50 jaar Coöperatieve Zeeuwse Aan- en Verkoopvereniging
I n zijn jubileumtoespraak memoreerde de
voorzitter de heer J.A. Nieuwenhuyse de bij
zondere band die de C.Z.A.V. heeft gehad met
de Zeeuwse Landbouw Maatschappij. De
Z.L.M. sloot zich aanvankelijk aan bij het
Centraal Buro, maar toen daar ingrijpende
statuten wijzigingen plaats vonden, besloot de
ZLM hieraan niet mee te doen en richtte toen
een aparte coöperatieve vereniging op, die het
werk van de inkoopafdeling die reeds bestond,
nu voort zou zetten. De eerste jaren bleven de
banden met de CZAV en de ZLM zeer nauw,
zei de heer Nieuwenhuyse, want zo werd de
coöperatie praktisch geheel gefinancieerd door
de ZLM en voerde die ook de administratie.
Het was niet alleen de statutenwijziging die de
stoot gaf tot deze ontwikkeling, maar ook de
steeds groter wordende koncentratie in de
handel in kunstmeststoffen noopte tot een
grotere bundeling van krachten. Het was juist
deze agrarische eenheid die de CZAV wilde
bevorderen, omdat men anders geheel afhan
kelijk zou zijn geworden van de handel en zo
doende werd op 4 juni 1929 in de Prins van
Oranje te Goes de C.Z.A.V. officieel opgericht.
De C.Z.A.V. kende naast leden-verenigingen
ook nog zogenaamde losse leden uit die delen
van Zeeland waar geen vereniging op het ter
rein van de aankoop bestond. Het stemrecht
van de leden varieerde al naar gelang de afna
me en de aansprakelijkheid werd aanvankelijk
beperkt tot een bedrag van 10% over de ge
middelde afname gedurende de laatste 5 jaren.
Het werd een periode van harde strijd, zei
voorzitter Nieuwenhuyse, want de handel gaf
zich niet zo maar gewonnen. Eigenlijk kan men
zeggen dat de strijd tussen handel en coöpera
tie in die dagen op Zuid-Beveland werd uitge
vochten. Om toch te trachten de coöperatie de
baas te blijven werden er door de handel goe
deren aangeboden tegen afbraakprijzen. De
handelaars richtten zich dan met deze goedko
pe produkten speciaal op de bestuursleden van
de coöperaties met het doel om hiermee grote
verwarring te stichten, 't Mocht echter niet ba
ten de groei van de C.Z.A.V. was niet meer te
stuiten en geleidelijk aan werd het zo dat de
C.Z.A.V. voor Zuid-Beveland een prijsleiders-
funktie in ging nemen en de handel wat de
prijzen betrof zich nu bij de C.Z A.V. aan ging
passen, waarmee toen in feite het pleit ten
gunste van de coöperatie werd beslist.
N a dit officieel gedeelte kregen alle aanwe
zigen de gelegenheid om het bedrijf te bezich
tigen. Gelukkig kon dat gebeuren in een droge
periode, want de hele dag waren de regen en
onweersbuien nog niet van de lucht geweest. Er
waren heel wat mensen die naar de top van de
silo klommen om van het uitzicht te genieten.
Wanneer de zon doorbrak en de warmte van
haar stralen de mensen verblijde kreeg het al
lemaal een extra feestelijk karakter. Maar ook
al was er helemaal geen zon, de jubileum or
ganisatie van de C.Z.A.V. mensen om het de
leden naar de zin te maken was perfekt. Na de
bedrijfsbezichtiging was er gelegenheid om een
aperatief te gebruiken in de grote feestelijk
versierde hal. Dit gebeuren was zeer grappig
opgezet. Men had kraampjes zoals op een bra
derie opgesteld en daar kon ieder wel iets van
zijn natje en zijn droogje vinden. Ook de ver
zorging van het koude buffet liet niets te wen
sen over. 't Is een hele opgave om zevenhon
derd mensen te spijzigen. Maar het liep alle
maal uitstekend. Sommige aanwezigen ver
toonden daarbij een uitzonderlijke eetlust met
efficiency en die laadden hun bord hoog op
zodat men niet nog eens terug moest naar de
kraampjes. Er werd wat afgelachen, grappen -
gemaakt en gepraat. Buiten stortregende het
intussen weer en iedereen schudde bezorgd het
hoofd en vroeg zich af waar dat van 't jaar toch
naar toe moest gaan. Voor sommigen was ér die
dag al een vervelend antwoord op die vraag
gekomen, want iemand toonde een aantal ap
peltjes die fors door de hagel waren bescha
digd. 't Zijn mijn appeltjes niet meer, maar die
van m'n schoonzoon, zei de man wat somber,
maar 't gaat je wel aan het hart. Bovendien is
hij net voor de bui vanmorgen losbarstte met
zijn vrouw naar Oostenrijk vertrokken op va
kantie. We zullen hem er maar niks van ver
tellen, want anders is zijn hele vakantieplezier
naar de bliksem. Hij is gelukkig wel verzekerd,
maar de arbeidsvreugde is met die beschadigde
appels natuurlijk wel voor een groot deel
verdwenen. Nou ja, zuchtte hij vandaag vieren
we toch maar feest!
