D an zijn we ineens boven op de smalle dijk
en zien we ook de Wilhelminapolder liggen
met de mooie grote rechte kavels. Een stuk
akkerbouw van puur gehalte, 18 karaats, zou je
haast zeggen. Maar dan komen we op de Oos-
terscheldedijk en zien we het woelige water' en
de wat heiige lucht. Als het helder is, zegt van
Hootigem, dan kun je van hier uit, Schouwen,
Tholen en zelfs zo nu en dan Bergen op Zoom
zien liggen. Vandaag in ieder geval niet, vaag is
de lijn aan de overkant te zien. Duidelijker zijn
de zagerspitters die zich krom werken om vol
doende zeewormen naar boven te werken voor
een uitgebreide hengelpartij straks op de
Schelde. De dijk is hier al op Deltahoogte en
het land hierachter lijkt goed beschermd tegen
het watergeweld. Alleen wanneer je ziet hoe
laag die dijk voorheen was dan vraag je jezelf af
hoe die mensen nog ooit een nacht rustig slie
pen als herfst en winterstormen woedden. Bij
het kleine haventje van Kattendijke kun je heel
göed zien hoe het vroeger was. Het is ommuurd
en daa-rboven zijn een soort kantelen gebouwd
en doet het haventje een beetje weghebben van
een klein kruisvaarderskasteel aan de Middel
landse Zee. Je struikelt over de Belgen, want
die hebben hier een heerlijke speeltuin. Vissen
is hun grootste hartstocht en de stakaravan-
kamping in Kattendijke is eigenlijk een kleine
belgische kolonie. Hier draait alles om vis,
duiken en gezellig samenzijn met een pint.
Men gaat daar zelfs zo ver dat de gevangen
paling ook ter plekke wordt gerookt in een af
gedankt olievat. Maar voor alles vraagt de
Schelde onze aandacht. Hier en daar zien we de
zandbanken en platen lichtend afsteken tegen
het donkere water. Binnenschepen werken zich
gestaag door de golven beladen met vracht, 't
Was hier vroeger een verraderlijk gebied, zegt
van Hootigem en hij wijst ons op de vele inla
gen die getuigen van onaangename verrassin
gen. Het nieuwe gemaal zal tegen het einde van
1979 klaar komen en het achterland op effi
ciënte wijze van het overtollige zoete water
ontdoen dat na hevige regenbuien kantje boord
in de sloot staat. Kon je dat nou maar bewaren
voor tijden dat er een tekort aan is. Maar met
zo'n verhaal moetje in juni 1979 niet aanko
men want zoveel regen hebben we in de afge
lopen 140 jaar in een zelfde periode niet gehad.
We zien ook nog wat oude oesterputten en dan
zijn we ineens in het plaatsje Wemeldinge, aan
de andere kant van het kanaal. Onze gids wijst
op een schitterende straat met twee lange rijen
geschoren linden. Een braaf mooi plaatsje zegt
N a zo'n rit krijgt men toch dorst en wil
iedereen er wel eens even uit. Dat werd gedaan
op het fruitteeltbedrijf van Vogelaar "Vrede
hof' in Krabbendijke, waar de voorzitter van
de tuinbouwkommissie J. Vogelaar als gastheer
optrad, waarbij hij op lieftallige wijze werd
bijgestaan door zijn vrouw en een aantal vrou
wen van andere bestuursleden. Nu is dat fruit
teeltbedrijf er niet zo maar eentje, want naast
de 110 ha fruit van eigen bodem wordt ook nog
een flinke hoeveelheid fruit van overzee en
buiten de Benelux aangekocht. Aan dit fruit
teeltbedrijf zit een verlengstuk want de appels
en peren worden op "Vredehof' in kleinver-
pakking gedaan en vervolgens naar super
markten verstuurd.
W e stegen weer in de bus, om de rest van de
tocht door Oost-Zuid-Beveland te gaan maken.
We reden via Rilland en kwamen voorbij het
bedrijf van de voorzitter van de O.V.M. Op
Reigersberg had zijn vrouw rekening gehouden
met de Z.L.M.-toer en fier wapperde daar de
Z.L.M.-vlag hoog aan de vlaggemast in de tuin
van het bedrijf. Een eindje verderop lag
"Oosthof' waar zoals van Hootigem zei, vroe
ger de Bathse boer woonde, maar dat nu wordt
beheerd en beboerd doof de fa. Meyer. Hier
kwamen we vlak tegen het tweede kanaal in
Oost-Zuid-Beveland aan. De Schelde - Rijn
verbinding heeft het land hier doorsneden en
ten gevolge hiervan zijn er destijds ook flinke
stukken schor ingedijkt. Een gedeelte daarvan
is nu een beetje aan het verwilderen en wan
neer je het zo ziet liggen lijkt het pp een stukje
Oost-Afrikaanse steppe, met hier en daar een
accaciabosje en wat gras. Maar zo'n gedachte
verwerp je al vlug want*als een modern monu
ment rijst de grote koeltoren van de kerncen
trale te Doel in België op, een dreigend ge
vaartenet aan de andere kant van de Schelde.
