o p Liempde zal het IMAG dit jaar aanwezig zijn met een
testunit die gebruikt wordt bij het onderzoek aan stroom-
aggregaten.
Geen stroom?
Dan noodstroomü
D e afgelopen winter heeft aangetoond dat ondanks de goede
stroomvoorziening in Nederland er toch stroomstoringen zijn
opgetreden. Tijdens een stroomstoring blijkt ook weer duidelijk
hoe sterk afhankelijk we door de moderne produktiemethoden
zijn van een goede stroomvoorziening.
Vorstvrije bewaring van
suikerbieten onder een
draagluchttent
E en aftakasgenerator is een stroomaggregaat waarbij de aan
gebouwde motor wordt vervangen door een trekkermotor.
Hierdoor wordt een verbrandingsmotor uitgespaard.
De dynamo moet in de meeste gevallen met een toerental van
1500 omwentelingen per minuut worden aangedreven, dat is
helaas te hoog voor de aftakas van de trekker. Dit wordt opge
vangen door een overbrenging tussen aftakas en dynamo aan te
brengen waardoor het aftakastoerental van 540 naar 1500 omw
per min wordt opgevoerd. Meestal is dit een tandwiel-over
brenging, maar ook ketting- en v-snaar overbrengingen komen
voor. Het rendement gaat op deze wijze wel naar beneden, er
zijn nu twee overbrengingen tussen motor en dynamo, maar
voor een noodstroomvoorziening is dit van minder belang.
Verder is de regulateur van een trekkermotor meestal niet zo
nauwkeurig als die van een aggregaat met eigen motor. Het
gevolg hiervan kan zijn dat bij toenemende belasting het toe
rental van de trekkermotor (frequentie) zakt waardoor de
spanning daalt. Het omgekeerde is ook mogelijk: de belasting
neemt af, daardoor loopt het toerental op en neemt de spanning
toe. Bij gloeilampen gaat dit ten koste van de levensduur. Als bij
elektromotoren, die een konstant vermogen moeten leveren, de
spanning daalt, dan neemt de stroom toe en daarmee de warm
teontwikkeling, de motor kan doorbranden.
I n de meeste gevallen zal er voor een stroomaggregaat een
aansluiting moeten worden gemaakt in de bestaande elektrische
installatie. Met deze aansluiting moet de belasting van het net
op het noodstroomaggregaat worden omgeschakeld. De elek
triciteitsmaatschappijen stellen als eis dat de schakeling zodanig
uitgevoerd moet worden dat het aggregaat nooit aan het net
gekoppeld kan worden. De aansluiting moet door een erkende
installateur volgens de bestaande voorschriften (NEN 1010)
worden uitgevoerd.
A ftakasdynamo's zijn leverbaar met een frame voor ophan
ging aan de driepunts hefinrichting van de trekker, of met beu
gels voor een vaste opstelling. Bij een vaste opstelling kan de
dynamo binnen worden opgesteld en de trekker buiten. De
aftakas steekt dan door een opening in de muur, er zijn dan geen
problemen met de afvoer van de uitlaatgassen.
D e prijs van zelf opgewekte KW uren zal in het algemeen
hoger uitvallen dan de prijs die aan het elektriciteitsbedrijf
wordt betaald. Of het rendabel is om tijdens piek- en speruren
zelf stroom op te wekken zal van geval tot geval bekeken moeten
worden. Er moet niet uit het oog worden verloren dat slechts
eenderde van de energie die in de dieselolie aanwezig is, in
elektriciteit wordt omgezet, de rest verdwijnt met de koellucht
en door de uitlaat.
Vollegrondsgroenteteelt en Liempde
Ing C. Werkhoven
Lawaaibestrijding
In 't kort
Hiermee kunnen aggregaten belast worden en dan worden
getest op spanningstabiliteit, afgegeven vermogen, fre-
quentiestabiliteit enz.
Met de tegenwoordige melkmachine installaties'is het mogelijk
in korte tijd meer dan 100 koeien te melken, de melk wordt
direkt gekoeld en in een melktank opgeslagen.
