D e grond i$ zwaar, maar veroorzaakt nog
niet veel problemen. Wel is het streven om in
de derde week van november klaar te zijn met
het ploegwerk. Mijn enige zorg met dat vroege
ploegen is het optreden van veel muur. Nor
maal zou de teelt van aardappelen op zulke
zware grond niet gemakkelijk zijn, de grote
hoeveelheid kalk en humus in de bodepi maakt
de grond makkelijker bewerkbaar. Hoe dat op
langere termijn zal verlopen weet ik niet nu ik
toch bemerk dat de bewerkbaarheid van de
grond geleidelijk terugloopt. Ik teel alleen
konsumptieaardappelen en de afzet daarvan is
niet gebonden aan pool of kontrakt. De aard
appelen en uien kunnen lang worden bewaard.
In de luchtgekoelde bewaarplaats van
15x25x3,5 m kan rond de 800 ton aardappelen,
eigenlijk een overkapaciteit voor mijn aardap
pelareaal. Als het moet kunnen er dan ook nog
gemakkelijk de uien bij.
D e gehele aardappeloogst wordt in eigen
beheer uitgevoerd. Daarbij moet ik allereerst
even opmerken dat de arbeidsbezetting op dit
bedrijf bestaat uit één betaalde arbeidskracht
en de ondernemer, maar, zoals je begrijpt ben
ik er niet altijd voor volle dagen. Tot 1964 had
ik twee werknemers. Mijn vrouw is bijv. bij de
aardappeloogst behulpzaam. Zij houdt dan een
oogje in het zeil wanneer de wagens worden
gelost. De knecht en ik rooien samen de aard
appels. Wanneer er een wagen vol is wordt die
naar het bedrijf gereden, waarna die langzaam
aan wordt gelost. Onderwijl rijden we dan weer
terug naar het land om een volgende wagen
aardappels te vullen. Voor de aardappelen heb
ik de beschikking over de gehele machinelijn.
Het is ook nog niet zo lang geleden dat de
bietenrooiwerkzaamheden volledig in eigen
beheer werden uitgevoerd. Daar is nu een
einde aan gekomen want de loonwerker klaart
dat karwei. De loonwerker rooit ook de uien.
H an en Drien hebben vijf kinderen, drie
dochters en twee zoons. Een dochter en een
zoon zijn nog ongetrouwd. De dochter studeert
en komt in de weekends thuis, de jongste zoon,
André zit op 't W.V.O. in Middelburg en reist
iedere dag op en neer. Wordt dat de opvolger,
vragen we Han Hij zegt: "Ik weet het niet,
misschien wel, maar eerst moeten ze maar eens
wat kennis op doen. Trouwens, André heeft er
veel gevoel voor". Onze oudste dochter is ge
trouwd met een landbouwer en woont in de
omgeving. Onze tweede dochter is getrouwd
met een technikus en is naar Brabant vertrok
ken. De oudste zoon (24) is getrouwd en heeft
een hogere technische opleiding gevolgd en
heeft zijn werkkring buiten de landbouw ge
vonden. Wie weet, is dat maar voorlopig. "Nou
ja. waarom: omdat ik zelf ook buiten die land
bouw bezig ben geweest! 't Kan best zo zijn dat
ze later zeggen, "hé, ik word toch nog boer". Er
zijn van die knapen die wanneer ze nog niet
eens boven tafel uit kunnen kijken al weten dat
ze boer willen worden en daarmee basta. Al
moet ik daar dan onmiddellijk aan toevoegen
Baas over
eigen produkten
Geen enclave
met superoogsten
I
Weinig samenwerking
Opvolging onzeker
Han en "zijn" kring
H
Geen speld te verleggen
vingsproces verloopt veel trager dan elders.
Met vlas krijg je dan problemen. Ook voor
andere gewassen geldt, dit, ofschoon het daar
niet direkt een probleem is. Aardappelen bij
voorbeeld kunnen hier ontzettend lang groen
blijven. Het komt voor dat je niet klaar bent
met éénmaal doodspuiten, maar er een tweede
keer overheen moet.
Van de andere kant betekent het wel dat de
kilo-opbrengst van de aardappelen vaak ge
middeld goed ligt, juist door dat lange groen
blijven.
Ik ga meestal in zee met de zelfde handelaren
wat de afzet van de produkten betreft. Daarin
zit een vaste beleidslijn met goede ervaringen.
Daarnaast vind ik het ook van groot belang,
zegt Han. dat je ook in slechte tijden van je
afnemers opaan kunt.
