Me
V
D e molen zoals ie thans achter de
boerenschuur staat opgesteld, werd 1
oktober jl. geplaatst en heeft een ge
wicht van 1 Vi ton. (zonder de mast).
De as van de molen zit op een hoogte
van 7 meter boven het maaiveld. De
wieken zijn 12 m lang en 1 m breed.
Ze zijn van aluminium. De mast, een
echte elektriciteitsmast van een door
de PGEM opgeheven leiding, werd
op de kop getikt op een schrootver-
koping. Aan de plaatsing zelf is geen
enkele ruchtbaarheid gegeven. Er
zijn ook geen foto's van gemaakt.
Henk Voorschoten: "Het was voor
ons na al die avonden zwoegen zo
spannend dat we eigenlijk nergens
aan gedacht hebben", en kollega
Van Butselaar: "We wisten natuur
lijk niet of het ging werken. Maar
voor alle zekerheid hebben we toch
maar de PGEM van tevoren op de
hoogte gesteld. Ze zijn gekomen,
hehben het bekeken en zijn weer
weggegaan met de niets zeggende
mededeling dat ze de zaak verder
zouden gaan bekijken. Deze maand
komen ze opnieuw.
Gaat een windmolen van een Lunterse boer ons platteland voor een groot deel van
energie voorzien en zal deze windmolen een algemeen verschijnsel gaan worden zoals dat
ook het geval is geweest met de tv antenne? Zal iedereen die beschikt over enige tientallen
vierkante meters vrije grond straks een privé-elektriciteitsfabriekje bezitten? Als het aan
veehouder Van Butselaar ligt dan graag. Hij heeft er zelf al een gebouwd die onder
gunstige omstandigheden een vermogen heeft van 10 Kwh hetgeen bijna evenveel is als een
gemiddelde huishouding bij een gemiddeld gebruik aan stroom vraagt. De Provinciale
Gelderse Elektriciteits Maatschappij staat verbaasd over het rendement van de molen die
overigens op korte termijn plaats moet maken voor een sterk verbeterde opvolger. De
Gelderse boer heeft op enige in de molen verwerkte nieuwe technieken reeds octrooi
aangevraagd. Kortom het lijkt erop dat hij een grote kans biedt aan alle eigenaars van
verspreide woningen en bedrijven in ons land om een belangrijke energiebesparing toe te
passen. Maar voordat deze revolutionaire ontwikkeling zich in gang zet, moeten nog enige
problemen worden overwonnen!!
De belangstelling voor Van Butselaar's uitvinding is sinds de publikatie ervan in enige
landelijke en regionale dagbladen erg groot. Er is al geld voor het ontwerp geboden en er
zijn zelfs fabrikanten die hem hebben aangeboden samen met hem de molen verder te
perfektioheren en daarna in produktie te nemen. Belangstellenden zullen in de nabije
toekomst zo'n windmolen kunnen kopen, wanneer althans enige juridische en planologi
sche moeilijkheden zijn opgelost.
Geen opleiding
B
Echte uitvinding
w
Revolutionaire
ontwikkeling
in
energievoorziening
voor de deur??
Spannend
Platteland in nabije toekomst
[et gebruikmaking van de kracht
van de wind heeft Jan A. Leeghwater
ons vlakke land in de 17e eeuw een
totaal ander aanzien gegeven. Door
omzetting van windkracht in toepas
bare energie (de watermolen) werd
een groot deel van ons land droog
gemalen en geschikt gemaakt voor
de landbouw. Windkracht werd al
eeuwen eerder gebruikt in ambacht,
nijverheid en later in de industrie.
Het heeft er alle schijn van dat de
wind als energiebron in Nederland
opnieuw grote belangstelling gaat
krijgen en op grote schaal toegepast
zal worden. Op de Veluwe aan de
rand van het dorp Lunteren hebben
twee energieke boeren H. van But
selaar (35) en H. Veenschoten (28)
iets gefabriceerd dat van verstrek
kende betekenis kan worden voor de
energievoorziening in ons land. In de
voorbije nazomer hebben zij op de
deel van de schuur een windmolen in
elkaar gezet die onder gunstige om
standigheden meer elektrische
stroom levert dan het woonhuis van
de Van Butselaars aan stroom vraagt.