Dit heeft wel tot gevolg dat wanneer de stroom uitvalt, er ook
niet meer met de hand gemolken kan worden. Wat nu?
Een van de meest voor de hand liggende oplossingen is om dan
maar zelf stroom op te wekken. Een eigen noodstroomvoorzie-
ning is een verzekering om door te kunnen werken wanneer het
openbare net uitvalt. We kunnen hier volstaan met een betrek
kelijk eenvoudige installatie omdat volautomatisch bedrijf hier
niet noodzakelijk is. De enkele minuten vertraging die optreedt
om de eigen installatie te starten is toelaatbaar. Er moet dan
uiteraard wel iemand aanwezig zijn die de noodstroomvoorzie-
ning in bedrijf kan stellen. Een aftakasgenerator is voor bedrij
ven waar een trekker beschikbaar is, een aantrekkelijke nood-
stroomvoorziening. Het is een stroomaggregaat zonder eigen
verbrandingsmotor, de op het bedrijf aanwezige trekker wordt
hiervoor gebruikt die de dynamo via de aftakas aandrijft. Het
voordeel hiervan is dat een trekker altijd bedrijfsklaar staat.
In Nederland worden elk jaar ca. 6 miljoen ton suikerbie
ten verbouwd en verwerkt gedurende een periode van ca.
vier maanden. De laatste twee miljoen ton wordt voor een
belangrijk deel verwerkt in december, gedurende een pe
riode waarin min of meer strenge vorst kan optreden. Deze
bieten moeten op de boerderij tegen bevriezing worden
beschermd, omdat het in de toekomst geen zin zal hebben
om bevroren suikerbieten te verwerken.
De reiniging van het afvalwater van deze bevroren bieten zal
dan zoveel kosten dat het de opbrengst aan suiker overtreft.
Elk jaar zal dus ca. 2 miljoen ton suikerbieten liggend aan de
hoop bij de boerderij tegen vorst moeten worden beschermd.
Organisatorisch zal het aantrekkelijk zijn om per bedrijf hopen
van minimaal 400 ton op te slaan, op de verlaadplaats aan de
verharde weg, terwijl bij de aflevering zo min mogelijk hinder
moet worden ondervonden van de afdekmaterialen. In samen
werking met I.R.S.. I.B.V.L. en R.L.V.D. wordt daarom gezocht
naar goedkope en weinig arbeid vragende afdekmethoden voor
suikerbieten.
Door het l.M.A.G. werd in samenwerking met Nicolon b.v. te
Enschede een draagluchttent ontwikkeld. Een rechthoekig vlak
zeil (Nicotarp 81, gewicht ca. 230 gram/m2) wordt voorzien van
brede zomen, waarin een buisfolie met een diameter van ca. 30
cm gevuld met water. Het gewicht van deze watervulling zorgt
voor een stevige, flexibele verankering van het kleed aan de
grond. De afmetingen van het kleed zijn gelijk aan die van het
grondvlak van de hoop ca. 15%. Het kleed ligt op deze wijze
ruim over de rechthoekig gestorte hoop bieten en wordt met
behulp van een ventilator (maximaal 0,75 kW) bollend gebla
zen, zodat er een laag lucht komt tussen het zeil en de bieten.
Een hoop met een grondvlak van 30 m x 19 m bevat ca. 1000 m3
of ca. 700 ton met de kipwagen gestorte suikerbieten.
Over deze hoop wordt een zeil van 35 m x 23 m gelegd, dat door
de goede afdichting en verankering met behulp van de water
belasting met een geringe overdruk (2-4 mm waterkolom) op
bolt en een beschermende luchtlaag tussen zeil en bietenhoop
verzorgt.
Op deze wijze kan de in de hoop geproduceerde warmte via
natuurlijke ventilatie uit de hoop worden afgevoerd en de bui
tenkant van de hoop tegen bevriezing worden beschermd.
De kosten van deze afdekmethode bedragen ca. 4.— per ton,
waarbij het zeil drie seizoenen wordt afgeschreven.