N a de uitstekende maaltijd, maakten de
aanwezigen zich op voor een uitgebreid
avondprogramma. Daarin trad o.a. de Zeeuw
se Koorschool op die met een uitgebreid re
pertoire de toehoorders sterk wisten te boeien.
Maar ook het spektakulaire optreden van de
Muziekvereniging O.K.K. en de majorettes uit
Wemeldinge dwong respekt af. Vooral de ma
jorettes met hun lieve snoetjes en hun fleurige
konstuumpjes vielen erg in de smaak. Toen zij
zich in vliegende vaart weer voor de zoveelste
maal hadden verkleed als boerinnetjes zagen
we menig mannenoog wat blijder glimmen
Jubileumfeest was een
demonstratie van saamhorigheid
Bijzondere band met Z.L.M.
Terugblik
Lovende woorden
Coöperatieve samenwerking
Overdekte feestmarkt
Gevarieerd avondprogramma
V orige week vrijdag vierden de leden van de C.Z.A.V. het feit dat hun coöperatie vijftig
jaar bestond. Boven op de hoge graansilo in Wemeldinge wapperde vrolijk de vlag en in
feite was dit gebouw en die vlag gelijkertijd een baken dat min of meer symbolisch het
vertrouwen van de leden in de Zeeuwse Aan- en Verkoop Vereniging gestalte gaf, nu en in
de toekomst. Men hoort tegenwoordig vaak de opmerking als zou de coöperatie te ver
afgroeien van de gewone leden. De boer zou zich niet meer herkennen in deze organisa
tievorm omdat de top dusdanig groot en hoog is gegroeid en het direkte kontakt dusdanig
gesplitst is naar beneden dat men er als eenvoudig boer nauwelijks nog een touw aan vast
kan knopen, wie nu eigenlijk verantwoordelijk is en het beleid bepaald. Welnu, het
tegendeel werd tijdens deze feestelijke dag bewezen, want voor de ruim 700 aanwezigen
leefde deze coöperatie nu vijftig jaar oud, volop, en men had geenszins de indruk dat men
er niet meer bij betrokken was. De kracht van de C.Z.A.V. was voelbaar zou men kunnen
zeggen.
Het feest werd geheel in eigen "huis" gevierd en hiervoor had men een grote bedrijfs
ruimte, Loods Leen 1 en 2 ingericht, waar met gemak alle gasten konden worden gebor
gen. De organisatie verliep perfekt en wie zoals wij het feest van het begin tot het totale
einde meemaakte hoorde slechts tevreden geluiden en zag alleen blije mensen, die met zijn
allen een deel van de coöperatie vormden en in die zin eigenlijk te vergelijken waren met
het topje van de ijsberg dat slechts zichtbaar is, want ook degenen die er niét waren
droegen bij aan deze fantastische groei en ontwikkeling van de Coöperatieve Zeeuwse
Aan- en Verkoop Vereniging.
D e heer Nieuwenhuyse memoreerde de
oorlogstijd waarin grote schade werd geleden
door brand en het verlies van 800 ton kunst-
Ntst. Toch groeide in die jaren het vertrouwen
in de C.Z.A.V. want de schaarse hoeveelheid
kunstmest die toen voorhanden was werd eer
lijk onder de leden verdeeld en hiermede werd
bewezen dat er geen bevoorrechting onder de
leden plaats vond en ieder voor de coöperatie
gelijk in aanzien was.
In 1929 was het de Z.L.M. die de financiering
van de coöperatie mogelijk maakte en gedu
rende lange tijd koh de steun van deze land
bouworganisatie niet gemist worden bij het fi
nancieel overeind houden van de coöperatie,
toen echter de zogenaamde beperkte aanspra
kelijkheid werd vergroot en de verantwoorde
lijkheid tot 100% groeide lukte het om van de
coöperatieve boerenleenbank een krediet te
verkrijgen tot vijftigduizend gulden. Vooral na
de oorlog breidde het werk zich uit en nam de
omzet toe. Aan het einde van de vijftiger jaren
werd door de C.Z.A.V. gekozen voor de diver-
sifikatie, een spreiding van aktiviteiten, waarbij
o.a. de handel in kolen, in aardolieprodukten
de exploitatie van benzine pompen en in het
bijzonder de Agrimarkt te Goes als voorbeeld
kunnen dienen. Deze grote spreiding van akti
viteiten was dan ook de reden dat de C.Z.A.V.
in 1971 geen aanleiding vond om met de over
ige Zeeuwse verenigingen te fuseren. De fi
nanciële positie is dusdanig sterk dat de volle
dige aansprakelijkheid van leden kon worden
teruggebracht naar 10%. Voorts noemde de
heer Nieuwenhuyse nog de reservering van een
half miljoen gulden ten behoeve van de finan
ciering van de pensioenvoorziening van het
personeel, de centralisatie van de bedrijfsakti-
viteiten te Wemeldinge waarbij de bouw van
nieuwe magazijnen sterk in het oog springt.