Het teveel geproduceerde wordt dan
automatisch geleverd aan de Provin
ciale Geldersche Elektriciteits Maat
schappij (P.G.E.M.). Iets wat in ons
land, voorzover bekend nog nooit
eerder is voorgekomen.
was gemaakt in Denemarken en vol
gens het bijgaand verhaal niet zon
der sukses". Dat kan ik ook, zo dacht
Van Butselaar. Het bleef niet bij
denken en diskussiëren zoals zoveel
mensen doen, nee hij ging samen met
zijn neef aan het werk. De ruime
schuurdeel werd vrijgemaakt en de
materialen werden besteld. Zeker
drie avonden per week vanaf begin
augustus vorig jaar tot eind septem
ber hebben ze er samen aan gewerkt.
Nog geen idee hebbend of het zou
lukken en wat er uiteindelijk uit zou
gaan komen!
van beiden een opleiding gehad in
deze richting dus het was veel impro
viseren en uitproberen. De veehou-
ders-konstrukteurs hebben alles uit
het hoofd moeten doen. Van dat soort
konstrukties bestaan nl. nog geen te
keningen, maar ik kan wel zeggen dat
het goed in elkaar zit, verzekert van
Butselaar. Dat wil overigens niet
zeggen dat het ingenieuze duo nu te
vreden is. Het vermogen van de
windmolen kan nog sterk worden
vergroot. Ze wordt op korte termijn
dan ook vervangen door een andere
waarin een aantal belangrijke verbe-
EL en sneeuwruimende gemeen
teambtenaar in het dorp wist er al
vhn: "Oh, die Van Butselaar met die
windmolen bedoelt u zeker? Dan
moet u die kant op. Na een benzine
pomp rechts van de weg ziet u hem
achter de boerderij wel staan". Dat
bleek juist. Achter op het erf stond ie
te draaien. De molen doet opper
vlakkig denken aan een kleine wa
termolen zoals men die veel in de
weidegebieden van Holland en
Friesland ziet staan. Een stalen ge
raamte waarop gemonteerd een tor
pedoachtig voorwerp (de dynamo)
en uiteraard het wiekenstel dat zoe
vend de lucht doorklieft. De over
brenging via de ketting is op enige
afstand duidelijk hoorbaar. Verder is
alles rustig op het erf. Binnen in de
warme woonkamer blijken de kon-
strukteurs van de windmolen, Henk
van Butselaar en zijn Neef Henk
Voorschoten best bereid meer te
vertellen over hun privé-bijdrage in
de energiebesparing.
"U moet weten, begint van Butselaar
meteen, ik ben een knutselaar in hart
en nieren. Trouwens als boer moetje
dat vandaag de dag ook wel zijn.
Omdat energie zo duur is (per 2
maanden betaal ik 700,— probeer
ik deze kostenpost zoveel mogelijk te
drukken. Met wat bezuinigingen
kwam ik wel een eind maar tevreden
was ik toch nog niet. Zelf energie
opwekken leek me een geweldige
uitdaging". Hij had er een windmo
len in de krant zien staan. Het ding
12
De trotse uitvinder Henk v. Butselaar (I.) en Henk Veenschoten met 2 kin
deren.
.A lies hebben ze samen gedaan, het
vele denkwerk, het lassen, het aan
brengen van de dynamo enz. enz. Van
Butselaar: "Het is een erg drukke tijd
voor ons geweest. We hebben ons
bedrijf dat gewoon door moet gaan en
er ging natuurlijk ook wel eens iets
verkeerd. We hebben namelijk geen
konstruktieve aard en veel moeilijker
te verhelpen. Erg lastig is een verbe
tering van de overbrenging van de
molenas naar de generator (dynamo)
met een versnelling van 1:80. Bij
meer dan windkracht 6 vliegt de
éénduims industrieketting over het
tandwiel en moet dg molen om erger
te voorkomen direkt stil gezet wor
den. Met behulp van oliedruk wordt
de stand van de wieken dan zodanig
gewijzigd dat ze ge^n wind meer
vangen. Uitschakeling kan met de
hand geschieden maar vindt ook au
tomatisch plaats, bijv. 's nachts, met
een vlieggewichtkonstruktie. Vooral
rukwinden zijn nu nog erg lastig
want die kunnen de hele zaak in de
soep laten draaien. Overigens was
deze onvolkomenheid voor de vee
houders/ konstrukteurs geen verras
sing. "We hadden er wel rekening
mee gehouden, maar dat het bij
windkracht 7 (en die komt hier toch
nog al eens voor), al niet meer zou
kunnen is ons wel een beetje tegen
gevallen, want als het hard waait is
het rendement juist het grootst".
