D e dijkwering rond de Ooster- en
Westerschelde vordert gestaag en wij
zijn daar verheugd over. De veilig
Ondernemersklimaat
E,
Inkomensontwikkeling
I,
Grondpolitick
Sociaal beleid
B,
Zelf initiatieven nemen
H
Kwaliteit
Waterschappen
Kadervorming
Rol van de land- en
tuinbouw
I
-T,
25 leden van verdienste
periode van stagnatie van de econo
mische ontwikkeling er geen ruimte
is voor sectorbeleid (fruitteelt) en een
innovatiebeleid waar iedereen de
mond van vol heeft."
/en sektor- en innovatiebeleid om
het ondernemersklimaat te verbete
ren. Een goed ondernemersklimaat is
gebaseerd op het positieve rendement
wat uit de onderneming gehaald kan
worden. Dit positieve rendement
moet onder redelijke arbeidsomstan
digheden tot stand kunnen komen.
En juist bij de kleine ondernemer,
waaronder de land- en tuinbouw be
hoort, ontbreekt het daar dikwijls
aan.
Voor velen is het alleen met lange
arbeidstijden, soms van het hele ge
zin, nog mogelijk een redelijk ar
beidsinkomen te behalen. Maar ook
dat is niet altijd voor iedereen weg
gelegd en dan moet men genoegen
nemen met minder dan het mini
mum-inkomen. Men accepteert dit
noodgedwongen doordat er geen
andere mogelijkheden zijn en men
gehecht is aan het bedrijf, wat met
veel zorg en inzet is opgebouwd.
In de 60-er jaren verliep de afvloei
ing vanuit de landbouw zonder veel
problemen doordat er voldoende
werkgelegenheid was.
In de 70-er jaren zijn ook die moge
lijkheden minder geworden, waar
door omschakeling op een ander be
roep steeds moeilijker wordt.
Ook in andere sektoren is het onder
nemersklimaat slecht.
In grote bedrijven worden miljoenen
guldens overheidsgeld gestoken om
arbeidsplaatsen te behouden. En
wanneer dat niet mogelijk is en een
bedrijf moet toch zijn pooten sluiten,
staat dat met grote letters in de krant.
Voor de land- en tuinbouw ligt dat
anders. Land- en tuinbouwers verd
wijnen geruisloos.
Het beleid richt zich vandaag meer
op het middenbedrijf. Alleen nie
mand weet precies wat daar mee
wordt bedoeld. Ook niet minister
Van der Stee. Als hem gevraagd
wordt hoe hij de toekomst voor b.v.
de akkerbouw ziet wijst hij op de
ontwikkeling in Amerika met de uit
spraak: "grow bigger or get out".
n het afgelopen jaar is het op
nieuw duidelijk geworden dat de in
komensontwikkeling zich in de ver
schillende sektoren snel kunnen wij
zigen.
Nadat het kostenpeil in de veehou
derij enige jaren vrij stabiel is ge
weest, blijkt er nu plotseling een
sterke stijging van kosten plaats te
vinden. De prognose is ongeveer
20%, veroorzaakt door energie en
krachtvoerkosten en lagere ruwvoe-
deropbrengsten. Dit zal tot gevolg
hebben dat het rendement van de
veehouderij sterk zal worden aange
tast.
Door de betere prijzen van de vrije
produkten in de akkerbouw lijkt de
situatie voor het jaar 1979 wat gun
stiger. Toch moeten wij voorzichtig
zijn met een te groot optimisme. Im
mers ook hier gaat de kostenstijging
door. vooral veroorzaakt door de
eerdergenoemde energiekosten.
Vooral ook de prijzen van kunstmest
worden hierdoor meegesleurd (on
geveer 10%). Maar ook de prijzen
van de gegarandeerde produkten
zijn slecht. Wij moeten helaas con
stateren dat de tarweprijs dit jaar la
ger is dan de 2 a 3 voorgaande jaren.
Van de toch aLmagere prijsverho
gingen kunnen wij dan ook niets in
onze zak steken.
De fruitteelt verkeert in een crisissi
tuatie waardoor veel fruitteeltgezin
nen in grote moeilijkheden komen.
