Han Nieuwenhuyse
vindt de
Quarlespolder
geen super enclave
H an Nieuwenhuyse werd in het plaatsje
Nisse geboren. Mijn ouders hadden een land
bouwbedrijf, zegt hij, waar je al vroegbij be
trokken werd. Je leerde hierdoor het boeren
leven door en door kennen en fer van houden.
Maar we waren toen met vijf zoons en daarvoor
was natuurlijk op één bedrijf geen plaats. Een
van ons bleef op het ouderlijk bedrijf terwijl de
anderen hun heil buiten de praktische land
bouw gingen zoeken. Helaas is een van mijn
broers gestorven, maar de anderen zijn toch
min of meer in de agrarische sfeer gebleven.
Twee als landbouwer en twee in de suike
rindustrie, terwijl de enige zus ook op een
boerderij woont. Na de landbouwschool in
Goes ben ik in dienst getreden van de Rijks
landbouwvoorlichting en heb vijf jaren met
veel genoegen op Tholen gewerkt. Het was een
zeer interessante tijd waarin ik veel heb ge
leerd. Terwijl, en dat moet ik direkt toegeven,
ik steeds zat te wachten op een kans om toch
nog boer te kunnen worden.
Het aantrekkelijke van dat ambtenarenwerk
was datje met verschillende mensen in aanra
king kwam. waarmee je als boer niet zo vlug in
kontakt zou zijn gekomen.
D e Quarlespolder is Staatsdomein en werd
in 1949 ingepolderd. Het is een gebied dat
De boerderij van Han en Drien Nieuwenhuyse ligt in de befaamde Quar
lespolder, niet ver van het plaatsje Lewedorp dat weer onder de gemeente
Borsele valt. Wanneer je er als argeloze bezoeker heenrijdt dan valt het op
dat die betrekkelijk kleine Quarlespolder geen echt Zeeuws gebied lijkt.
Op de vierhonderd ha vruchtbare grond staan een aantal bedrijven die veel
doen denken aan de gebouwen in de Noord-Oost Polder. Helder rode
pannendaken steken nog net boven het weelderige groen van de erfbe-
planting uit, waar bovenuit op die septembermiddag prachtige witte wolken
snel door de blauwe lucht drijven. Een stemmig beeld, ongetwijfeld, ook
wanneer je in het westen de slanke kerktoren van Middelburg boven het
landschap uit ziet steken. Een silhouet dat al eeuwen onveranderd bleef,
terw ijl toch de tijd niet stilstond, 't Is immers maar enkele kilometers vanaf
de boerderij dat in het zuiden het Sloegebied driftig rook en vlammen
braakt. Hier stond de tijd niet stil, de kerncentrale tegen de Westerschel-
dedijk ligt als een grijze pukkel, tastbaar als voorbeeld van wat er allemaal
kan veranderen. Rondom de Quarlespolder liggen gebieden die reeds eeu
wen eerder werden bedijkt en daar is Zeeland weer Zeeland, met zijn
bekende schuren en huizen. Naar het noorden raast het verkeer over de
snelweg naar de bestemming zo nu en dan in gezelschap van de felgele
treinen van de N.S. 't Is in de nadagen van de graanoogst. Een laatste voer
stro wordt weggereden, de eerste bruine bonen worden geplukt, terwijl de
aardappelen zijn doodgespoten en de bietenrooiers reeds hier en daar met
hun werk zijn begonnen.
Rijksvoorlichter
Jeugdjaren tijdens
de oorlog
Kringvoorzitter West-Zuid Beveland
M. van Wezel
Niet zonder moeite
Jonge vruchtbare klei
Toch ben ik boer geworden. Eerst gesollici
teerd naar een bedrijf in de N.O.P. maar dat
werd niks en later dus naar dit bedrijf in de
Quarlespolder. Ik had geluk en kon in 1953
hier beginnen, 't Was voor mij toch een hele
gebeurtenis, dat moet je begrijpen. Je leven
kreeg een andere koers, overigens moet ik er
aan toevoegen dat ik me ook heel goed thuis
gevoeld zou hebben in de handel.
Maar waarom dan uit die ambtenarenwereld
gestapt als je het er goed naar je zin had? Wel,
dat is bij mij gewoon de drang naar het vrije
geweest. Zelf beslissingsbevoegdheid hebben is
voor mij iets zeer waardevols. Ik heb me over
igens nooit in een keurslijf gebonden gevoeld
toen ik ambtenaar was en, werkzaam in de
buitendienst, werd mij veel vrijheid gegeven.
tegen de Sloedam aanligt. Deze dam werd
omstreeks 1890 aangelegd als verbinding tus
sen Walcheren en Zuid Beveland. Om de aan
slibbing van grond, tegen die dam te bevorde
ren werd er veel spartina gras aangeplant. Ik
heb dit bedrijf nooit een na&m gegeven terwijl
ik het om eerlijk te zijn wel van plan ben ge
weest. De naam die ik het dan zou geven is
"Spartinahoeve". Dit soort gras heeft een zeer
grote rol gespeeld bij de tot stand koming van
deze polder en met name dit bedrijf. Onze
grond ligt vlak tegen de Sloedam aan en hier
vond ook de eerste aanslibbing plaats. Hier zit
een kleipakket van tien meter dik. Dwars door
de gronden die nu bij het bedrijf horen liep
destijds een kreek, waarlangs het water bij eb
en vloed steeds zijn weg zocht. Oude mensen
weten zich nog te herinneren dat er suikerbie
ten werden geladen in 't schip op de noord-west
hoek van het bedrijf, waar nu het Franse mo
nument staat.
