WIR had energiebesparing in tuinbouw meer moeten
stimuleren
D e WIR-premie heeft stimulerend gewerkt ten aanzien van de grote
uitbreiding van het glasareaal in de tuinbouw de laatste jaren. Dank zij
die WIR krijgen we nu op onze kop: één van de aanleidingen tot het
doorbreken van het gascontract was de sterke toename van de glasop
standen. Naar mijn mening had de WIR meer gericht moeten zijn op
het stimuleren van energiebesparende maatregelen". Aldus de heer
H.L. Scheffers, voorzitter van de afdeling Tuinbouw van het KNLC.
Onlangs is hij in deze functie de heer G.W. Bos opgevolgd, reden om
eens met hem te gaan praten.
D e komende toetreding van
Spanje tot de EG veroorzaakt nogal
wat onrust onder de tuinders. Een
gevolg van de toetreding zal zeker
zijn dat er meer concurrentie komt,
vooral bij de groenten. "Mijn angst is
dat er als gevolg hiervan nog meer
omschakeling naar bloemen komt.
Voor Griekenland hoeven we niet zo
heel bang te zijn, maar met Spanje
moeten hele goede afspraken ge-
D e oplossing van de energiepro
blemen moet volgens Scheffers
allereerst gezocht worden in de
energiebesparing. Hij voorziet dat de
gasprijs, die in vrij korte tijd steeg
van 5 naar 15 ct per m3, in de richting
E r zullen maar weinig kollega's zijn die niet intens meeleven met
de positie van de blanke boeren in Rhodesië. Het lijkt er op dat
voor hen binnenkort geen toekomst meer mogelijk zal zijn. De
jarenlange strijd in het land zal onherroepelijk in het voordeel van
de vrijheidsbewegingen worden beslecht. De vraag is alleen nog
niet beantwoord hoe snel er een einde zal komen aan hun huidige
onzekere lot daar. Wanneer bisschop Muzorewa met zijn over
gangsregering in het zadel kan blijven dan zal mogelijk de uitver
koop van blanke landbouwbelangen geleidelijk gaan en met min
der pijn voor de betrokkenen. Krijgen echter de anderen van het
Patriottisch front Mugabe en Nkomo- de kans, dan ziet het er zeer
somber uit voor de boeren. Immers de mening van het Patriottisch
front is toch dat die blanken de grond hebben gestolen van de
zwarten. Iets wat je gestolen hebt dat moet je teruggeven en in hun
ogen is het belachelijk om over een schadevergoeding te praten.
Erf
en
akker
Nieuwe KNLC
tuinbouw-voorzitter
Scheffers:
Jan van Liere
Landbouwschap dekt exploitatietekort van project "Denar-kas"
Henk Scheffers is een 51-jarige
Westlandse bloementeler. Hij woont
op een steenworp afstand van de
Coöperatieve Centrale Westlandse
Snijbloemenveiling (CCWS) in
Honselersdijk, de grootste bloemen
veiling in het Westland. De Tuin-
bouw-voorzitter ervaart de nabijheid
van deze veiling als een extra steun in
de rug:
"Ik heb veel contact met
bestuurs- en directieleden, maak
vaak een praatje. Op deze manier
komt een heel stuk ervaring en visie
binnen je bereik."
Als tuinder is Scheffers actief ge
weest in het veredelen van fresia's.
Hij heeft zelf nogal wat rassen en met
succes - op de markt gebracht. Mo
menteel is een ras, waarvan hij vijf
jaar geleden de rechten heeft ver
kocht, sterk in opkomst. Het kruisen
van deze bloemen is echter een werk
wat zeer nauw aan een bepaalde tijd
is gebonden. Heeft hij net op dezelf
de tijd een vergadering, dan is een
heleboel werk voor niets geweest.
"Het is jammer, maar kruisen en
vergaderen gaat niet samen, vandaar
dat ik met deze hobby ben gestopt",
zo zegt Scheffers.
Luisteren en lezen
ergaderingen heeft hij heel wat te
bezoeken. Naast zijn functie als
Tuinbouw-voorzitter is Scheffers o.a.
actief in de Commissie Groenteteelt
en de Energiebesparingscommissie
van het Landbouwschap, de EG-
contactgroep Groente en Fruit en is
hij tuinbouwvertegenwoordiger van
het KNLC bij de 3 CLO (Centrale
Landbouw Organisatie). "Belangrijk
is datje erg goed luistert en veel leest,
vooral wanneer je, zoals ik, nog niet
zo lang actief bent in het organisa
tieleven," zo is de mening van
Scheffers. Dat hij veel te lezen heeft
is wel te zien op zijn tafel, waar dikke
stapels vergaderstukken, agenda's en
verslagen liggen.
