Brazilië een land voor doorzetters
w at het leven en het zaken doen betreft zijn haast allen nog
nauw verbonden met de kolonies waaruit ze zijn voortgekomen.
Wanneer we vanuit ons landje, waar de ontwikkeling van de
landbouw totaal vastgelopen is, waar we de hele lange winter
volpraten met klaagzangen, zo ziet schrijver dezes het althans, in
dit verre land onze landgenoten bezoeken, die nu zo duidelijk in
de lift zitten, is dit een verademing. Schitterend om te zien die
golvende akkers met bonen, katoen, mais, rijst en andere ge
wassen. Facinerend om de nieuwe boerderijen te bezoeken.
Grote schuren, met daarin de modernste graanverwerkingsin-
stallaties en vaak een aantal kombines dat de vijf te boven gaat,
mqt daarbij een respektabel aantal trakoren en grondbewer
kingswerktuigen, de laatste vaak uit de fabrieken van weer an
dere Hollanders die in deze branche hun brood zagen.
De geschiedenis van Brazilië in het kort
i
D e meeste emigranten waren van huisuit veehouders en die
richting is toch de basis gevonden om stand te houden in de
lange moeilijke eerste tijd. De door hen, tesamen met Brazilia
nen, gestichte koöperaties hebben wel de aanzet gegeven tot
verdere ontplooiing. Begeleid door Nederlandse onderzoekers is
T ot besluit wil ik er nogmaals op wijzen dat de welvaart die
daar in de landbouw thans is gebaseerd is op een aantal gunstige
faktoren die misschien maar toevallig samenvielen. Zo kan ook
daar het klimaat een spaak in het wiel steken, wat ze thans
ervaren Tijdens ons bezoek zagen we reeds dat het voor vele
percelen veel te droog was. 's Middags hingen de blaren van de
bonen en de katoen, die beide juist in bloei stonden slap. Daar
het inmiddels nog niet geregend heeft weten we wel dat de oogst
niet groot zal zijn. Dit hadden ze nog niet eerder meegemaakt.
In alle voorgaande jaren was tijdens de groei voldoende regen
gevallen. De regering heeft inmiddels al bekend gemaakt dat de
oogstverwachting van bonen verlaagd is van 13 miljoen ton tot
10 miljoen. Dat is dan wel met een vierde en dat is nu juist de
winst. Daar ook de lonen omhoog gaan weten we uit ervaring
dat dit tot gevolg heeft dat de produktiekosten mede omhoog
gaan. Kortom, ook daar is de toekomst onzeker. Tot nu toe is
alleen gewezen op de materiële zijde van de emigrant. Een
verhaal apart is nog de menselijke zijde, maar hierbij wil ik
alleen opmerken dat men moet beschikken over een groot in-
kasserings- en een doorzettingsvermogen. Wat dit laatste betreft
behoeft alleen maar gewezen te worden op het eigen maken van
de vreemde taal, want als men die niet beheerst kan men niet
zelfstandig beginnen.
H et was in 1500 flat een Portugese vloot de kust van het
land bereikte en er dadelijk een nederzetting vestigde.
Voor de kolonisatie van het land werden daarheen aan
vankelijk alleen maar mannen gezonden, of beter gezegd
gedeporteerd, daar het voornamelijk veroordeelden betrof.
Deze vermengden zich met de aanwezige-indianen, waar
toe de indiaanse vrouwen met geweld gedwongen werden.
Later kwamen er Jezuïeten, die wat beschaving brachten
maar ze lieten ook de import van Afrikaanse slaven toe,
een nieuwe wreedheid van die tijd, welke lang stand zou
houden want eerst in 1890 zou de slavernij in Brazilië
afgeschaft worden. In een tijdsbestek van 350 jaar waren
toen 3 miljoen slaven vanuit Afrika naar dat land overge
bracht. Gedurende die lange tijd waren echter op meer
vrijwillige basis ook miljoenen anderen uit Europa en zelfs
uit Azië, vooral Japan, het land hinnen gekomen. De eer
sten waren in 1555 Franse hugenoten, die echter later weer
door de Portugezen verdreven werden, die in die tijd de
halve wereld beheersten, waarbij de Spanjaarden de andere
helft beheersten. In die tijd werd door de Paus de schei
dingslijn van de invloedssferen tussen beide landen in
Zuid-Amerika vastgesteld. In 1580 werd de bekende Phi
lips de Tweede ook koning van Portugal. Zodoende kwam
de Republiek der Verenigde Nederlanden ook in oorlog
met Portugal en overal ter wereld waar ze konden bestre-
H et leven der immigranten speelde zich in hoofdzaak aan de
kust af. Alle soorten mensen, ook negers vermengden zich vlug.
