Voor veel knolselderijtelers dit jaar
geen "happy-end"
Knolselderijteelt vraagt om meer
aandacht voor een betere kwaliteit
w at was er aan de hand? De heer
Koekkoek uit Almkerk zegt er dit
over: Al negen jaar heb ik knolsel
derij op kontrakt geteeld voor de fir
ma Wagenaar uit Broek op Lange-
dijk. Al die tijd zonder dat we ooit
een konflikt hebben gehad. Wanneer
er dan wel eens verschil van mening
was dan hebben we die altijd zonder
veel poespas op kunnen lossen. Nu is
het echter heel goed mis want tot nu
toe hebben we van die firma al ons
geld nog tegoed voor de reeds gele
verde knollen.
D e heer Schoenmakers uit
Raamsdonkveer zit als gedupeerde
D e grootste omzet in knolselderijknollen heeft ongetwijfeld het bedrijf van Piet Kloosterboer uit Fijnaart.
Zijn supermoderne verwerkings- en opslagbedrijf aan de Dintelmond verwerkt circa de helft van het totale
Nederlandse knolselderij areaal. Hij is uiteraard ook op de hoogte van de problemen in de knolselderij wereld
en hij is tevens lid van de arbitragekommissie als vertegenwoordiger voor de fa. Wagenaar.
M aar ook kontrakteren is dit jaar
niet probleemloos verlopen. Dat is
ook weer zoiets typisch, want in jaren
waarbij er geen tekort van iets is, zal
men het met de kwaliteitsvoorschrif
ten niet zo nauw nemen. Nu echter
dit jaar de markt ruimschoots verza
digd is komen de keurmeesters van
verschillende firma's met een extra
wakend oog speuren naar ongerech
tigheden. Een aantal knolselderijte
lers in het Land van Altena en rond
Raamsdonkveer zijn nu al geruime
tijd gewikkeld in een moeilijke juri
dische procedure om wettelijk het
gelijk aan hun kant te krijgen en als
nog vergoeding te ontvangen voor de
door de fa. Wagenaar afgekeurde
knollen.
D
Er
K ijk, het is al zo oud als de wereld,
alles draait immers, ook bij knolsel
derij, om de wet van vraag en aan
bod. Er is teveel knolselderij. Daar
over kunnen de vrije telers die amper
7 cent de kilo vangen nu volop
meepraten. Maar aan de grote pro-
duktie zijn wij als handelaren ook
een beetje schuldig. Ons advies is al
tijd geweest teel maar door. 't Kan
niet op. We hebben gemeend dat de
bomen tot in de hemel groeiden. Op
een pijnlijke wijze zijn we dit jaar
met de neus op de gewijzigde situatie
gedrukt. Ik weet het natuurlijk niet
zeker, maar dit lage prijsnivo lijkt mij
een struktureel verschijnsel. Er is
vanzelfsprekend aan zo'n situatie
snel een eind gemaakt, wanneer de
telers er door de slechte resultaten
mee ophouden. Toch moeten we niet
vergeten dat met name in Duitsland
de knolselderijteelt in opmars is.
Is zwartkoken een raseigenschap
of verborgen gebrek?
I
V oor nogal wat knolselderijtelers is er nog geen happy-end gekomen aan het teeltseizoen 1979, want hier
en daar zijn er telers die niet op kontrakt teelden, die nu nog met hun hele knollenoogst min of meer in de
maag zitten. De prijs is allerbelabberdst en het probleem van de opslag nijpend, met daaraan dan natuurlijk
nog het aspekt van de kosten die dit allemaal met zich meebrengt. Grote onzekerheid dus. Er wordt wel wat
in "vrije" selderij knollen gehandeld maar tegen een afbraakprijs. Sommigen die geen moeite hebben
genomen om het produkt vorstvrij te bewaren hebben nu de vorst als een grote koopman zonder geld op
bezoek gehad. Al met al een nare situatie die overigens in feite nauwelijks verschilt met de problemen die de
uientelers in het recente verleden hebben gekend. Ook veel konsumptieaardappeltelers weten wat het is om
met een onverkoopbaar produkt te zitten. In zo'n geval is het probleem dus terug te voeren op het vrije
marktsysteem waarbij de harde wet van vraag en aanbod een grote rol speelt.