Kijk, het is geen kunst om kopers te vinden
voor je produkten wanneer er een willige vraag
is, 't wordt heel wat anders in jaren waarin het
moeilijk is om je produkt aan de man te bren
gen. Ik heb al eerder gezegd dat ik me ook best
thuisgevoeld zou hebben in de handel, daarom
ook misschien dat ik graag zelf de beslissing
houdt over die produkten die met heel veel
zorg en moeite zijn geteeld.
terwijl ook de graanoogst met behulp van de
loonwerker wordt geklaard, behalve het stro
persen. Deze werkwijze bevalt me uitstekend.
Gewasbescherming en onkruidbestrijding dat
wordt wel weer door onszelf uitgevoerd, 't Ge
beurt nogal eens dat ik zelf 's avonds op de
machine ga zitten. Overdag is het dan meestal
te winderig, terwijl het tegen de avond wat
stiller wordt. Wat dat aangaat is zo'n zomertijd
vervelend, 's Morgens kun je later beginnen, en
na de normale werktijden ligt er eigenlijk nog
een halve dag met daglicht voor je. Nou ja. zegt
hij, je hoort me daarover niet klagen. Wanneer
ik na een dag vergaderen in een rokerige zaal, 's
avonds thuis kom, dan vind ik het heerlijk om
weer eens lekker uit te waaien op het land.
Op die manier worden er ook heel wat meer
uren gemaakt dan de normale C.A.O.-dagen.
Trouwens, je kunt als zelfstandige ondernemer
nauwelijks anders. Het intensieve akkerbouw
bedrijf heeft grote arbeidstoppen, die met nor
male werktijden moeilijk zijn te klaren.
Zelf heb ik wel een ruime basisinventaris, met
als kernstukken een trekker met fluisterkabine,
voorwielaandrijving en goed voor 76 pk.
Daarnaast nog een middelzware trekker en een
sproeitrekkertje.
Samenwerking in de landbouw met andere
bedrijven is een goed iets, maar voor dit bedrijf
niet gemakkelijk. Je moet zo rekenen, ik ben
nogal eens weg naar vergaderingen en derge
lijke. Dat betekent dat je dan dikwijls geen
arbeid in zo n kombinatie kan brengen en dat is
in veel gevallen toch gewenst of noodzakelijk.
Wanneer je bepaalde bestuursfunkties op je
hebt genomen dan moet je die ook goed ver
vullen.
ri de gedachten van sommigen is de Quarles
polder een enclave met superopbrengsten, zegt
Han. Laat ik direkt zeggen dat het echt niet zo
is. 't Is goede grond, maar neem nou bijvoor
beeld de granen. Je moet zeker niet denken dat
wij dit jaar hoger zaten als het gemiddelde, 't
Was niet slecht, maar zoals je hier en daar
hoorde van tarweopbrengsten van 8 tot 9 ton
per ha die zijn op deze grond echt niet voorge
komen. Je mag het rustig weten, ik heb 7500 kg
gemiddeld gedorsen en dit was op mijn bedrijf
Denk nu niet dat deze methode van handelen
de gemakkelijkste is. Zeker niet in jaren met
een slechte vraag. Veel aardappelhandelaren
bijv. hebben zelf ook nogal wat grond gehuurd.
Die aardappelen moeten natuurlijk eerst wor
den geruimd, daarnaast hebben ze vaak links
en rechts nogal wat kontrakten afgesloten en
ook die aardappelen moeten geruimd worden,
kijk, en dan schieten de zgn, vrije telers over tot
het laatst. De uien verkoop ik meestal onmid
dellijk na het rooien. Ze liggen nu uit (12 sept.)
en als het weer een beetje meezit worden ze
over een paar weken geladen en ben ik er van
af. Het is een bepaald systeem datje volgt en
zoiets mo4et je dan ook een beetje konsekwent
volhouden wil je er tenminste wat lijn inhou
den. Wat de granen betreft is er ook nog een
gedeelte als zaaizaadvermeerdering. De rest is
konsumptietarwe.
schapen en dat is zo gebleven. Het zijn er maar
zestien hoor, maar ik heb er erg veel liefheb
berij in. Regelmatig doe ik ook mee aan de
tentoonstellingen. Laatst nog op de Zeeuwse
fokschapendag in Goes. Het organiseren van
zo'n keuring en tegelijkertijd inzenden is een
moeilijke kombinatie. Om goed bij te blijven
mag ik graag zo nu en dan binnen deze pro
vincie eens jureren.