In de binnenlanden leefden nog indianen. De bevolking van de
kuststreken organiseerde jaarlijks strooptochten daarheen
waarbij gemoord en geplunderd werd. Sommigen van hen
bleven daar achter en zo zette de kolonisatie zich in westelijke
richting voort. In 1694 werd er goud gevonden en een nieuwe
stroom van emigranten uit Europa zette zich in beweging. Deze
goldrush duurde vijftig jaar. Als Napoleon Portugal verovert,
verhuist de bovenlaag uit dat land, geholpen door de Engelsen,
zich naar Brazilië. Onder Pedro de eerste wordt het dan een
onafhankelijk keizerrijk. In 1889 wordt het een republiek,
waarbij de slavernij wordt afgeschaft. Tot die tijd had het land
de ontwikkeling van Noord Amerika bij kunnen houden, maar
Begin dit jaar maakte de heer J.A.
Klompe uit St. Philipsland een oriën
terende vakantiereis naar Brazilië. Hij
deed tijdens die exkursie enorm veel
indrukken op en bezocht ook ver
schillende nederlanders die daar hun
geluk hadden beproefd in de land
bouw. Over deze reis heeft hij kort
samengevat, een artikel geschreven
voor het Z.L.M.-blad, waarbij hij in
gaat op het leven van de Nederlandse
boeren en iets vertelt over de ge
schiedenis van het land.
Ontsluiting
Geen geklaag
Tuinbouw
Gunstige faktoren
Slavernij
n een brede strook langs de kust ten zuiden van Sao Paulo tot de grens van Uruguay en bedoeld wordt dan wel een
honderd kilometer of meer van die kust verwijderd, hebben zich in deze eeuw Europese boeren uit vele landen gevestigd.
Ook Nederlanders, vooral na de tweede wereldoorlog zijn er nogal wat heen getrokken. Aanvankelijk hebben ze een
zware strijd moeten voeren om staande te blijven. Hierbij hebben verschillenden de strijd gestaakt en zijn teruggekeerd of
zijn naar andere landen vertrokken. De volhouders hebben echter, zeg de laatste vijftien jaar, de wind in de zeilen
gekregen. Hiertoe hebben verschillende ontwikkelingen bijgedragen, waarvan het stimuleringsprogram van de in 1964
aan de macht gekomen regering wel een heel belangrijke is. Aangezien het land, behalve enkele zogenaamde koffielijntjes
geen spoorwegnet heeft kon het achterland niet tot ontwikkeling komen. De regering begon nu, gebruik makende van de
technische mogelijkheden een modern wegennet aan te leggen. De hoedanigheid van de grond werkt hier zeer toe mee.
Na egaliseren en vasttrillen is de rode aarde zo geschikt er een asfaltlaag overheen te leggen die bij een dikte van enkele
centimeters het zwaarste verkeer verdraagt. Grote gebieden en we praten dan over miljoenen hektares, die van nature
bijzonder geschikt zijn voor akkerbouw, worden zo ontsloten. Het vervoer over de weg van de grondstoffen en eindpro-
dukten over afstanden van honderden, ja soms tot tweeduizend kilometer toe blijkt bij gebruikmaking van zware trucks
geen financieel bezwaar te zijn.
-Li/en andere belangrijke regeringsbeslissing is geweest het in
voeren van een belasting op de grond, waarbij de niet in gebruik
zijnde en zeer extensief beheerde gronden zwaarder belast
worden dan intensief beboerde. Deze maatregel draagt er toe bij
dat grootgrondbezitters gemakkelijker bereid zijn hun gronden
af te stoten. Ter stimulering van de landbouw werden op voor
delige voorwaarden investeringskredieten op bedrijfsmiddelen
beschikbaar gesteld. Grond komt hiervoor niet in aanmerking,
maar gebouwen wel.