Een ander probleem is het kracht-
verlies dat optreedt bij de over
brenging.
ij de toegepaste kettingoverbren
ging is dat ongeveer 10% terwijl dat
bij een konstruktie met een tandwiel
kast ongeveer 30% is. "Vandaar dat
we gekozen hebben voor een ket
ting". Dan is er nog het probleem van
het lawaai, dat de ketting bij de over
brenging maakt. Hoewel het aantal
decibellen nog niet is vastgesteld en
het in de praktijk wel meevalt, zint
ook dit Van Butselaar allerminst. Dat
moet geruisloos, vindt hij. Het geluid
van de wieken zullen we moeten ak-
septeren maar dat is niet meer dan
het geruis van bomen bij een lichte
bries.
teringen zijn toegepast. Zo is de
overbrenging van de draaiende as
naar de generator niet zwaar genoeg
en maakt deze nog te veel lawaai.
Voorts treedt er nog teveel kracht-
verlies op en de wieken kunnen groter
en op een grotere hoogte worden ge
bracht. Dit laatste is slechts een fi
nanciële kwestie en betrekkelijk
eenvoudig te realiseren. De overige
tekortkomingen zijn van technische
an Butselaar is echter bepaald
niet van plan zijn ideeën met een
simpele handtekening en voor een
prikkie te verkwanselen. "Ik verkoop
pas als ik de octrooien binnen heb en
de molen geperfektioneerd is. Vol
vertrouwen: Ik ben van plan om in
de toekomst komplete windmolens
te gaan verkopen. De vereiste kon
takten daarvoor zijn al gelegd. Van
de prijs heeft ie nog geen idee maar
dat de aanschaf van een molen fi
nancieel een aantrekkelijke zaak
gaat worden staat voor hem als een
paal boven water. Het toestel zal zich
met de huidige hoge energieprijzen
in een paar jaar terug hebben ver
diend, meent hij. Maar de kopers
moeten nog even geduld hebben. De
vernieuwde molen is nog niet klaar.
Dat zal wel van de zomer worden, zo
verwachten beide uitvinders.
aar de handige boer echt slape
loze nachten van gehad heeft en
waarover hij zich wekenlang met
Henk Voorschoten suf heeft lopen
piekeren is: Hoe krijg je nu een
overbrenging die geruisloos is, èn
géén krachtverlies geeft èn die
bovendien ook bij windkracht 12
geen krimp geeft. Onmogelijk? Een
utopie? Van Butselaar heeft naar dit
ei van Columbus lopen zoeken en
meent het gevonden te hebben ook.
"Het is, na^jr zijn stellige overtuiging,
een echte uitvinding". De overbren
ging die ik meen te hebben uitgevon
den bestaat nog nergens. "Strikt ge
heim", daarom weert hij af. Dat is het
eerste wat ik overigens niet zelf uit
kan voeren. Daar heb je machines
voor nodig die ik niet heb. Er bestaan
reeds kontakten met een fabrikant in
de buurt die graag bereid bleek dit
idee van Van Butselaar in de praktijk
te toetsen. Zoals gesteld, binnen af
zienbare tijd moet het nieuwe appa
raat, waarin Van Butselaar veel ver
trouwen heeft, klaar zijn.
Henk van Butselaar is er niet alleen
als veehouder/konstrukteur letterlijk
en figuurlijk als de kippen bij, ook
zakelijk is hij goed uitgeslapen. "Het
eerste wat ik gedaan heb, is octrooi
aanvragen op de molenkonstruktie
en op de nieuwe uitvinding van de
overbrenging. Het zakelijk instinkt,
vertelt Van Butselaar, dat hij op de
goede weg is. Dat blijkt ook uit de
talrijke schriftelijke en telefonische
reakties die binnen zijn gekomen
nadat zijn vinding in de publiciteit
kwam. "Veel mensen, vooral boeren
en fabrikanten, willen er meer van
weten. Ze bieden zelfs geld voor het
ontwerp, heel aardige brieven waar
uit blijkt dat toch veel mensen be?ig
zijn met allerlei vormen van ener
giebesparing. Er zijn ook minder
leuke reakties. Mensen die komen
om het kunstje af te kijken en er zijn
er zelfs geweest die gewoon gezegd
hebben dat ze hoe dan ook de ge
heimen in de konstruktie wel te we
ten zullen komen desnoods door
diefstal!