Aftakasgeneratoren
Om deze reden is bij de meeste aftakasgeneratoren een voor
ziening leverbaar die een indikatie geeft of met het juiste toe
rental wordt gedraaid. Deze voorziening kan bestaan uit een
lamp die kontinu brandt als de frequentie goed is en gaat knip
peren als de frequentie te veel gaat afwijken. Ook is er een
uitvoering met drie lampjes, een voor een te hoog, een voor het
juiste, en een voor te laag toerental. De spanningsregeling kan
kleine veranderingen in het toerental /- 4%) wel opvangen
maar grote veel minder.
Kapaciteit van het aggregaat
Een belangrijk punt is het bepalen van de grootte van het
aggregaat. De benodigde kapaciteit kan worden berekend door
het vermogen van de elektrische apparatuur in kW dat gelijk
tijdig moet werken, op te tellen. Nu wordt helaas het vermogen
van een dynamo niet in kW opgegeven maar in KVA (kilo-
volt-ampere). Als vuistregel kan worden aangehouden dat het
werkelijke vermogen (kW) hoogstens 80% is van het schijnbare
vermogen (KVA). Is bijv. det berekende kapaciteit 20 kW, dan
moet de dynamo minstens 20/0,8 25 KVA zijn.
Voor aftakasdynamo's kan men als vuistregel nemen dat het
vermogen van.de trekker in pk anderhalf maal zo hoog moet zijn
als het vermogen van de dynamo in KVA. Dus voor een 25 KVA
aggregaat 1,5 maal 25 ongeveer 37 pk. Er moet wel rekening
mee worden gehouden dat het opgegeven maximum vermogen
van de trekker meestal niet voor 540 omw/min van de aftakas
geldt.
Installatie en veiligheid
Op de IMAG-stand kregen twee aspekten van de lawaaibestrij
ding de aandacht:
Ventilatorlawaai
Getoond zal worden een zeer eenvoudige "doe het zelf'
geluiddemper voor ventilatoren, die in de landbouw ge
bruikt worden voor bijvoorbeeld: droogdoeleinden, stallen,
champignoncellen e.d.
Lawaaibestrijdings materialen
Aan de hand van voorbeelden zal informatie worden gege
ven over de eigenschappen waar over geluidisolatie-, ab
sorptie- en ontdreuningsmateriaal moet beschikken.
EI iteraard zal het gehele assortiment van machines voor
het zaai- en piantklaar maken van de grond aanwezig zijn.
Opvallend is de toeneming van het gebruik van de spitfre-
zen op de vollegrond, nadat het in kassen gemeengoed is
geworden de grondbewerking met spitfrezen van 1,50 me
ter werkbreedte uit te voeren.
Verschillende kombinaties van triltandkultivatoren, vorenpak
kers en verkruimelrollen zullen te zien zijn. De schoffelmachi
nes ondervinden een hernieuwde belangstelling. O.a. in een
aantal koolgewassen blijkt de chemische onkruidbestrijding niet
volledig te voldoen; het mechanisch schoffelen heeft als neven
voordeel het openbreken van een eventueel dichtgeslempte
grond. Moderne schoffelmachines zullen worden getoond, o.a.
modellen die vóór de trekker zijn gemonteerd voor beter zicht
op het werk, en typen uitgerust met veerbelaste spoorschijven,
zodat geen extra man meer nodig is om het stuurwerk te korri-
geren. Ook het schoffelen in kombinatie met rijenbespuiting
staat in de belangstelling.
Als antwoord op de twee jaar geleden gedemonstreerde Israëli
sche folielegger komt nu een Nederlandse fabrikant met een
machine, die in staat is in één werkgang plastik tunnels op te
zetten, zij het dan dat bij dit systeem de bogen van tevoren met
de hand moeten worden uitgezet. Men kan dan zelf het model
van de boog bepalen.
Hydraulisch inklapbare spuitbomen voorkomen het lopen door
een nat gewas. Het plotseling afsluiten van spuitdoppen d.m.v.
magneetafsluiters om nadruppen te beletten is bij verschillende
veldspuiten gerealiseerd.