Je begrijpt dat die schapen een pure liefheb
berij voor me zijn.
nog nooit voorgekomen. Anders is het voor de
hakvruchten, die doen het uitstekend op deze
grond en de opbrengsten liggen meestal boven
het gemiddelde. Ik ga nu geen getallen noe
men, want die variëren toch steeds. Ook in pe
rioden van grote droogte laat deze grond het
niet zitten. In het droge jaar 1976 had ik hier
betere bieten dan bijv. in 1977. Bij velen is dat
niet het geval geweest. Ja, ik weet dat dit in
schrille tegenstelling staat tot de plaatgronden
die hier ook niet zo ver vandaan liggen. Overi
gens, laten we nou oppassen om te denken dat
het allemaal vanzelf gaat. Je moet er alles aan
doen wat mogelijk is om een goede opbrengst
de verkrijgen en vooral te behouden, 't Is in de
Quarlespolder goed, maar de ondernemer
moet net als alle andere kollega's wel attent zijn
op zijn t^elt handelingen.
Ik maak bijv. veel gebruik van de goede dien
sten van de landbouwvoorlichting, vooral is dat
het geval als het op bemesting en gewasbe
schermingsmiddelenadviezen aankomt. In dit
verband moet ik mijn waardering uitspreken
voor de heren van het konsulentschap. Ik maak
vaak gebruik van hun kennis en adviezen, bijv.
ook bij de tarweteelt komt dit veel voor. Ook
adviezen van de leveranciers zal ik graag aan
nemen. Persoonlijk heb ik bijv. geleerd dat je
gemiddeld te veel stikstof aan tarwe geeft.
Dankzij de onderzoekingen en de daaruit vol
gende adviezen, kom je zo tot een kostenbe
sparing, terwijl je tegelijkertijd dan weer je op
brengst weet te verhogen.
Je weet niet altijd wat je moet doen. Er is be
weerd dat er veel te veel tegen gele roest wordt
gespoten, maar wanneer je dan de kosten van
een keertje te veel spuiten afweegt tegen de
schade die je ondervindt wanneer je een keer te
weinig of te laat spoot dan is de neiging toch
groot om toch maar het zekere voor het onze
kere te nemen. Vroeger had ik op het bedrijf
ook nog mestvee, nu zijn er alleen nog schapen.
Destijds moest ik noodgedwongen eens een
stukje grasland inzaaien en daarop kwamen
Voor mijn gevoel vond ik de festiviteiten ron
dom het 125-jarig bestaan van de Z.L.M. een
hoogtepunt in mijn leven. Het was een schitte
rende, onvergetelijke manifestatie, zonder af
breuk te doen aan de andere Z.L.M.-evene
menten. Vooral het koninklijk bezoek met alles
daaromheen is dan een onvergetelijke gebeur
tenis. Aan de volgende tentoonstellingen heb ik
ook met veel plezier meegewerkt en genoten.
Overigens ken je elkaar soms maar nauwelijks,
ook al zit je dan in hetzelfde hoofdbestuur.
Daarom vind ik exkursie met elkaar van zo'n
enorm groot belang, want juist tijdens zo'n in
formele bijeenkomst leer je iedereen het beste
kennen. Je leert dan ook van vaak zeer tegen
gestelde belangen onder totaal verschillende
omstandigheden.
Neem nou de grond. Ik ben voor een prijsver
laging van de landbouwgrond. Men zal zeggen,
ja, die Nieuwenhuyse kan gemakkelijk kletsen
op zijn pachtbedrijf. Iemand zonder opvolger
met een eigen bedrijf zal deze mening van mij
ook niet in dank aanvaarden. Overigens kun je
wel een eigen mening öebben, maar in een
bestuur mag die mening nooit prevaleren
boven het algemeen belang.
Je moet afstand van jezelf kunnen nemen, dal
is soms moeilijk, wantje moet ook jezelf leren
beperken en je eigen mening niet door willen
drijven. Dat wil niet zeggen dat ik het altijd zo
doe, maar ik streef er wel naar.
In onze kring hebben we te maken met een zeer
gevarieerd beeld van de landbouw n.L akker
bouw, veeteelt, gemengde bedrijven en fruit
teelt. We hebben een uitstekende verhouding
met de andere landbouworganisaties. We heb
ben veel te maken met de industrie. Stank
daarvan valt mee, geluidshinder is erger. Ook
met de uitstoot van fluor en zwavel hebben we
tot nu toe de problemen op kunnen lossen.
dat de kans er in zit dat ze zeggen "buiten de
landbouw is het ook goed"."'Vraagje mij op de
man af, zou je het fijn vinden een opvolger te
hebben, dan zal ik je ook op de man af zeggen,
ja, vanzelfsprekend.
