Enkele wenken rondom het uitpoten van
herfst- en winterprei
I
Chinees
klokje
P rei vraagt een voedzame, vochthoudende grond. Het gewas is
erg dankbaar voor zogenaamde "oude kracht ofwel gronden
waarop jaren achtereen grote hoeveelheden organise materiaal
is aangebracht.
V
D,
T er verkrijging van een vlotte hergroei moeten de planten over
voldoende vocht kunnen beschikken. Bij het uitblijven van na
tuurlijke neerslag betekent dit dat het gewas meteen na het
uitpoten moet worden beregend. Bij het planten middels het
gebruik van de ponsmachine menen sommige telers dat dit nog
niet voldoende is, waarbij men zelfs tot het aangieten overgaat.
Een methode die in België vrij algemeen wordt toegepast en die
mogelijk ook wel zijn voordelen heeft, maar door de meesten
nogal omslachtig wordt bevonden.
D,
D e vermeerdering kan op verschillende manieren plaats vin
den. Belangrijk is om gezond materiaal te nemen van een ge
schikte soort. Bij aankoop van stek doen we dit alleen van een
vertrouwd bedrijf.
ing. A.J. van Oijen
(Forsythia)
6. Baijense
V an deze heester zijn er soorten die getrokken kunnen
worden en als snijbloem worden aangevoerd. Deze soorten
zijn: Forsythia intermedia "Spectabilis" en Forsythia in
termedia "Lijnwoodgold". De eerste wordt het meest ge
teeld, de indruk bestaat dat dit soort vooral op zwaardere
gronden beter geschikt is vanwege zijn sterkere groei
kracht. Men moet er dus wel op letten een juist soort te
krijgen. Deze teelt is geschikt voor bedrijven die over open
grond beschikken, waaraan in de zomer niet te veel aan
dacht geschonken kan worden, maar die in de winter over
minder rendabele uren kunnen beschikken om de takken te
oogsten en in bloei te trekken.
Konsulentschap voor de Tuinbouw te Tilburg.
n de preiteelt bruist het weer van de aktiviteiten. De telers van zomerprei zijn met de oogst bezig, terwijl anderen de
afgelopen weken de planten voor de vroege herfstteelt hebben uitgeplant.
Inmiddels is het ook de hoogste tijd om met de normale herfstprei van start te gaan, welke binnen enkele weken gevolgd
moet worden door het uitpoten van de winterprei.
Een suksesvolle preiteelt is van diverse faktoren afhankelijk zoals toestand van de grond, plantmethode, plantmateriaal
etc. Nog net voor de grote massa preiplanten worden uitgepoot, willen wij op het een en ander nog wat nader ingaan.
Grond
De grond dient vervolgens goed bewortelbaar te zijn. Storende
lagen, zoals ploegzolen, leemlaagjes enz. kunnen groeiremmin-
gen veroorzaken en hebben een negatieve invloed op de wit-
lengte van de schacht.
Een belangrijk onderdeel bij dit al is de kalktoestand van de
grond. Prei vereist een vrij hoge pHkcl, hetgeen voor zandgrond
in de buurt ligt van het cijfer 6. Bij een pHkcl van bijvoorbeeld
beneden de 5 ontstaat een slechte gewasontwikkeling en kan de
teelt beter achterwege worden gelaten.
Plantmateriaal
'e basis van vrijwel elke geslaagde teelt ligt in het gebruik
van goed plantmateriaal. Ofschoon de preiteelt zeker geen bij
zonder gewas is geldt deze regel hierbij toch zeer speciaal. Zowel
uit een omvangrijk aantal proeven alsmede uit praktijkervarin
gen is steeds gebleken dat afwijkingen aan de planten zich irt
sterke mate wreekt op de produktie. Tekortkomingen aan het
plantmateriaal kunnen van diverse aard zijn. Allereerst kan dit
een te jonge plant zijn, hetgeen vrijwel altijd samengaat met een
te laag plantgewicht. Voorbijgaand aan een aantal cijfermatige
gegevens kan worden gesteld dat preiplanten voor de normale
herfst- en winterteelt 12 weken oud dienen te zijn; dergelijke
planten hebben een doorsnede van 5 mm ofwel zijn potlood
dik. Jongere, dunnere planten en ook oudere planten kunnen
aanzienlijke oogstredukties opleveren. Dit laatste geldt speciaal
indien geplant wordt in zgn. "open gaten".
Om het planten wat te vergemakkelijken zijn er nog steeds telers
die zowel de wortels alsmede de bladeren van de planten in
korten. Vooral indien wat dicht gezaaid is en/of aan de late kant
wordt uitgepoot is de verleiding hiertoe vaak groot. Toch dient
dit te worden ontraden. Inkorten van bladeren en/of wortels
gaat ten koste van de produktie, hetgeen kan oplopen tot 15% of
meer. Beter is het daarom tijdig uit te poten en de planten
volledig intakt te laten.