En toch hebben wij er vertrouwen in
dat de goede fruittelers ook deze
moeilijke periode te boven zullen
komen. Daarbij is het wel bijzonder
teleurstellend dat de overheid zo
weinig bereid is op rechtvaardige
wijze de fruitteelt de helpende hand
toe te steken".
prijs sterk op en dit is een soms zeer
welkome gelegenheid voor bezwaarde
eigenaars om hun boerderij te verko
pen, te bedingen dat zij als pachter
blijven zitten en dus doende hun fi
nanciële positie te saneren. En deze
hoge prijzen brengen mede allerlei
gevaren, vooral bij vererving of bij
aankoop door boeren eigen gebrui
kers, want dan moet niet zelden een
hoge hypotheek worden genomen
met alle gevaren van dien.
Er is dus aanleiding voor onze orga
nisaties om hiervoor het belang van
een gezond eigen geërfd landgebruik
op te komen en voor de overheid om
in te grijpen".
Dames en heren,
Ik heb hier geciteerd een passage uit
een openingsrede van H.D. Louwes,
•gehouden in 1940. Het blijkt dat het
vraagstuk over het grondgebruik en
de grondpolitiek in 40 jaar weinig
veranderd is. Vele malen is gepro
beerd in te grijpen op de grondmarkt
met tot nu toe weinig resultaat., Dik
wijls worden wegen gevonden" om
maatregelen te ontduiken, waardoor
het tegenovergestelde effekt wordt
bereikt.
De heer Luteijn zal daar vanmiddag
nog op ingaan.
Wel nog een opmerking over het
voorkeursrecht van de pachter (mis
schien als voorzet voor de diskussie).
Te weinig wordt er rekening gehou
den met het voorkeursrecht van de
pachter.
Daardoor stijgen de prijzen van de
verpachte grond. Deze staan niet
meer in verhouding tot overdrachten
in familieverband, die op de ekono-
mische waarden zijn afgesteld.
Problemen met het schenkingsrecht
en de vermogensbelasting nemen
daardoor van jaar tot jaar toe. Im
mers de Grondkamer moet rekening
houden met de gemiddelde over
drachten en ook de Inspekteur houdt
daar rekening mee.
Wanneer nu bij overdracht via het
voorkeursrecht de Grondkamer
meer invloed zou hebben zou die
bindend moeten zijn voor pachter en
verpachter.
Deze maatregel zou wel eens een
gunstig effekt kunnen hebben op de
grondprijzen (lagere prijzen). In elk
geval moet er naar gestreefd worden,
ook door de overheid, dat familieka
pitaal niet uit de landbouw vloeit.
Eigen vermogen is een van de be
langrijkste peilers waarop de land
bouw met haar grondgebonden pro-
duktie op rust.
Met zorg zien wij tegen de stijging
van de pachtprijzen aan. Onvol
doende wordt er, vooral door de
overheid als grondeigenaar en door
de centrale Grondkamer rekening
gehouden met het rendement van
het bedrijf. Het rendement wat niet
alleen bepaald wordt door het op
brengend vermogen maar vooral
door bedrijfskosten in een bepaald
gebied.
En opnieuw liggen er nieuwe pacht-
voorstellen op tafel die een verho
ging inhouden van 10 tot 15%.
Pachtprijsverhoging waar tegenover
geen hogere inkomsten bestaan.
Wij rekenen erop dat het Land
bouwschap de nieuwe voorstellen zal
afwijzen en/of aandringt bij de cen
trale grondkamer dat de normen op
meer rechtvaardige wijze gehanteerd
worden dan nu het geval is.
ij het sociaal beleid van de
overheid wordt onvoldoende reke
ning gehouden met de positie van de
land- en tuinbouw. Dat blijkt o.a.
wanneer Sociale Zaken^niet bereid is
gelden beschikbaar te stellen voor de
bedrijfsverzorgingsdiensten.
Het werk' van de bedrijfsverzor
gingsdiensten wat volledig past in het
sociaal beleid van de overheid. Het
sociaal beleid wat gericht is op het
scheppen van meer werkgelegenheid
en het verbeteren van de werkom
standigheden".
O,
l et vraagstuk van het grondge
bruik maakt een snelle ontwikkeling
door zowel bij verkoop als bij pacht.
In den laatsten tijd loopt de grond-
ndanks alle problemen in de
E.E.G. en op nationaal nivo die wij op
onze weg tegen komen mogen wij niet
nalaten zelf naar nieuwe wegen te
zoeken.
De vindingrijkheid van de individuele
ondernemer in samenwerking met
handel, koöperatie en verwerkende
industrie, begeleid door onderzoek en
voorlichting van de overheid heeft er
toe geleid dat de land- en tuinbouw
een belangrijke positie inneemt in de
Nederlandse ekonomie en in het
handelsverkeer met andere landen.