De Nederlanders hebben van deze mogelijkheden het meest
gebruik gemaakt, zowel individueel als koöperatief. Een zeer
belangrijke faktor bij de ontwikkeling is ook het wetenschap
pelijk onderzoek geweest, waarbij initiatieven van de Neder
landse regering die het overbrengen van de "Wageningse" ken
nis bevordert een belangrijke rol spelen. Grondonderzoek, wat
voor ons als het meest vanzelfsprekend beschouwd wordt, moest
daar nog van de grond komen. Toen bleek dat de op het zich zo
vruchtbare grond arm was aan voedingsstoffen. Ze was zuur en
kalkarm. Faktoren die juist voor de bonenteelt funest zijn. Ge
lukkig wordt er op verschillende plaatsen in het land kalk ge
vonden en zo is men voor niet te hoge kosten tot bekalking op
grote schaal overgegaan. Ook de andere voedingsstoffen moe
ten ruim toegediend worden. Deze zijn steeds voldoende ver
krijgbaar. Ook op het gebied van de teeltwijze moet haast alle
onderzoek nog verricht worden. Hier ligt een prachtige taak
voor de wetenschapsman, waarvan er verscheidene door de
koöperaties zijn aangetrokken, maar ook grote zelfstandige
boeren hebben er soms één in hun dienst genomen. Het is nog
maar een jaar of tien geleden dat men de mogelijkheden van de
akkerbouw en dan vooral de sojateelt zag liggen. Verschillen
den, vooral zij die volwassen zoons hadden, kochten soms ver
van hun bestaande bedrijfje, met liet weinige geld dat ze had
den, maagdelijke gronden, om die met moderne traktoren met
bijbehorende machines om te toveren in vruchtbare akkers. Ze
slaagden hierin wonderwel en behaalden winstgevende oogsten.
Hierdoor aangespoord zetten ze hun expansie voort. Elke over
gehouden cruzeiros werd weer gebruikt om meerdere gronden
in bezit te krijgen en door het aanhouden van goede oogsten met
goede prijzen zijn nu in luttele jaren tijds sommigen de bezitters
van florerende bedrijven met een omvang van vele honderden
hektares, ja soms duizenden.
Het is wel zo dat men niet van de asfaltweg het bedrijf oprijdt.
Meestal moet tientallen kilometers over de stoffige of modderi
ge landwegen gereden worden om het bedrijf te bereiken. Velen
hebben dan ook hun woningen bij een dorp gebouwd, wat voor
het gezin veel praktiser is. Op het bedrijf staan dan een paar
woningen voor medewerkers. Zij die niet zoveraf wonen hebben
meestal een mooie bungalow bij het bedrijf met alles er bij en
erin, tot het dienstmeisje uit grootmoederstijd toe.
men er in geslaagd de produktie per koe en per hektare in de
buurt van de vaderlandse te brengen. Men is ook overgegaan tot
de varkens- en kippenhouderij in aansluiting waarop weer ver
werkingsbedrijven gesticht zijn welke laatste door quotering de
produktie in de hand houden wat wel een belangrijke reden zal
zijn dat in die branche de marches aanzienlijk hoger liggen dan
in ons land. Het zijn vooral latere nieuwkomers geweest die de
tuinbouw richting ingeslagen zijn. In deze tak is ook alles ver
tegenwoordigd. Citrusfruit, appels, noten, alle soorten groente,
bollen en bloemen. En ook hier weer een eigen afzetorganisatie,
met afzetkanalen naar de grote steden, maar ook naar Europa.
Dit is een samenvatting van een bijna drieduizend kilometer
lange tocht langs alle Nederlandse kolonies in het eerst ge
noemde gebied. Hierbij is het goed op te merken dat er weer een
nieuw gebied in opkomst is, de Mato Grosso, nog westelijker
gelegen. Dit gebied is nog aantrekkelijker omdat het vlak is. De
ware pioniers hebben zich daar reeds gevestigd en grote stukken
in kuituur gebracht. Hier zijn de afstanden zo groot dat de
boeren zich vaak per vliegtuig verplaatsen.
den de Hollanders de Portugezen. Zo bezetten ze ook het
noordelijk deel van de Portugese bezittingen in Brazilië. 23
jaar van 1631 tot 1654 zou deze bezetting duren. Toen
zagen de Amsterdamse kooplieden echter geen voordelige
toekomst meer in de kolonie en werd ze opgegeven;tijdens
de bezettingsperiode heeft Johan Maurits van Nassau een
belangrijke rol gespeeld.
Vervolg op pag. 11
10