Het is wenselijk het aggregaat te beveiligen tegen overbelasting
en kortsluiting. Ook kan een isolatiebewakingstoestel worden
toegepast dat bij een isolatiedefekt voorkomt dat de dynamo
onder spanning komt te staan.
Voor de beveiliging tegen overbelasting wordt meestal een
thermische overbelastingsschakelaar gebruikt. Schade door
kortsluiting is met een magnetische kortsluitbeveiliging te
voorkomen.
Opstelling dynamo
Plaatsing van de dynamo in een stal moet worden afgeraden
wegens de mogelijke aanwezigheid van aggressieve dampen.
Kosten van eigen stroomopwekking
Alleen bij zg. "totaal energiesystemen" wordt ook een gedeelte
van de warmte benut en kan een hoger rendement gehaald
worden. Voor noodstroomvoorzieningen is dit echter niet ren
dabel.
Richtprijzen aftakasdynamo's
15 KVA 4500.- 20 KVA 5200,- 30 KVA 6200,- 40
KVA 8000,- 50 KVA 9000.-
Richtprijs elektrische aansluiting 1000,—
Prijzen exkl. BTW.
Hoewel de betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet
hoog is, kunnen toch stroomstoringen optreden.
Een eigen noodstroomgenerator geeft zekerheid
tegen uitvallen van een elektriciteitsnet.
Als een trekker op het bedrijf aanwezig is, kan een
aftakas dynamo worden gebruikt om de noodstroom
te leveren.
Voor het bepalen van de grootte van het aggregaat
worden een aantal regels gegeven. Eigen stroomop
wekking is ekonomisch meestal niet aantrekkelijk.
De elektrische aansluiting moet aan bepaalde normen
voldoen. Een toerentalbewaking wordt sterk aange
raden.
Beveiliging is nodig tegen kortsluiting, overbelasting
en isolatiedefekten.
Nieuw is het systeem van kantel- of revolverdoppen, waarmee
het mogelijk is letterlijk in een handomdraai het doptype aan de
spuitboom te verwisselen al naar de eisen die de gewasbescher
ming of de onkruidbestrijding stelt.
Veel belangstelling zal ook uitgaan naar de nieuwe bedden-
lichters met twee aangedreven rijen schudklepels. Deze worden
gebruikt bij het rooien van prei, aardbeiplanten en diverse
boomkwekerijgewassen en beogen een betere regelbaarheid van
de grondhoeveelheid aan het geoogste produkt en een vermin
dering van de wortelbeschadiging. Ook zullen veel tuinders een
kijkje gaan nemen bij de nieuwe vierwielige trekkers met hy
drostatische aandrijving op de wielen, die met elke gewenste
snelheid kunnen rijden. Voor uiteenlopende werkzaamheden
stelt de tuinbouw nu eenmaal hoge eisen aan een nauwkeurig te
regelen werksnelheid, vooral in het gebied beneden de 2 km/h.
Snelkoppelingen voor het gemakkelijk en vlug aan- en afkop
pelen van aanbouwwerktuigen dragen bij tot de humanisering
van de arbeid.
De voorlichtingsdienst wil in een geleide demonstratie nog eens
speciale aandacht besteden aan het zaaien. Verschillende mer
ken zaaimachines met zaadschijven, bandjes of lepeltjes bena
deren al aardig de precisiezaai, maar de belangstelling gaat
momenteel uit naar pneumatische zaaimachines, ondanks de
hogere prijs van deze apparatuur. Men wil in de tuinbouw van
de pil af. d.w.z. van het ingehulde zaad, omdat dit duur is en
daarbij bovendien de kieming soms te wensen overlaat. Ver
schillende tuinbouwgewassen hebben uitermate moeilijke
zaadvormen, maar de pneumatische apparatuur biedt toch wel
bepaalde perspektieven, vooral wanneer gewerkt wordt met
goed gefraktioneerd zaad.
9