Voorlichting, onderzoek en onder
wijs zullen in nauw overleg met het
bedrijfsleven in moeten spelen op de
dikwijls snelle ontwikkeling. Een
goede wisselwerking is daarbij
onontbeerlijk.
Als individuele ondernemer zullen
wij nog meer bereid moeten zijn sa
men te werken.
Samenwerking in groter verband
met bindende afspraken met loon
werker oT koöperatie.
Samenwerking tussen grotere en
kleinere bedrijven maar ook tussen
de verschillende sectoren (o.a. ak
kerbouw/ veehouderij). Maar ook de
afzet in de verwerkingsbedrijven van
landbouwprodukten moet zoeken
naar nieuwe mogelijkheden.
Wij vragen ons af of wij voldoende
doen aan research en of dat niet te
veel overgelaten wordt aan grote in
ternationale ondernemingen. Ope
reren de gevestigde afzetkanalen of
de verwerkende industriën dikwijls
niet te verdeeld? En dat geldt niet
alleen voor de vrije handel maar ook
voor verschillende koöperatieve in
stellingen. Er zijn voorbeelden te
noemen van grote koncentraties die
ook voor de producent een gunstige
positie hebben opgebouwd.
Goed samenspel tussen producenten
en afzetkanalen is van groot belang.
Het valt dan ook te betreuren dat de
telers niet tot overeenstemming zijn
gekomen met enkele konserve-
nindustrieën en dat geldt dan voor
beide partijen.
Wij hopen deze winter meer inzicht
te krijgen, hoe onze leden over de
afzet denken en wat er naar hun
mening veranderd zou moeten wor
den. Wij rekenen erop dat het
vraagpunt over de afzet veel belang
stelling zal hebben".
teeds meer ervaren wij dat de
konsument naar kwaliteitsprodukten
vraagt, en wanneer daar goed op in
gespeeld wordt de konsument ook
bereid is hiervoor te betalen.
Kwaliteitsverbetering is alleen mo
gelijk door gezamenlijke inspanning
maar ook onder gezamenlijke ve
rantwoordelijkheid. Een zwakke
schakel in de keten van producent tot
konsument betekent dat alle andere
goede bedoelingen teniet worden
gedaan. De laatste tijd zieh wij dat op
veel akkerbouwbedrijven gezocht
wordt naar teelten die het bruto-in-
komen kunnen verbeteren. Vooral in
de beginfase is goede begeleiding
nodig en moet men in elk geval pro
beren inzicht te krijgen in de afzet
mogelijkheden.
Vooral voor Zeeland is tot nu toe, als
het gaat om grove tuinbouwproduk-
ten het zoute water een beperkende
faktor.
Het rapport 'Zoetwatervoorziening
ten Noorden van de Westerschelde'
gaat alleen in op de voordelen van
zoet water bij het huidige bouwplan.
Maar vooral bij de teelt van tuin-
bouwprodukten zullen de voordelen
nog beduidend groter zijn.
Zowel wat betreft de opbrengst,
maar vooral ook de kwaliteit van
veel produkten zal verbeterd kunnen
worden wanneer zoet water beschik
baar komt.
Steeds meer wordt het duidelijk dat
de Grevelingen niet alleen belangrijk
is voor zoet water voor Schouwen en
Duiveland en Goeree en Overflak-
kee maar ook voor grote delen van
Brabant. Door de onttrekking van
grondwater voor industrie en drink
water heeft men daar behoefte aan
een grote buffervoorraad die in dro
ge tijden het grondwaterpeil op nivo
kan houden.
Maar ook voor de kwaliteit van het
oppervlaktewater is het belangrijk
dat er zoet water beschikbaar is,
vooral in gebieden waar in sterke
mate zoute kwel optreedt".
heid is hiermee aanzienlijk verbe
terd.
Voor de Oosterschelde zal de opti
male veiligheid pas na 1985 gereali
seerd zijn.
Wij ervaren dat de Waterschappen
een belangrijke rol spelen in het al
gemeen belang. Was vroeger de taak
van de Waterschappen sterk gekon-
centreerd op de landbouw, steeds
meer zien wij een taakverbreding
wat op zich een goede zaak is.
De Waterschappen hebben in de
loop der tijden een organisatie opge
bouwd die goed op haar taak bere
kend is.
Wanneer echter bij de taakvervulling
van de Waterschappen verschui
vingen plaatsvinden, meer in de
richting van het algemeen belang
vragen wij ons af of daar bij de ver
deling der lasten niet meer rekening
mee moet worden gehouden.