Vraag en aanbod
Nog geen geld ontvangen
Om te beginnen stond de firma Wa
genaar er op dat wij het ras Roem
van Zwijndrecht teelden. Een ras dat
als raseigenschap niet alleen een
uiterst goede smaak heeft maar ook
bekend staat om de gevoeligheid
voor wat men zwartkoken noemt.
Iedereen is daar van op de hoogte,
ook de firma Wagenaar, dus daaro
ver hebben we eigenlijk geen verschil
van mening als het aan ons ligt. Maar
nu komt Wagenaar met het verhaal
dat het om een verborgen gebrek
gaat, zegt Koekkoek verontwaar
digd.
Een kromme redenering vindt
Koekkoek en de andere betrokken
telers. Bij een aantal telers werd de
hele knolselderijoogst na goedkeu
ring door Wagenaar afgenomen.
Na goedkeuring toch afkeuring
O,
e knollen werden dus duidelijk
goed bevonden. Wat blijkt nu, een
dag of veertien later krijgen ze be
richt dat gebleken is dat hun partijen
zwartkoken en daarom ongeschikt
zijn voor het doel waarvoor de sel
derij dient. Afgekeurd dus, nadat
men ze eerst had goedgekeurd. Men
ging zelfs zo ver om ons voor de
kosten van opslag bij de firma Wa
genaar te willen laten opdraaien.
Geen geld voor de knollen, nee we
zouden er zelfs nog bij hebben moe
ten brengen. Dat heeft voor ons de
deur dicht gedaan.
Natuurlijk hebben we eerst nog ons
uiterste best gedaan om in onderling
overleg tot een oplossing te komen.
We hebben daar drie ochtenden aan
besteed met vertegenwoordigers van
de firma Wagenaar. We kwamen er
niet uit want de firma wilde niet ste
ken of snijden en ons het verlies van
de knollen aansmeren.
Een andere groep telers voor Wage-
teler ook in de arbitragekommissie.
Ik heb zelf bijna vijf ha geteeld.
Roem van Zwijndrecht moest en zou
het zijn. Dat hebben de vertegen
woordigers van Wagenaar nu overi
gens ook toe moeten geven, n.l. dat
ze onverbiddelijk hebben aange
drongen op dat ras. Nu gaat het nog
om de erkenning dat het niet om een
verborgen gebrek gaat, maar om een
typische raseigenschap die het ene
jaar meer tot uiting komt dan het
andere. Mijn knollen zijn gedeelte
lijk in een koelhuis in Steenbergen
terecht gekomen en een gedeelte bij
de centrale afleverplaats in Sprang-
Capelle, zegt hij. Een lastige zaak,
maar toch zie ik wel een oplossing.
We moeten alleen wat vaart achter
deze zaak zien te krijgen. Hoe eerder
er duidelijkheid komt hoe beter.
Het basisprobleem is natuurlijk dat
er eigenlijk een verzadigde markt is
voor knolselderij. Waarom Wage
naar dan wel knollen kocht in de
NOP en die in ons gebied liet zitten is
mogelijk het gevolg van het feit dat
de knollen uit die gebieden minder
last hebben van zwartkoken.
Een onderzoek van het Sprenger In
stituut heeft uitgewezen dat de knol
len van het ras Roem van Zwijn
drecht die in West-Brabant werden
geteeld stukken gevoeliger zijn voor
zwartkoken dan het produkt dat uit
de IJsselmeerpolders komt. Nu moet
ik er wel bij zeggen deelt Schoenma
kers mee, dat het Sprenger Instituut
geen onderzoek heeft verricht naar
de kwaliteit van de knollen uit de
verschillende gebieden. Het onder
zoek had tot doel de oorzaak van het
zwartkoken op te sporen, zodoende
heeft men enpassant cijfermateriaal
verkregen over de verschillen per
gebied. Maar nogmaals, door nie
mand wordt de raseigenschap zwart
koken ontkend. Iedereen weet dat al
jarenlang. Als Wagénaar het ge
bruikt om van de kontraktuele ver
plichtingen af te komen wordt het
echter een kwalijke zaak.
