktiekosten omlaag
te brengen. Op vooral ekonomische
gronden besluit de direktie van de
Suiker Unie tenslotte tot het eerste:
de groenvoederdrogerij wordt geslo
ten
In de Sluiskilse drogerij werd de
O pnieuw nam van Weele het ini
tiatief. Hij gaat es praten met de
toenmalige direkteur van de Suiker
Unie fabriek in Sas van Gent ir. R.H.
van Krevelen. "U moet weten, licht
van Weele toe, dat we sinds 1963 al
werkten voor de- Suiker Unie. We
droogden voor hen pulp en dat werd
ieder jaar meer".
De beide direkteuren kwamen uit
eindelijk bij hun besturen met het
voorstel: de Groenvoederdrogerij in
Sluiskil gaat over naar de Suiker
Unie. "Ik weet nog goed, herinnert de
direkteur zich, op een gewone verga
dering waren er altijd zo'n 40 tot 50
boeren maar bij de ontbindingsverga
dering van de Koöperatie in 1970 wa
Bovendien gaven we in Sluiskil voor
het gedroogd produkt al de hoogste
prijs van heel Nederland. Nee. de
heer van Weele is wat dat betreft
beslist niet optimistisch. Maar zegt
hij, je weet niet wat een boer wil. Als
hij een lagere opbrengst per ha van
lucerne best aksepteert wetende dat
het erg goed is voor zijn grond, wel
dan kan het best nog interessant zijn.
Voor een jonge boer die toch al met
hoge kosten zit, is het geen haalbare
kaart, zo is zijn overtuiging.
De heer C.J. Almekinders-de Blaay
uit Retranchement is één van die
boeren. Hij vindt de sluiting van de
Sluiskilse drogerij inderdaad een
laatste jaren de opbrengst van ca. 250
ha lucerne gedroogd waarvan de helft
in exploitatie van de drogerij zelf.
Door de steeds lagere prijzen voor de
brokjes hebben enige boeren in de
loop van de tijd al afgehaakt. Een
handvol boeren heeft van Weele ge
zegd dat ze nog graag door willen
gaan maar dat is te weinig.
15