Spanje
maakt worden. Hopelijk krijgen we
daarin wat meer steun van de andere
EG-partners. We mogen hier niet de
mist mee ingaan, want dan zouden
we wel eens nat kunnen worden!"
Energiebesparing
van de 25 ct zal gaan. De ontwikke
ling van energie-arme kassen ver
dient alle steun en ook de ontwikke
ling van minder warmtegevoelige
rassen moet de volle aandacht krij
gen, zo meent de Tuinbouw-voorzit-
ter. Hij waarschuwt ervoor dat de
tuinders niet "de kachels uitdoen".
Dit zal een opeenhoping van de pro-
duktie veroorzaken, met alle gevol
gen van dien.
Projecten als die nu door de Gasunie
in Groningen wordt voorbereid,
brengen hef gevaar van versnippe
ring in de tuinbouw met zich mee.
Oude tuinbouwgebieden lopen leeg
en daarvoor in de plaats komen vele
kleine vestigingen door het hele land.
Naar de mening van Scheffers zou
dit geen goede ontwikkeling zijn.
Wel heeft hij een interessant alter-
natief:"Waarom kan niet de rest
warmte van Pernis benut worden. Het
hele Westland zou hiervan kunnen
stoken. Wanneer de gasprijs sterk
blijft stijgen, komt er een moment
waarop dit financieel aantrekkelijk
gaat worden. De Nederlandse tuin
bouw is altijd vindingrijk en sterk ge
noeg gebleken om zich aan te passen,
ik heb dan ook het volste vertrouwen
in de toekomst".
Bovendien heeft Mugabe meer nog dan Nkomo, steeds gepleit voor
een marxistische aanpak van de zaak en ronduit gezegd dat de rol
van de blanken met kracht zal worden beëindigd, zo niet vernie
tigd Het doet wat vreemd aan, dat minister de Koning, zelf toch
een man die weet wat er in de boerenharten omgaat, Mugabe steun
heeft toegezegd voor zijn guerillabeweging. Nee, geen wapens,
natuurlijk niet, maar wel humanitaire steun, voedsel en medica
menten. Niet voor de strijders, maar voor de burgerbevolking, voor
de vluchtelingen die buiten Rhodesië leven. Politiek zal het wel
onvermijdelijk zijn om botweg te zeggen, tegen zo'n Mugabe dat
hij beter uit ons land weg kan blijven, maar het is een goed
Hollands gebruik om zo lang mogelijk op meerdere paarden te
blijven wedden zolang de race nog niet is te voorspellen. Bovendien
ons "aller" Kommité Zuid-Afrika had de man uitgenodigd en hun
eenzijdige sympathiën zijn altijd al zwart-linksaf met oogkleppen
op geweest. 'uValt ons overigens van de Koning wel tegen dat hij
tijdens zijn gesprek met Mugabe niets heeft gezegd over de positie
van de blanke boeren. Tenminste had hij er op aan kunnen dringen
dat een redelijke financiële kompensatie voor hun grond weinig
meer dan fatsoenlijk zou zijn. Maar nee. 't ontbrak waarschijnlijk
aan politieke moed, aan een duidelijke kleurbekenning. 't Is
makkelijker om met de geldbuidel te rammelen en je verder aan
een stuk morele verplichting tegenover die boeren te onttrekken,
die toch van geen politiek belang meer zijn.
Of zou ook de Koning niet weten, hoe hard die boeren er ook daar
in Rhodesië voor hebben moeten werken om te krijgen wat ze nu
hebben? Los van alle politieke idealen, hadden zij maar één doel
voor ogen, n.l. iets moois van hun bedrijven te maken, om er net
zoals wij dat hier doen, een goede boterham op ie verdienen, om
ook een stukje levensgeluk te pakken en het zolang mogelijk vast
te houden. Het is volslagen waanzin om steeds weer die blanken in
Afrika af te schilderen als uitbuiters die alleen over de ruggen van
de zwarten wat konden bereiken. Natuurlijk hebben ze bij de
ontwikkeling van hun bedrijven de hulp van zwarten ingeroepen.