De eerste twee jaar na de bedijking werd de
grond in losse pacht uitgegeven aan mensen uit
de omgeving. Deze Staatsdomeingrond werd
pas in de zomer van 1952 definitief verpacht. In
dit jaar werd ook de schuur gebouwd en een
jaar later het huis. Gelukkig heeft deze jonge
polder toen geen last gehad van de watersnood,
wel heeft men voor de dijkversterking van een
naburige polder nog grond gebruikt van dit
bedrijf.
Na het Noordsloe en de Braakman is de Quar
lespolder één van de jongste polders in Zee
land. Het is een beste zeekleipolder die goede
opbrengsten geeft. Het is natuurlijk ook erg
jonge grond die nog veel kracht in zich heeft,
zoals dat ook het geval is met de IJsselmeer-
polders. Deze grond kun je klassificeren als een
zware kalkrijke zeekleigrond. Het afslibbaar
ligt tussen 50 en 60% terwijl het kalkgetal tus
sen de 19 en 20% ligt met 3'/2% humus. Door die
grote hoeveelheid kalk en humus in de bouw-
voor is de grond ondanks haar zwaarte toch
nog vrij gemakkelijk bewerkbaar, ofschoon je
nu na zoveel jaar grondgebruik toch die be
werkbaarheid langzaam achteruit ziet gaan.
Ik was natuurlijk blij met dit bedrijf maar je
moet niet denken dat het een rijk appeltje was
dat in mijn schoot viel. De eerste jaren waren
ontzettend moeilijk en stonden gelijk aan pio
nieren. Het land werd doorsneden door kreken
en was zeer ongelijkmatig. De eerste drie jaar
was het onmogelijk om aan een normale oogst
te komen. Op sommige plaatsen groeiden meer
zeeasters dan wat anders. Achteraf zeg ik nu
dat de grond gewoon nog iets te vroeg werd
uitgegeven voor echt praktijkgebruik. Nergens
lag nog drainage. Het water moest afgevoerd
worden door greppels die om de tien meter
waren gegraven en daar tussenin lagen nog
kreken en overal diepe bomkraters als nage
dachtenis aan het oorlogsgeweld dat hier hevig
woedde. Het laagje gerijpte grond waarop be
gonnen werd bedroeg niet meer dan 15 a 20
centimeter.
Op die onrijpe grond werd in het begin alleen
maar granen en gras geteeld, maar het werd
geleidelijk steeds beter, vooral na 1956 toen in
de bestaande greppels draineerbuizen werden
gelegd en daardoor de be werkbaarheid met
machines stukken gemakkelijker werd. In het
begin kon je niet met paarden werken, later
heb ik nog wel een span gehad. Na de drainage
is het bedrijf op een normaal produktennivo
gekomen. Ik heb nu ongeveer 40 ha grond on
der de ploeg, alles akkerbouw, op een kleinig
heid na waar ik nog wat grasland heb. Ook in
de Poel is het perceel weiland omgezet in
bouwland. De precieze omvang daarvan komt
vast te liggen na de definitieve afsluiting van de
verkaveling daar.
Mijn bouwplan ligt betrekkelijk eenvoudig en
is gebaseerd op drie vierden en nog een ge
deelte, twee achtsten. Om precies te zijn een
vierde deel graan, meestal tarwe, een vierde
deel aardappelen, een vierde deel suikerbieten,
een achtste deel uien en nog een achtste deel
variërende vruchten, dit jaar bijv. erwten. Dit
bouwplan bestaat al vele jaren. Een jaar of tien
geleden ben ik opgehouden met de vlasteelt.
Een zeker nadeel van deze jonge grond is dat ze
de gewassen te lang groen houdt. Het afster-
oen ik zestien was brak de oorlog uit en je
moet dat meegemaakt hebben om te kunnen
begrijpen wat dat betekent in het leven van een
mens op die leeftijd. Terwijl anders overal het
leven volop doorgaat stond het nu gewoon stil
gedurende die oorlogsjaren. Ook na de kapi-
tulatie van de Duitsers nam het gewone leven
niet direkt zijn normale gang, ook dat duurde
nog jaren. Als jongeman was het in die tijd niet
gemakkelijk en het enige dat je misschien als
positief aan zou kunnen voeren is dat je de
verschrikkingen van een oorlog hebt meege
maakt waarin spanning, vrees en ellende elkaar
afwisselden. Wanneer je nu de kansen van de
jongeren vergelijkt dan leven ze in een wereld
met veel mogelijkheden. Even heb ik nog in
beraad gestaan om het land uit te gaan, emi
greren of in dienst treden van een internatio
nale maatschappij. Op een haartje na ging dit
niet door.