Daar heeft Antwerpen al haar industriële akti-
viteiten op een hoop gegooid en dat alles ge
beurt direkt over onze grens.
W e keerden terug via de Kreekkraksluizen
en bereikten de Bathpolder. 800 ha akkerbouw,
en fruitteelt, ook weer zo'n stuk puike akker
bouw, met uitstekende gewassen grote boom
gaarden, uitgestrekte bietenvelden en tar-
weakkers. Ook een grote blok aardappelen die
nog niet zo lang geleden warén gepoot en nog
niet boven stonden. Zo'n rondrit is verhelde
rend want op een prettige manier leer je de
streek kennen en menigeen zal vast gedacht
hebben, hier ga ik nog eens terug naar toe' later
met vrouw en kinderen tijdens een rustig
week-end tourtje, wat verder in het boerenjaar.
De reis raakte op zijn einde. We kwamen door
het gehucht Gawege via de Waardense polders,
langs het bedrijf van Rinus Mol die nog heel
veel werk met paarden doet en voor echte
zware klussen de loonwerker inschakelt, zei
van Hootigem. Hij zei ook dat het land van
Waarde bekend staat als de streek van "Pape-
ju" en dat is vrij vertaald het land van de pata-
ten, peeën en juun. Hier vindt je veel kleine
bedrijven waar hardwerkende ondernemers
een goede boterham weten te verdienen. Het
staat ook bekend als een proper dorp waar de
stoepen nog extra geschrobd worden, maar
jammer genoeg is het in het land vanwege de
regen op veel plekken nu eindeloos vuil. Het
lijkt een grote strijd te worden tegen het on
kruid, die als het weer meewerkt te winnen is,
maar anders tot grote problemen zal voeren,
't Is bijna half zes wanneer de bus terug in
Kruiningen komt en de rondrit achter de rug is.
Binnen in het dorpshuis wacht het eten en eerst
nuttigt men een borrel vooraf, waarna door
iedereen de zaak nog eens goed besproken
wordt. Toch een erg gezellige en leerzame dag
geweest, was de mening van bijna iedereen,
ook als bestuursleden onder elkaar is de sfeer er
een van grote familiariteit. Een grote familie,
dat zijn ze, daar is iedereen het over eens!
Struikelen over Belgen
De Moer
W
Vogelaar "Vredehof"
Schelde - Rijnkanaal
Prettige sfeer
en de kronkelige watergangen en de hoogte
verschillen in het land. Maar 't zit er aan te
komen, allemaal in het kader van de verkave
ling Kapelle-Wemeldinge. De karavan van
Z.L.M.-ers moet, hetzij zo, noodgedwongen de
grens van de kring West-Zuid-Beveland over
schrijden, maar er zijn geen grensproblemen
want kringvoorzitter Nieuwenhuyse vindt het
goed!
Hoogenboom en Vogelaar
bespreken de tuinbouwproblemen.
hij opzettelijk, want hier in Wemeldinge zeg
gen de mensen dat iets braaf stout is of braaf
slecht terwijl men het ook wel eens over een
braaf lelijke of mooie meid heeft. We zien de
gebouwen van de CZAV, een koöperatie die
binnenkort 50 jaar bestaat en ook de silo die als
herkenningspunt hoog boven alles uitsteekt.
e komen in de Yërseke Moer terecht en
daarover is al menig woordje geschreven. Geen
beste grond, zegt van Hootigem somber, er zijn
stukken bij die kun je niet scheuren en worden
permanent als weiland gebruikt. Ook hebben
ze op sommige plaatsen veel last van kwel.
Wanneer je het zo als leek bekijkt krijg je de
indruk dat ze destijds zomaar een stuk dijk
rond een drooggevallen schor hebben gelegd
en er toen de handen van hebben afgetrokken
toen men doorkreeg wat voor een rotgrond
men had verworven. Ook hier slingeren de
wegen zich door het land naar Yerseke, waar
ieder die van mossels houdt wel eens van ge
hoord heeft. Mossels, oesters en ander zeeban
ket is hetgeen waarmee Yerseke "bekendheid
heeft gekregen, maar er zijn ook een groot
aantal champignonkwekers in dit plaatsje en
dat is minder bekend. Iemand heeft zijn huis
van een groot naambord voorzien en daarop
alleen het woord "Mossel" geschreven. Zo dat
is recht voor de raap, gewoon mossel en hoe
veilig zal een mossel zich wel voelen in zijn
schelp?