De mensen werden er echter voor betaald en in hun onzekere
bestaan, dal nimmer echt houvast bood op een veilige toekomst,
kwam door het werk en de beloning daarvoor, een vaste betrouw-
16
bare vorm, die door zwart en wit beiden hooglijk werden gewaar
deerd. Dat er geen uitwassen zijn voorgekomen, zullen wij geens
zins bewerenMaar waar ter wereld komt Het niet voor dat
enkelen de sfeer voor velen kunnen bederven? In zijn totaliteit
echter heeft de blanke kolonist keihard moeten werken. Hij heeft
daarbij geen grond afgepakt van de zwarten, want overal was die
grond vrij. Er groeide niets anders op dan wildernis, struiken,
bossen en gras. Wilde dieren, van olifanten tot de dikdik, liepen er
vrijelijk rond. A lleen met veel zweet, vasthoudendheid en het ver
dragen van talloze teleurstellingen gelukte het de blanken een
bedrijf te stichten. Jarenlang hebben ze daarvoor eerst ontberingen
moeten lijden.
O ndertussen zijn ze wel van hun grond gaan houden. Meerdere
generaties hebben die aarde onder de vaak verzengende zon van
Afrika bewerkt. Sommigen zeggen nu smalend "'t sprookje is uit
voor de blanken". We vragen ons af of er ooit sprake van een
sprookje is geweest. Misschien voor de argeloze bezoeker die al
leen oog heeft voor het eindresultaat van die generatieslange
noeste pioniersarbeid en voor wie het lijkt alsof die mooie land
bouwbedrijven er altijd zijn geweest, kant en klaar opgeleverd
zoals dat bij ons in de IJsselmeerpolders is gebeurd. Wie geïnte
resseerd is in de strijd van de blanken om het bestaan, kunnen we
van harte de boeken van Robert Ruark aanbevelen en met name
het boek "Iets van waarde" en het vervolg daarop "Uhuru". Het
beschrijft o.a. de noden van de blanke boeren in Kenya tijdens de
Mau-Mau opstand en later tijdens de voorbereidingen tot macht
soverdracht. Henry McKenzie is zo'n boer. We citeren "het huis
van de Bushbuck farm, lag vriendelijk uitnodigend tegen de heu
vel. Een pracht van bloemen, allerlei soorten, omzoomden het
grote terras voor de woning. Hoge bomen beschermden als het
ware met hun brede kruinen de boerderij. Henry, hield van zijn
huis, vooral ook omdat hij het bijna helemaal zelf had gebouwd
Hij was begonnen met een hut opgetrokken uit moddermuren,
bijna identiek aan de hutten waarin de Afrikanen leefden. Later
was het uitgegroeid van een woninkje, naar een echt huis, zoals het
nu was. Intussen waren zijn handen steeds harder geworden bedekt
met een dikke eeltlaag. Op zijn duimen en de palmen lag evenals
bij de Afrikanen een harde vierkante brok eelt. Daar waar eens
Het Landbouwschap zal in beginsel gedurende maximaal twaalf
jaar het exploitatietekort dekken van het project "Denar-kas".
Het jaarlijkse tekort van dit energiebesparingsproject wordt ge
schat op 200.000,— 400.000,— Uit een aan de glastuin
bouw op te leggen opcentenheffing (een halve cent per vierkante
meter verwarmd glas) zal de financiering van dit bedrag zeker
worden gesteld. Het bestuur van het Landbouwschap heeft tij
dens de openbare vergadering op 3 oktober 1979 in Den Haag
hiertoe besloten. Het bestuursbesluit werd in de vergadering
gekenschetst als een blijk van goede wil van het bedrijfsleven om
de energiebesparing zo krachtig mogelijk ter hand te nemen.
Jaarlijks zal het bedrijfsleven dan in totaal bijna 1 miljoen
opbrengen voor de bevordering van energiebesparingsprojecten.
Het project "Denar-kas" (demonstratie energiearme kas) is een
initiatief van de Vereniging van Nederlandse Tuinbouwstudie-
clubs (NTS). Het is opgezet in samenwerking met het Centraal
Bureau van de Tuinbouwveilingen, de Vereniging van Bloem-
veilingen in Nederland en het Landbouwschap. Bedoeling is dat
in het project verschillende vindingen op het gebied van de
energiebesparing op praktijkschaal worden gedemonstreerd.
Hierbij zal nauw worden samengewerkt met de proefstations te
Aalsmeer en Naaldwijk en het Instituut voor Mechanisatie, Ar
beid en Gebouwen (IMAG) te Wageningen, waar veel onder
zoek naar energiebesparing wordt gedaan.