Ik denk dan met name aan een ho
gere bijdrage door de overheid zodat
de druk op de lasten van de ingelan
den op rechtvaardige wijze verlicht
kan worden".
jongeren. Wij zullen meer moeten
doen aan kadervorming. Kadervor
ming die misschien op de land
bouwscholen reeds moet beginnen.
Graag wil ik een beroep doen op de
jongeren om daar samen over na te
denken en aan te werken.
De Z.L.M. wil meer aan kadervor
ming gaan doen in de afdelingen en
kringen. Wij hopen dat de leden daar
hun medewerking aan willen geven.
Aan het begin hebben wij gezegd dat
in de komende jaren de belangenbe
hartiging van de land- en tuinbouw
door de landbouworganisaties hard
nodig zal zijn. Dat is alleen mogelijk
wanneer de leden bereid zijn "kri
tisch" mee te denken!"
ot slot nog enkele opmerkingen
aan het adres van de jongeren. Wij
hebben jonge mensen die in de toe
komst de belangen van de land- en
tuinbouw kunnen behartigen hard
nodig in onze organisatie. Als Z.L.M.
hebben wij de taak ruimte te schep
pen om jongeren de gelegenheid te
geven ervaringen op te doen zonder
dat dit ten koste gaat van het eigen
bedrijf.
Steeds meer ervaren wij dat dit geen
eenvoudige zaak is. De bedrijfsver
zorgingsdiensten kunnen daarbij
mogelijkheden bieden. Maar ook
moet er belangstelling zijn bij de
n onze samenleving speelt de land
en tuinbouw een fundamentele rol.
a. door de produktie van voedsel
waardoor de primaire levensbe
hoeften veilig worden gesteld
tegen redelijke prijzen.
b. als belangrijk trekpaard van onze
ekonomie en met name in het
handelsverkeer.
c. als een van de belangrijkste pei
lers van het E.E.G.-beleid.
d. bij de in stand houding van natuur
en landschap op een evenwichtige
- wijze.
Wij mogen en moeten ons dat bewust
zijn en kunnen daarbij iedereen vrij in
de ogen kijken.
De boer kent zijn verantwoordelijk
heid voor zijn bedrijf en zijn gezin,
maar ook tegenover anderen, daarbij
een belangrijke bijdrage leverende
aan de welvaart en het welzijn in onze
samenleving.
De heer F.J. Dekker uit Breskens (r.) krijgt het insigne opgespeld door
vice-voorzitter S. de Visser.
Tijdens de Algemene Vergadering van de Z.L.M. maandag j.l. is een
aantal leden wegens het 50-jarige lidmaatschap van de Maatschappij
benoemd tot lid van verdienste van de Z.L.M.
Enige momenten uit dit feestelijk onderdeel van het ochtendprogram
ma: - De heer S.C. Glerum uit Werkendam: "Ik ben daarom zo blij
met deze onderscheiding, omdat het de enige is die ik heb gekregen
door niets te doen en alleen maar af te wachten". Applaus van de zaal.
- De heer P. Haak uit Hoek kreeg hoewel nog "slechts" 49 jaar lid, toch
het lidmaatschap van verdienste aangeboden. "Op één jaar mag je bij
zo'n langdurig trouw lidmaatschap niet kijken", aldus voorzitter A.J.G.
Doeleman die door de aanwezigen getuige het applaus in de zaal
toestemming kreeg voor deze uitzondering. De volgende leden kregen
de bij de benoeming behorende insigne en oorkonde:
1. GJ. Ampt
2. A.F. Buijs
3. M. Crezee
4. J. Dees
5. J.A. Dees
6. F.J. Dekker
7. C.J. Gaakeer
8. S.C. Glerum
- 9. D. Haak
10. P. Haak
11. C. Hanson
12. W. Huibregtse
13. mevr. Klompe-Vogelaar
14. A. de Lint
15. M. Lukaart
16. C. Markusse
17. L.A. Munters
18. F.J. Poissonier
19. A. Poppe
20. J.J. de Regt
21. A.A. Risseeuw
22. J.L.C. Snijder
23. S. de Visser
24. Jac. van der Weele
25. P. Wielemaker
Bergen op Zoom
St. Maartensdijk
Lage Zwaluwe
Zaamslag
Zaamslag
Breskens
St. Maartensdijk
Werkendam
Hoek
Hoek
Goes
Vee re
Goes
Zevenbergschenhoek
Zonnemaire
Nw. en St. Joosland
Zevenbergen
Retranchement
Domburg
Zaamslag
Retranchement
Klundert
Domburg
Goes
Koudekerke
9