We hebben dit bedrijf van de grond af opge
bouwd tot wat het nu is en natuurlijk zou je het
dan fijn vinden als er een zoon je opvolgt. Maar
als het niet gebeurt dan zij het zo. Drien tilt aan
zo'n taak veel zwaarder. Ze is boerin in hart en
nieren. Je kunt zoiets nooit forceren. Ik moet
wel zeggen dat al onze kinderen wel zeer posi
tief over de landbouw denken. Dat komt ook
wel een beetje door de manier van je eigen
instelling. Als je zelf alsmaar zeurt en klaagt
over dat boerenvak dan kun je moeilijk van je
kinderen verwachten dat ze er een positieve
kijk op krijgen. Ze kunnen gelukkig zijn buiten
de landbouw, waarom ook niet, maar materieel
gezien biedt dit bedrijf toch een basis voor een
goede boterham, hoewel door steeds door
gaande kostenstijgingen de schaalvergroting
hard gaat en daardoor de inkomenspositie in
de landbouw versmalt.
.an Nieuwenhuyse is een man met vele
funkties buiten de grenzen van zijn bedrijf. Wel
hebben ze allemaal met de landbouw te ma
ken. Het kost me veel tijd zegt hij, maar ik doe
het graag, anders stopte ik er gewoon mee. Ik
doe dat werk ook omdat ik zoiets een morele
verplichting vind tegenover degenen die je
hebben gevraagd om dat werk te doen.
Je moet teleurstellingen verwerken ja, maar ik
vind dat er meer dan voldoende positieve ge
beurtenissen tegenover staan.
Nu is het niet zo dat op een drukke dag mijn
landbouwbedrijf geheel uit mijn gedachten is.
Natuurlijk niet, want daaruit moet wel onze
boterham komen. Wanneer ik van het bedrijf
weg ben, dan houdt Drien de zaak in de gaten.
Ze kent het bedrijf en is ook in deze een hele
steun voor me.
Tijd voor hobby's heb ik niet veel vanwege de
vele werkzaamheden
De kring West-Zuid Beveland draagt de stad
Goes, het agrarisch centrum van Zeeland, op
haar grondgebied. Ik ben echt blij, zegt Han,
dat de plannen om het Landbouwhuis in Goes
te verlaten niet zijn doorgegaan.
Denk niet dat ik alleen zo praat, al de leden van
deze kring denken er zo over; zo'n prachtig
monumentaal pand wil je toch niet kwijtraken.
Overigens heeft men destijds veel te grote ge
dachten gehad van de industriële ontwikkeling.
Het gevolg is dat er grote stukken landbouw
grond nu onder het beheer van het Havenschap
Vlissingen zijn gekomen, je zou dat schap best
de "grootste boer" in de omgeving kunnen
noemen, waarmee we als landbouw niet ge
lukkig zijn! Verder hebben we in deze kring te
maken met pijpleidingen en hoogspannings
masten, een verkaveling, een heggengebied en
een ganzengebied. En met dat alles hebben we
ook de inspraakprocedures leren kennen. Ik
vind dat niet agrariërs te veel invloed hebben
gekregen, stapje voor stapje, zijn o.a. milieu
groeperingen verder gegaan, terwijl de land
bouw hier en daar teveel terrein heeft moeten
prijsgeven. Wanneer hun ideaal faalt, krijgen
ze waarschijnlijk wel in de gaten wat de land
bouw voor natuur en landschap heeft bete
kend. En zonder deze landbouw kan het niet.
Han erkent dat er sprake is van overschotten in
de landbouw, maar ten aanzien van de akker-
bouwoverschotten is hij van mening dat de
konsument gewoon moet aksepteren dat er
overschotten zijn willen ze tenminste blijven
profiteren van een goedkoop voedselpakket
Trouwens, zegt hij, een periode van overschot
ten is zo weer weggewerkt wanneer er een
slecht produktiejaar tussen zit. Het moet wel zo
zijn dat het inkomen van de boer uit de markt
moet blijven komen.
Een helder septemberzonnetje schijnt over
grond en gebouwen waaraan geen speld te
verleggen valt. De groententuin en de siertuin
staan er goed bij. Een prachtige coniferenhaag
scheidt beide tuinen. Die doen het zo goed dat
er nu ook om de hele moestuin coniferen zijn
geplant. Zomer en winter heb je er zo wat aan.
Voor de grote schuur staat een hokje waarin de
kalkoenen huizen, 't is een liefhebberij van
mijn vrouw zegt hij. Voor de rest ligt het bedrijf
beschut achter een dichte windsingel, waarin
de essen als bomen domineren. We nemen af
scheid van Nieuwenhuyse, die ook voorzitter is
van de redaktieraad en vragen hem wat hij van
zo'n interview vond. Nou, 't is omdat ze het
allemaal doen, anders had je me niet gestrikt
zei hij eerlijk. Nou ja, gelukkig dan maar, want
nu weten we allemaal hoe het is om te boeren
in de Quarlespolder!
september 1978
9