De Denar-kas (ruim 10.000 vierkante meter) zal worden ge
bouwd in Rijswijk (ZH) en gaat rond 3,5 miljoen gulden aan
investeringen vergen. Het kassencomplex wordt verdeeld in drie
afdelingen, waarvan de eerste het op het ogenblik meest gang
alleen maar wildernis was, strekte zich nu het gladgeschoren gazon
voor het huis uit. Keurige perken bloemen vormden een schitterend
kontrast met het donkere groen van het gras. McKenzie hield van
bloemen en hij was er in geslaagd om een prachtigrozentuin
achter het huis te ontwikkelen. Henry, hield van dat alles bijna net
zoveel als hij van zijn grond en van zijn gewassen: pyrethrium,
koffie en tarwe hield. Hij zorgde voor de rozen, waarschijnlijk met
nog meer liefde dan dat hij voor zijn uitgelezen kudde Friese
zwartbonten zorgde. Maar ook de Boran runderen hadden zijn
aandacht. In twintig jaar tijds had hij dat lokale vee door uitge
kiende fokmethoden tot een haast ongelooflijke produktie weten te
brengen?Het boek beschrijft verder het leven van deze boeren tot
het einde van de vrijheidsstrijd. Misschien kan alleen een kolle-
ga-boer begrijpen wat het voor iemand moet betekenen om al die
jaren van keiharde arbeid teloor te zien gaan. Weg moeten van de
grond die je zelf, hektare na hektare aan de wildernis hebt ont
trokken. Ze hebben het maar van ons gestolen, roept Mugabe dan.
't Is zeker, wanneer die kolonisten er niet waren geweest, dan had
hij nu waarschijnlijk nog in zijn blote kont in de bush gehuppeld.
Politiek gewroet heeft hem na zijn opleiding op een missie-school
de kans gegeven op de voorgrond te treden. A an de conferentietafel
in Londen wordt nu over het lot van duizenden beschikt. Dat de
blanken in Rhodesië het niet voor het zeggen kunnen houden is
duidelijk. Het is ook redelijk dat nu de meerderheid een kans
krijgt. Maar 't is ronduit belachelijk en irriterend om vooral in
Nederland, de zaken zo voor te stellen als zouden de blanken
allemaal geniepige uitbuiters zijn geweest. Zij die zo roepen moe
ten dan maar eerst eens net als onze gastarbeiders, met hun "rode"
kop naar beneden, de vloer in de openbare toiletten gaan dweilen,
in plaats van hun bijna onvermijdelijke baard met opzettelijke
onverzorgdheid als hoogste vorm van nederigheid, te gebruiken als
een coulisse waarachter altijd dezelfde belangen worden verraden!
We hopen dat de Rhodesische boeren op hun grond kunnen en
mogen blijven. Financiële kompensatie is slechts een droevig lap
middel. Maar misschien moeten eerst die vruchtbare velden weer
tot wildernis verworden om ze daarna, met heel veel moeite en pijn,
met geld van het ministerie van ontwikkelingshulp, weer produk-
tief te maken. We hopen er het beste van, maar helaas vrezen we
het ergste! Schrijfkouter
bare type is dat bij nieuwbouw wordt neergezet. Bij de tweede
afdeling wordt het kasdek voorzien van dubbelwandige platen
van kunststof. In de derde afdeling worden technieken en ma
terialen die nog in ontwikkeling zijn, ondergebracht. In beide
laatste afdelingen die worden getest op energiebesparing wor
den besparingen nagestreefd tot veertig procent.
Steeds meer kassenbouwers en installeurs komen met nieuwe
ideeën voor energiebesparing. Tegelijkertijd groeit ook de be
hoefte aan objectieve informatie over de praktische gebruiks
waarde van de nieuwe constructies en materialen. Hierbij gaat
het niet alleen om de mate van energiebesparing. Ook het effect
op het klimaat in de kas, op de lichtinval e.d. en daarmee
samenhangend de opbrengst en de kwaliteit van de gewassen
wordt nauwlettend in de gaten gehouden. De nieuwe technieken
worden in de alledaagse praktijk gedemonstreerd. De toepas
sing ervan zal zoveel mogelijk worden bevorderd.
Het project zal worden geleid door een Raad van Bestuur, die
door de aandeelhouders (gekozen is voor een besloten ven
nootschap) wordt benoemd. De aandelen zijn in bezit van de
drie organisaties die het project hebben opgezet. De Raad van
Bestuur zal bestaan uit vijf personen van wie er drie op voor
dracht van het Landbouwschap worden benoemd. Verder zal er
een commissie worden geformeerd die de Raad van Bestuur
adviseert ovet het teeltplan, de teeltmethodes en de jaarlijkse
exploitatiebegroting. In de commissie zullen voornamelijk
tuinders zitting hebben, aangevuld met vertegenwoordigers uit
de kringen van onderzoek en voorlichting.
Boeren zonder toekomst