«We zien bergen mosselschelpen. Dat was
vroeger goed spul voor de dreef, zei iemand
alleen je moest dan dikwijls de eerste weken
wel tegen de penetrante geur kunnen, die de
rottende mosseldeeltjes verspreiden. Toch is
het goed boeren in de mossels en zo iemand
heet dan ook "mosselboer". We kwamen
voorbij aan 'n paar kapitale "optrekjes" die
echter bewoond worden door "mosselkonin
gen".
Maar ook de landbouwgrond vroeg onze aan
dacht. We zagen een fantastisch voorbeeld van
Even gezellig zitten met een kopje koffie en een appeltje voor de dorst.
Vriendelijke dames verzorgen met een glimlach de mannen van de ledenraad.
We slaan af naar links en komen in de Kreek-
krakpolder, waar na de sanering slechts enkele
bedrijven zijn overgebleven. Het leek wel of
hier de wolken met extra kracht hun water
hadden losgelaten. Een verdronken land en het
leek of men aan het wormen steken was, als
men keek naar de mensen die in de verte bezig
waren om water van het land af te laten. Overal
stond het water in de aardappelbedden en
haddeh de velden iets weg gekregen van land
dat net was geirrigeerd in een droog tropisch
gebied.
het effekt van rijenbespuiting in een nat jaar.
De kamille in de bieten stond haardik en je
voelde je vingers jeuken om daar meteen wat
aan te gaan doen, maar machteloos moet de
eigenaar wachten tot de grond droog genoeg is.
In de verte waren de draglines bezig om de
Oosterscheldedijk op hoogte te brengen. Dat
werk gaat gestaag door, evenals het vreten van
de schapen aan de uien die nu als vuilnis in de
wei waren gereden. Van zeedijk tot zeedijk is
Oost- Zuid-Beveland ter hoogte van het
plaatsje Oostdijk iets meer dan drie kilometer
breed, töe bus reed hoog boven op een smalle
dijk en beneden ons lagen de akkers, de
boomgaarden en de weilanden. Hoge populie
ren vormden met hun prille bladeren een tun
nel van groen voor de bus en zijn inzittenden.
Vogelaar vertelde dat iedere week met Albert
Heijn een nieuwe prijsafspraak wordt gemaakt,
's Morgens worden de bestellingen opgeno
men, waarna met behulp van vier inpaklijnen
de benodigde hoeveelheid appels wordt ver
werkt. Daarbij worden de appels op kartonnen
schaaltjes afgedekt met folie of in plastik zak
ken verpakt. Per jaar worden zo'n 15 a 20.000
ton fruit verwerkt. In de eerste plaats het fruit
van Zeeuwse bodem, maar 15% van de omzet is
fruit uit het Zuidelijk Halfrond en 10% van
buiten de Benelux.
Op het moment dat wij daar rond liepen was
men bezig om Granny Smit's uit Australië in te
pakken. Deze appels zijn aangevoerd in laad-
kisten en worden met behulp van een waterbad
gelost en ook weer via een waterstroom gesor
teerd. Men maakt gebruik van water omdat
daarmee beschadiging van de appels kan wor
den voorkomen. Wanneer alle vier de verpak
kingseenheden in bedrijf zijn dan kan er zo'n 5
a 6 ton appels per uur worden verpakt. Niet
altijd is de vraag gelijk, daarom varieert het
aantal werknemers ook en kan dit schommelen
tussen de 25 a 50 personen. Van de 110 ha fruit
beslaan de peren 61 en men wil er naar streven
zegt Vogelaar, om over vijf jaar alle appels
vervangen te hebben door peren.
In een deel van de grote hal was een gezellig
hoekje gemaakt, waar de ledenraad zich kon
neerzetten en waar bij een kopje koffie met
voortreffelijke cake even werd gerust. Overal
stonden schaaltjes met fruit en menigeen beet
met smaak in een Conference of een Golden
Delicious. Een voortreffelijke ontvangst en een
heel leerzaam bezoek.
Het bedrijf van Vogelaar dat door vier perso
nen wordt beheerd, behoort tot het grootste
van Nederland. Hier past men o.a. ook de vol-
leveldsbeplanting toe. Een van de rasechte ak
kerbouwers in de bus zei dat dit te vergelijken
was met een boomgaard die niet op één gezet
was, maar hij zal er wel geen biet van hebben
gesnapt.
13
