KORTE WENKEN
Veldbonen, een eiwitrijk voedergewas
C.A.R.-Zevenbergen
PERSPEKTIEVEN VOOR
VELDBONEN
HET GEWAS
DE TEELT
OPBRENGSTEN
KWALITEIT
Ir. A.J.M. Geerts
tussengewas bij de
graslandvernieuwing.
b. Veldbonen op
maisland waar men gras
wil inzaaien.
AKKERBOUW
DE DRAIN REEKSEN hebben de afgelopen weken weer
veel water moeten afvoeren en hoeveel water er nog valt in
de komende maanden kan niemand U vertellen. Wel kan
worden gezegd dat U ervoor moet zorgen dat de waterafvoer
van uw percelen middels de drainage optimaal kan plaats
hebben. Dit is te bereiken door buizen die voldoende diep
liggen op juiste onderlinge afstand en open zijn.
HET IS EENVOUDIG om tijdens een regenrijke periode
de eindbuizen te kontroleren en na te gaan of ze voldoende
water afvoeren. In zo'n periode moet er zeker ca. 5 liter
water per m2 in één etmaal worden afgevoerd. Dus 50.000
liter per ha. Is de drainafstand 14 m, dan moet één drain -
reeks 5 liter water per minuut afvoeren. In dit geval moet
een litermaat in 12 sekonden vol zijn.
WANNEER BLIJKT dat veel te weinig water wordt afge
voerd, moet U eerst de eindbuis kontroleren. Ligt deze goed
en is die niet verstopt, dan moet de oorzaak in de drain zelf
of op een andere plaats gezocht worden. Is de buis verstopt,
vervuild of verstoord dan doorspuiten en opnieuw kontrole
ren. Is de afvoer dan nog niet voldoende, neem dan kontakt
op met uw bedrijfsvoorlichter.
HET IDEAAL van elke akkerbouwer is om voor 1 decem
ber totaal klaar te zijn met het veldwerk. Een mooi streven!
U kunt het dan wat rustiger aan gaan doen. Werk blijft er
echter altijd voor U. Onderhoud van werktuigen, gereed
schappen en gebouwen. Onderhoud van erf en beplanting.
Wie werk ziet, behoeft nooit zonder te zijn.
BENT U TEVREDEN over de kg-opbrengsten van uw
gewassen in het afgelopen jaar? Ja! Dan kunt U een tevre
den ondernemer zijn. Neen! In beide gevallen is het goed
eens bij Uzelf te raden te gaan waarom alles zo is verlopen.
Vraag U eens af wat, waarom en hoe heb ik het allemaal
gedaan. In het heden ligt immers de les voor de toekomst.
VEEHOUDERIJ
ZE ZIJN WEER gekonstateerd de pootloze grauwe larven
van de langpootmug. Elk jaar doen deze larven in bepaalde
percelen zoveel schade dat tot scheuren van het grasland
moet worden overgegaan. Bij voorkeur zet de langpootmug
zijn eieren af op lagere graslandpercelen met open plekken
en ruigten. Op een goede dichte onkruidvrije grasmat ko
men de larven van de langpootmug veel minder voor. Houd
de weiden kort, bestrijd het onkruid en zorg voor een goede
ontwatering.
OOK VOOR U WORDT het tijd om te kontroleren of de
grasmat van de weidepercelen niet afgevreten wordt door
emelten. Het uitsteken van stukjes zode 10 bij 10 cm en deze
dompelen in een oplossing van 1 kg keukenzout en 5 liter
water is nogal omslachtig en bewerkelijk. Eenvoudiger is het
om op verschillende plaatsen, verspreid over de percelen een
kleine hoeveelheid benzine uit te gieten. Komen er in de
grasmat larven van de langpootmug voor dan zijn de emel
ten op de behandelde plekjes in een minimum van tijd boven
de grond.
HET KAN IN DE WINTERMAANDEN soms geweldig
glad zijn. Dit geldt niet alleen voor de wegen die tijdens vorst
en wat vocht 's nachts opvriezen. Ook in veestallen kunnen
rubbermatten spekglad zijn en daardoor levensgevaarlijk
voor de koeien bij het opstaan. Ongelukken door uitglijden
in ligboxen is te voorkomen door iedere dag een dun laagje
zaagsel over de rubbermat te strooien.
Veldbonen voor de oogst van de rijpe bonen worden al van oudsher in
Nederland verbouwd. Maar terwijl in de dertiger jaren nog zo'n 12.000
ha per jaar verbouwd werd, was dit in 1971 al afgenomen tot 50 ha.
Maar sinds de eiwitkrisis staan de veldbonen als eiwitproducent weer
midden in de belangstelling.
In 1978 is er echter een heel andere ontwikkeling begonnen. Toen heeft
de Maiskern Beckum namelijk bij wijze van proef 7 ha veldbonen
uitgezaaid en later gehakseld en ingekuild. Men was er zo tevreden over
dat in 1979 verspreid over Nederland meer dan 400 ha veldbonen voor
silage zijn uitgezaaid.