zijn bij het opnemen van deze
interviews nog geen definitieve uit
spraken gedaan. Wel is duidelijk dat
veel van deze konfliktstof voorkomen
had kunnen worden door een duide
lijker omschrijving van de leverings
voorwaarden. 't Is jammer dat er nu
zoveel geharrewar is ontstaan want
op zo'n manier wordt de kontrakt-
teelt in een kwaad daglicht gezet en
dat kan en mag toch nooit de bedoe
ling zijn van de bonafide handel. Toch
zal er lering uit deze affaire worden
getrokken, dat staat in ieder geval als
een paal boven water...
M. van Wezel
Knollen die in een kuil werden be
waard hebben nu veel van de vorst
geleden, en gaan straks rotten.
naar die nog niet hadden geleverd
kreeg toen de boodschap dat knollen
met zwartkookproblemen zou'den
worden geweigerd. In de praktijk
bleek dat neer te komen op het af
wijzen van de totale partij.
Vertrouwen ondermijnd
m te trachten uit de problemen te
komen is er nu een juridische arbi
tragekommissie benoemd waarin
twee partijen zitting hebben, iemand
die de telers vertegenwoordigd, een
ander die de firma Wagenaar verte
genwoordigd en een door het Land
bouwschap aangewezen onpartijdige
rechtskundige. Daarnaast hebben in
de arbitrage kommissie ook nog be
trokkenen uit de praktijk zitting.
Het zou mij trouwens verbazen dat
de telers die hun partij al hebben
geleverd en die aanvankelijk werden
goedgekeurd niet aan hun trekken
zouden komen. Maar ook voor de
anderen heb ik goede hoop. We zul
len er in ieder geval wel voor blijven
vechten. Een vervelende situatie,
want op deze manier is natuurlijk
ook het vertrouwen in de fa. Wage
naar danig ondermijnd. Wij van on
ze kant willen best knolselderij telen,
maar dan wel bij een vertrouwd ie
mand. We hopen in ieder geval dat
het gat dat nu in kontraktaanbieding
is gevallen door een ander zal wor
den opgevangen, zegt Koekkoek.
Op korte termijn kost het ons na
tuurlijk veel geld. Alleen al de kosten
van de rechtskundigebijstand in de
arbitragekommissie zijn hoog. Wan
neer b.v. onverhoopt zou blijken dat
we verliezen dan zijn er ook weer
extra kosten. Koekkoek zegt ook nog
dat de moeilijkheden niet direkt met
de heer Wagenaar zelf plaatsvinden
maar met vertegenwoordigers van
die firma. Naar men zegt zou Wage
naar ziek zijn. Jammer voor ons ge
bied, want negen jaar prettige sa
menwerking is nu totaal verziekt,
klaagt Koekkoek.
Men heeft onze knollen van het ras
Roem van Zwijndrecht laten zitten,
terwijl ze knollen van het zelfde ras
uit de Noord-Oost polder wel heb
ben gekocht en verwerkt, weet hij
nog te vertellen.
Snel duidelijkheid gewenst
't Is jammer dat het allemaal zo gelopen is, zegt hij met een glimlach, want hoe zal uiteindelijk de uitslag van
deze zaak zijn? Ik denk, zegt hij, dat beide partijen aan het kortste eindje zullen trekken. Echt niet alleen de
boer. Men is nu aan het "vechten" gegaan en in mijn ogen vind ik dat een stomme zet. Niet voor het een of
ander, maar ik begrijp niet waarom ze met die omstreden knollen niet meteen naar mij zijn toegekomen. Ik
had er wellicht nog wel een markt voor gevonden. Meestal weet ik voor afwijkende kwaliteit nog wel ergens
een gaatje te vinden. Natuurlijk zal er dan wat van de prijs af moeten maar dat is toch altijd nog beter dan
helemaal niks en uiteindelijk een heleboel kosten voor de juridische bijstand. Hoe en wat er nu precies verder
allemaal gaat gebeuren, weet ik niet. Maar in de eerste plaats gaat het mij om de nederlandse knolselderij-
zaak en niet om de uitslag van een juridisch steekspel.