--
N amens de leden werd het woord gevoerd
door de heer Nieuwenhuyzen uit Kloetjnge. Hij
bracht de beginjaren in herinnering die wat
moeizaam startten doch gesteund met een kern
van leden uit het eerste uur, terwijl anderen
eerst de kat eens uit de boom keken en af
wachtten of men van die coöperatie ook finan
cieel beter werd. Het was voor de direktie en
het bestuur in de krisisjaren een moeilijke taak
om te bewijzen dat het met de C.Z A.V. goed
zat. Maar ook een slechte tijd heeft zijn goede
kanten zei de heer Nieuwenhuyzen want ddn
leert men zuinig zijn. De technische verande
ringen in de landbouw hebben ook hun invloed
gehad op het werk van de coöperatie, maar
steeds wist de leiding van de C.Z A.V. tijdig op
de wijzigingen te reageren, terwijl de meeste
leden nauwelijks merkten hoeveel werk en in
spanning dit vergde. Hij noemde in dit verband
speciaal de faciliteiten voor het verwerken van
gemaaidbrst graan, waarbij vaak ook dro
gingsmogelijkheden aanwezig moeten zijn.
Veel kleinere graanhandelaren hielden het
toen niet meer vol en zoiets was voor de
C.Z.A.V. natuurlijk de mogelijkheid om de
omzet te vergroten. Hij noemde verder nog het
sukses van de Agri-markt en zei, wie zou ooit
gedacht hebben dat boeren ook nog eens win
kelier zouden worden. Mevr. Hoogesteege be
ter bekend als Fina van de C.Z A.V. sprak na
mens de personeelsleden en ze benadrukte
daarbij de prettige werksfeer. Wanneer je lang
bij één bedrijf bent dan is het fascinerend om te
zien hoe alles is ontwikkeld en gegroeid. Het
personeel heeft er alle vertrouwen in om ook de
komende vijftig jaar zonnig tegemoet te zien.
De burgemeester van Kapelle/Wemeldinge
richtte de aandacht op de verladingskapacitei-
ten bij de C.Z.A.V. door er op te wijzen dat
vorig jaar ruim 70 schepen voor de coöperatie
werden gelost of geladen. Hij vestigde ook de
aandacht op de kanaalverbeteringsplannen en
benadrukte daarbij dat de ^gemeente de belan
gen van de C.Z.A.V. daarbij scherp in het oog
zal houden! De C.Z.A.V. heeft zich enorm
ontwikkeld en dat is een gevolg van goed lei
derschap geweest, zei de burgemeester. Maar
alleen theorie is niet voldoende, zei hij verder,
onontbeerlijk is daarbij ook de inzet van de
mensen die betrokken zijn bij het werk van alle
dag.
I r. Prins sprak namens Cebeco Handelsraad
en wees op de bijzondere opzet van deze dag
waarbij ook de vrouwen zijn betrokken. Een
duidelijk teken dat U hier de tijd verstaat, want
de vrouw is op veel agrarische bedrijven de spil
waaromheen veel zaken draaien. Voorts vroeg
hij aandacht voor een grotere samenwerking
op internationaal gebied. Hij wees in dit ver
band op de graanhandel. Nederland produ
ceert slechts 1% van de EEG produktie en als
land alleen legt zoiets niet zoveel gewicht in de
schaal, wanneer echter internationaal op de
coöperatieve wijze de afzet wordt aangepakt,
dan zal de krachtsverhouding weer anders ko
men te liggen.
Overigens wees de heer Prins op de grote mate
van vrijheid die het individuele lid bij de coö
peratie geniet, waarbij hij wel de vraag stelde of
de luxe van een dergelijke ongebonden vrijheid
op den duur nog mogelijk zal blijven. Ook
coöperaties zullen efficiënt moeten blijven
werken en zoiets vraagt een nauwe samenwer
king waarbij iets meer verplichtingen soms niet
uit de weg kunnen worden gegaan. De heer
Prins wees op de goede relatie tussen de
C.Z.A.V. en Cebeco Handelsraad die gestoeld
is op een samenwerking in het kader van goede
afspraken. De coöperaties zijn gegroeid van
bestelverenigingen naar handelsondernemin
gen, waarbij bedacht moet worden dat ook de
coöperaties geen wonderen kunnen verrichten,
maar dat ze wel heel veel kunnen dat bewijst
dit vijftig jarig jubileum van uw C.ZA.V. van
daag, zei de heer Prins tot slot.
Als laatste in de rij sprekers voerde de heer
Vermeulen namens de O.K. pomphouders het
woord waarbij hij o.a. zei, wanneer de C.Z.A.V.
het geld met handen vol wil investeren zullen
wij proberen het met manden vol weer terug te
brengen. Hij maakte zich overigens wel enige
zorg om de voorgestelde energiebezuinigingen,
waardoor de omzet zal worden afgeremd.
12