Ontsmet het plantmateriaal
Een kwaal die de laatste jaren steeds in toenemende mate
schade heeft veroorzaakt is Fusarium Colmorum. Symptonen
van deze ziekte zijn dorre planten met daarbij rood-paarse ver
kleuringen van de buitenste bladeren. Ook ontstaat een bruin-
verkleuring van de wortelvoet.
Bij een ernstige aantasting sterven de planten af of blijven sterk
in groei achter.
De ziekte kan vanaf het plantenbed tot vrijwel aan het einde van
de teelt optreden.
oor het planten van prei worden in de praktijk verschillende
machines gebruikt. De belangrijkste zijn de gatenponsmachines,
Accordplantmachines en de Super Prefer. De twee laatstge
noemde vertonen wel enige verschillen, doch het plantprincipe
vertoont veel overeenkomst. Beide machines hebben een rede
lijke kapaciteit maar als nadeel wordt ervaren het ondiep kun
nen wegzetten van de planten. Een relatief korte witte schacht
van de prei is hiervan het gevolg. Bovendien bestaat de neiging
nogal eens de planten (vooral bij de Accordmachine) enigszins
gebogen in de grond te zetten, hetgeen onherroepelijk kromme
prei tengevolge heeft.
Een kwalitatief beter produkt kan worden verkregen middels
het gebruik van gaten-ponsmachines.
Men is dan verzekerd van kaarsrechte prei, die daarbij een
lange, witte schacht heeft. Nadelen van deze methode zijn onder
meer een wat tragere weggroei en het vraagt iets meer arbeids
uren. Bovendien geeft deze methode alleen goed resultaat in
dien uitgegaan wordt van goed, gesorteerd plantmateriaal. Te
lichte planten vallen namelijk te diep weg in het plantgat en
krijgen daardoor nauwelijks de kans de hergroei te hervatten.
Bij het gebruik van de Accord en Super Prefer plantmachines
In deze is het dan ook een verheugende ontwikkeling dat mid
dels onderzoek tijdens de afgelopen jaren enkele middelen naar
voren zijn gekomen die een goede remedie vormen tegen het
optreden van Fusarium Colmorum. Vrij onlangs is een van deze
middelen, met name Benlate goedgekeurd voor het behandelen
van de planten. De toepassing bestaat uit het dompelen van de
planten gedurende 10 minuten in een oplossing van 2 liter Ben-
late per 10Q liter water. Preitelers die voorheen problemen met
Fusarium Colmorum in hun prei hebben gehad of deze kwaal
vrezen, wordt dan ook sterk aangeraden het plantmateriaal voor
het uitpoten te behandelen. Nalatigheid in deze kan veel pro
duktie kosten.
Plantmethode
wreekt zich dit euvel minder sterk,.doch ook hierbij veroorzaken
de lichte planten achterblijvers.
Als extra voordeel van het diep planten mag nog worden ge
noemd de geringere vorstgevoeligheid. Het afgelopen winter
seizoen is dit extra aan het licht gekomen. Diverse telers hebben
namelijk aan den lijve ondervonden dat de diep geplante prei
aanzienlijk minder schade had opgelopen dan de overige prei.
Natuurlijk behoren dergelijke winters tot de uitzonderingen,
doch ze komen wel voor.
Plantgetallen
"V eel onderzoek is er verricht naar het optimaal plantgetal per
ha. Steeds gaven dichte plantafstanden tot 300.000 planten
per ha de hoogste kg opbrengsten. Het is natuurlijk zonder meer
duidelijk dat ook bij prei de kg opbrengst niet alleen de bepa
lende faktor is.
Benodigde arbeid en kwaliteit van het produkt kunnen hierbij
een belangrijke invloed hebben. Rekening houdende met de
twee laatstgenoemde punten is jarenlang een plantgetal van
180.000 - 200.000 per ha aangehouden. Wat intensiever ar
beidskundig onderzoek heeft echter aangetoond dat vooral
naarmate de arbeid duurder moet worden betaald een wat lager
plantgetal aanbeveling verdient. Diverse telers hebben hierop
ingespeeld door hun plantafstand wat te verruimen, hetgeen
overeenkomt met 160.000 - 170.000 planten per ha. Nogmaals
het blijft moeilijk exakt aan te geven welke het meest optimale
plantgetal is, doch de tendens bestaat dat deze steeds verder
beneden de 180.000 - 200.000 stuks per ha komt te liggen.
Zorgen na het planten
Vervolgens komt de onkruidbestrijding aan de orde. Is de grond
nog onkruidvrij en geplant met de Accord of Super Prefer ma
chine dan kan een bespuiting met 1 - 1,5 kg Simazin per ha, kort
na het planten goede resultaten geven.
Bij gebruik van de gatenponsmachine waarbij gepoot wordt in
de zogenaamde "open gaten" doet men er goed aan de on
kruidbestrijding 2 a 3 weken na het planten uit te voeren.