Bombarie speelt Duitsers in de
kaart
Ik weet toevallig dat het produkt
van Wagenaar in Duitsland werd af
gekeurd en dat de wagens werden
teruggestuurd. Zwartkoken van de
knollen was de oorzaak van de wei
gering. Ik had voor dergelijke knol
len nog wel een plaatsje gevonden
via de perserijen en de soepfabrie-
ken.
't Is overigens een unieke zaak in de
knolselderij wereld, want het is voor
de eerste keer dat er werkelijk be
hoefte is aan de arbitragekommissie.
Naast mr. Mertens en Mr. den Hol
lander is nu door het Landbouw
schap Mr. van Delden als de derde
juridische man benoemd. Drie ex
perts, bijgestaan door mensen uit de
praktijk.
Ik heb nooit geweten wat een extra
Knolselderij dient voordat het wordt
geëxporteerd goed te worden gesor
teerd.
werk de zitting in zo'n arbitrage-
kommissie met zich meebrengt. On
geacht de uitslag ben ik toch van
mening dat de zaak heel wat beter
zonder al dit extra werk geregeld had
kunnen worde.n. Al deze bombarie
speelt alleen de Duitsers maar in de
kaart. De bulk van onze export gaat
naar dat land. Met een uiterste pre
cisie wordt nu gelet op onze knollen,
want het spreekt van zelf dat het ge
rucht over deze zaak ook bij onze
oosterburen is doorgedrongen, zegt
Piet Kloosterboer nadrukkelijk.
Bomen groeien niet tot in de
hemel
Juist in die gebieden waar ook de
verwerkingsbedrijven staan in Zuid-
Duitsland, rond de stad Munchen.
Deze fabrieken betrokken voorheen
al hun knollen uit Nederland, nu
wijzigt zich dat. Vergeet niet dat met
de huidige transportprijzen één kilo
knollen alleen al aan transport naar
Munchen 8 tot 10 cent extra kost.
Wanneer je dan de knollen vlakbij
kunt telen dan gaat dat duchtig
meetellen. In het begin zaten ze in
Duitsland nog wel flink te hannesen
met de kwaliteit, maar dat begint nu
ook snel te verbeteren. Men heeft de
juiste grondsoort gevonden en
bovendien gaan ze uit van uitstekend
plantmateriaal. Je mag driemaal ra
den hoe ze daar aankomen??? Ze
kopen het hier in Nederland! Op hun
beste gronden, gekombineerd met
beregening wanneer dat nodig is, te
len ze uitstekende knolselderij. Zo
gaat het trouwens met meer produk-
ten. Ze halen bij ons het basismate
riaal en later krijgen wij via hun
produkten de financiële draaien om
de oren. De Duitsers zijn begonnen
en zolang zij in eigen la.id vraag
hebben, zal er nog geen einde zijn
gekomen aan de uitbreiding van de
teelt daar. Ook de Italianen zijn vo
lop bezig met het experimenteren om
zelf knolselderij te telen, 't Lukt hen
nog niet zo goed, maar zo'n heksen
toer is het nou ook weer niet. Drei
gingen op de achtergrond? Frankrijk
heeft ook een areaal van 2000 ha
knolselderij, in vergelijking met
voorgaande jaren, eveneens een uit
breiding, net als in eigen land.
Kwaliteitsverlies door
mechanisatie
n ons eigen land teelden we in 1979
2200 ha van dat spul. In 1975 was dat
1500 ha, in 1970 1000 ha en in 1965
500 ha. In 1962/63 werd voor het
eerst knolselderij mechanisch in de
praktijk geoogst. Al met al is er ge-
12