I~Iet feit dat de teeltmethode zoveel
op die van snijmais lijkt, maakt dat
veldbonen vaak met snijmais verge
leken worden. Dit is echter ten on
rechte omdat er een aantal belang
rijke verschillen zijn. Naast een ver
schil in voederwaarde, betreft dit o.a.
de volgende punten:
VELDBONEN
"Veldbonen (eigenlijk zijn het dui-
vebonen) zijn familie van de tuinbo
nen. Maar de bonen zijn veel kleiner:
ze zijn iets groter dan erwten. Per
plant komen er 20-30 peulen aan en
iedere peul bevat 3 bonen. De plan
ten halen een hoogte van 170-200
cm. De veldbonen, als inheems ge
was, is niet gevoelig voor nachtvorst
en kan al eind februari/begin maart
gezaaid worden. De oogst zal over
het algemeen begin augustus plaats
vinden.
De hele teeltwijze lijkt erg veel op
de teelt van snijmais en de maisma-
chines kunnen dan ook voor de
veldbonenteelt gebruikt worden.
Vanwege de vroegere zaai- en oogst
tijd is de veldboon een interessant
gewas voor de loonwerker. HERZ
FREYA, het Duitse topras dat niet
alleen vroeg afrijpt maar bovendien
erg weinig gevoelig is voor legeren,
wordt in Nederland geleverd door
Barenbrug Holland B.V.
In veldbonen is nu nog maar erg
weinig veredelingswerk gedaan.
Omdat het veredelingswerk nu weer
ter hand genomen wordt, is het
waarschijnlijk dat er al snel betere
rassen zullen komen met een hogere
voedingswaarde en een grotere
oogstzekerheid.
Dit jaar lagen de opbrengsten iets
lager dan vorig jaar en bedroegen 40
tot 50 ton per ha. Bij een drogestof
gehalte van 23 27% leverde dat zo'n
10 tot 12 ton drogestof op. Omdat op
zwaardere kleigronden lagere op
brengsten gehaald werden, bestaat
de indruk dat veldbonen op zand
gronden en lichtere kleigronden een
massaler gewas geven.
Hoewel de veldbonen-opbrengst dit
jaar vergelijkbaar was met de op
brengst van veel maispercelen, zal
over het algemeen de opbrengst van
veldbonen iets lager liggen dan die
van mais. Dit wordt echter gekom-
penseerd doordat veldbonen in au
gustus geoogst kunnen worden, zo
dat nog een stoppelgewas verbouwd
kan worden of blijvend grasland in
gezaaid kan worden en nog een sne
de kan leveren.
Wat de voederwaarde betreft, zijn
veldbonen vergelijkbaar met voor-
droogkuil. Dit houdt in dat de
VEM-waarde van veldbonenkuil la
ger is dan die van snijmais, maar dat
het gehalte aan voedernorm ruw ei
wit daarentegen meer dan tweemaal
zo hoog is, dan die van snijmais.
Veldbonen.
zaaitijd februari/maart
oogsttijd begin augustus
afwisseling nodig met andere ge
wassen
niet op droogtegevoelige gronden
geen oogstrisiko op lage gronden
ook geschikt voor Noord-Neder
land
Afd. Voorlichting
SNIJMAIS
zaaitijd april/mei
oogsttijd september/oktober
kan jaar op jaar verbouwd wor
den
kan ook op droogtegevoelige
gronden
wel oogstrisiko op lage gronden
minder geschikt voor Noord-Ne
derland
Er is een aantal situaties waarin het
erg voordelig is een gewas veldbonen
te verbouwen:
Het gewas kan geoogst worden met een maishakselaar waarvan de maisbek
a Veldbonen als vervangen is door een maaibord met haspel.
Veldbonen zijn erg goed in te scha
kelen als tussengewas bij de gras
landvernieuwing. Behalve dat men
een goed gewas veldbonen krijgt, zal
bovendien de herinzaai beter slagen.
Want het is gebleken dat men bij
scheuren en direkt inzaaien van
grasland nogal eens een slechte aan
slag krijgt van het nieuwe gras, o.a.
doordat aaltjes en schimmels de
wortels van het jonge gras aantasten.
Door het verbouwen van veldbonen
zijn deze problemen te voorkomen.
Een andere mogelijkheid die nog in
onderzoek is, is het tegelijk inzaaien
van veldbonen en gras. Het is name
lijk bekend dat veldbonen uitstekend
als dekvrucht zijn te gebruiken. Na
de veldbonenoogst zal men dan nog
eerder nieuw grasland hebben.
worden, wordt in het voorjaar het
groeiseizoen erg goed benut. En na
de oogst van de veldbonen is de
b. Veldbonen op maisland
ideale periode voor herinzaai be
reikt, zodat er weinig kans is dat het
inzaaien van grasland mislukt.
1 1
T
mais
veldbonen
nieuw
grasland
aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sen okt nov
mogelijkheid om drijfmest uit te rijden
Een andere mogelijkheid is om het
land in de winter braak te laten lig
gen en in het voorjaar gras in te
zaaien. Maar ook dat heeft zijn be
zwaren.
Veldbonen kunnen in deze situatie
echter een oplossing bieden. Omdat
ze al begin maart gezaaid kunnen
a. Veldbonen als tussengewas bij graslandvernieuwinq
oud
grasland
veldbonen
nieuw
grasland
aug sep okt nov dec jan feb mrt.apr mei jun jul aug sep okt nov
Oogstrijp gewas.
Vaak wil men van maisland weer
grasland maken. Maar het inzaaien
van een B6-mengsel in oktober is een
riskante onderneming. Het komt no
gal eens voor dat om dit te voorko
men de mais extra vroeg geoogst
wordt maar het zal duidelijk zijn dat
dat ook niet ideaal is, omdat het gaat
ten koste van de VEM-opbrengst.
5