De wortels van de planten zijn dan inmiddels wat bedekt met
wat grond zodat het chemische onkruidbestrijdingsmiddel geen
kans krijgt direkt met de wortels in aanraking
te komen. Veelal hebben zich in deze periode kleine onkruiden
ontwikkeld waardoor moet worden overgeschakeld naar een
ander middel. In de praktijk wordt hiervoor veel gebruikt 1,5 kg
Camparol per ha.
Consulentschap
Zuidwest-Nederland
Teeltduur
De teelt heeft zich de laatste jaren nogal uitgebreid. Door
spreiding van het vervoer (koelen) is dit niet te sterk ten
koste gegaan van de prijs. Gunstig is dat het produkt
gemakkelijk te verpakken en te vervoeren is.
e teeltduur is lang, de struiken kunnen vele jaren meegaan.
Er zijn struiken die wel 15-25 jaar oud zijn. De eigenlijke teelt
valt uiteen in twee gedeelten:
1. Het eerste jaar, waarin de struik de z.g. pijlen (lange rechte
takken) maakt.
2. Het tweede jaar, waarin de struik rond gestoken wordt en
waarin aan de pijlen de z.g. sporen (korte zijtakjes) gevormd
worden.
In de winter volgend op het jaar van de sporenvorming zijn de
takken, als aan dekoudebehoefteis voldaan, in bloei te trekken.
De pijlen moeten dan van onder tot boven regelmatig met spo
ren bezet zijn. Een ideale lengte is 10-15 cm.
Plantmateriaal.
Er zijn twee bruikbare manieren van vermeerdering. Het afleg
gen laten we buiten beschouwing omdat het voor vermeerdering
op wat grotere schaal niet in aanmerking komt.
1. Winterstek.
Hiervoor gebruikt men één of tweejarig hout, dat men op een
lengte van 29-25 cm knipt. In het voorjaar worden deze stekken
in de open grond gestoken op een afstand van 15-25 cm. Men
dekt soms de grond af met plasticfolie om de grond vochtig te
houden. De stekken worden dan door het plastic heen gestoken.
Denk wel aan de muizen onder het plastic. Men kan de stekken
ook zetten op een afstand van 50-60 cm, ze laten staan en het
eerste jaar het éénjarige hout wegsnoeien. Na twee jaar heeft
men dan oogstbare takken. In verband met te dichte stand
verplant men dan een gedeelte van de struiken.
2. Zomerstek.
In juni-juli snijdt men stekken van 6-10 cm. lengte. De stekken
moeten wel een bepaalde rijpheid hebben. Ze mogen bij het
buigen net niet breken. Men stekt in kistjes met een grondmen-
gels van twee delen turfmol en een deel scherpzand. Afdekken
met plasticfolie of glas om uitdrogen tegen te gaan. Ze worden in
een kast of onder platglas gezet. Aangieten met een schimmel
bestrijdingsmiddel (Rovtal, Captan of Maneb) is gunstig. Na 3-4
weken hebben ze wortels en kunnen ze buiten worden uitge
plant. Eerst wel wat afharden. De plantafstand is 50-60 cm., als
men ze voorlopig wil laten staan en 25-30 cm. als men ze nog een
keer wil verplanten.
Planten
O,
p de meeste gronden kunnefi ze worden geplant mits ze niet
uitdrogen en goed ontwaterd is. Een goede drainage is dus
noodzakelijk. Grond die besmet is met Verticillium moet eerst
ontsmet worden.
De meest voorkomende plantafstand is 100-120 cm. voor vol
wassen struiken. Men kan ze aanvankelijk op 50-60 cm. planten
en later een gedeelte va de struiken verplanten.
Te diep planten kan uitval veroorzaken door bodemschimmels.
Op rijke grond behoeft men hét eerste jaar te bemesten. Verder
is de bemesting enkele keren 2-3 kg. 12-10-18 are. In het teeltjaar
van de pijlen geeft men dan in het voorjaar nog enkele keren
2-3 kg. kalkammonsalpeter extra.
Verdere teeltzorgen.
T egen onkruid kan men op onkruidvrije grond spuiten met
Simazin. Op kleigronden gebruikt men 20 gram en op zand
gronden 10 gram per are. Windbeschutting is gewenst. Voor
koeling heeft men een cel nodig die tot -2 graden C. kan gaan.
Heeft men deze niet dan kan men alleen trekken als aan de
natuurlijke koudebehoefte is voldaan en wordt de aanvoerpe-
riode korter.
In plaats van rondsteken word experimenteel ook wel gespoten
met Alar 250 gr. per 100 1. water. Het gewas moet dan flink
natgespoten worden en moet 6 uur droog blijven na de bespui-
ring. Soms wordt vlak voor het toepassen (Alar moet enige tijd
staan na menging) 100ml. Etherel toegevoegd.
13
