w e hebben twee zoons en het ziet er niet
naar uit dat ze boer zullen worden. Jaap (20)
studeert op Nijenrode, Hans (17) gaat nog naar
het Atheneum en is van plan om evenals zijn
broer ook naar Nijenrode te gaan. De belang
stelling voor het boerenbedrijf is gering. Hans
geeft dat toe en zegt dat hij meent dat een
werkkring buiten de landbouw met als basis
Nijenrode, dus vaak erg internationaal gericht,
meer ontplooiing biedt, terwijl er bovendien
nog een beter inkomen zonder de typische
boerenzorgen te behalen is. 't Zij zo, zucht Leo,
je kunt aan zoiets niets veranderen. Ik zou het
prettig vinden wanneer ik een opvolger had. Ik
moet eerlijk toegeven dat het gemis daaraan
zich nu al manifesteert in mijn denken aao^de
toekomst. Ik ben wel blij dat het voor de jon
gens een duidelijke keuze is. Wanneer er één
boer wilde worden alleen maar omdat ik het
ook ben en dat het wel gemakkelijk is om een
beetje bij vader te werken, dan zou ik het beslist
hebben afgewezen. Een jongen die werkelijk in
hart en nieren boer is die heeft nog toekomst in
deze tijd. Jacolies (12) zit nu nog in de brugklas,
ze is erg sportief en mogelijk dat zij het later
een beroep in die richting zoekt. De jongens
zijn wel bereid om te helpen als de nood aan de
man komt. Maar ik heb mijn bedrijf zo inge
richt dat ik het normaal afkan zonder de hulp
van de jongens.
D e aardappelen worden meestal eerst nog op
het bedrijf opgeslagen. Er is een winteropslag
van ongeveer 150 ton. De rest van de aardap
pelen kan dan onder de kapschuur tijdelijk
worden bewaard. De uien kan ik ook zelf be
waren met een kapaciteit van rond de 100 ton.
De aardappelen worden meestal via van Beve-
ren/Zingstra afgezet. Je kunt bij deze bedrijven
ook meedoen in een aardappelpool. Kijk, we
moeten met zijn allen gaan beseffen dat we
veel meer aandacht op de kwaliteit moeten
leggen. Daarvoor zullen we, hoe dan ook, de
krachten moeten bundelen, niet alleen om
kwaliteit te telen, maar ook om die kwaliteit-
sprodukten op een juiste manier af te zetten.
Wanneer de aardappel duur is, dan is ieder
produkt goed, wanneer de prijs laag is dan
wordt helaas ook de kwaliteitsaardappel mee
getrokken naar de diepte.
D e suikerbieten gaan allemaal naar de Sui
ker Unie. Zelf heb ik nog een kleine eenrijige
rooier, voornamelijk om te kunnen beschikken
over bietenblad en kop. Meestal begin ik aan
een perceel met de bietenrooier van de Werk
tuig Koöperatie. Dat is een zgn. drie in één
fasensysteem, waarbij koppen, rooien en laden
in één werkgang gaat. Een gedeelte van zo'n
blok rijd ik dan wel weer zelf uit.
L
N og steeds klettert de regen tegen de ruiten.
De grote weg in de verte ligt verlaten. In de
zomer is dat wel anders zegt Leo. We worden
overspoelt door rekreatie, tijdens de oogst kan
het wel problemen geven want dan vind je de
wegen nogal eens bezet door de rekreanten.
Een aantal parallelwegen voor de landbouw
zou ik een goede zaak vinden.
Bouwplan
Een kwaliteits
aardappel
Suikerbieten
en graszaad
Geen opvolger
Nu ook
wethouder
Kostenstijging
van "Jonge Z.L.M.-ers" niet te verwarren met
de P.J.Z. overigens. Het eerste wat de Friezen
vroegen was waarom we hier b.v. geen tulpen
teelden. Toen we hen vertelden dat de enige
hinderpaal het gemis van zoet water was, kre
gen ze door hoe diep dat gebrek in de bedrijfs
voering van*veel bedrijven ingrijpt.
In de fruitteelt is met o.a. druppelbevloeïng
veel meer mogelijk. Vóór de verwezenlijking
van het Deltaplan zou de gedachte aan zoet
water bij ons niet zijn opgekomen. Nu we ech
ter beschikken over een Grevelingenmeer en
straks een Zoommeer, liggen de kaarten an
ders. Wij agrariërs moeten in de besluitvor
ming ook recht van spreken hebben en blijven
hameren op de voordelen voor de landbouw bij
de aanwezigheid van zoet water. Aanvankelijk
zag het er ook goed uit, maar de invloed van
natuur- en milieugroepen hebben de moge
lijkheden sterk verkleind. Ik vind dat de over
heid de mogelijkheid moet onderzoeken om te
komen tot de realisering van een zoete Greve-
lingen en de effekten die dit zal hebben op de
landbouw. Momenteel is er wel een onderzoek
voor de visserij om de effekten te analyseren. Ik
vind dat op iets dergelijks ook de landbouw
recht heeft. Overigens is er maar weinig beslis
singsbevoegdheid. In '82/'83 zal er een beslis
sing genomen moeten worden, de Grevelingen
zoet of zout. Voor die tijd moet de landbouw
met een, let wel, gefundeerd oordeel over de
zaak komen. Het Zuidwesten raakt achterop,
het beschikbaar hebben van zoet water zal een
positieve bijdrage kunnen leveren naar verbe
tering, bovendien zal ook het nadelig effekt van
de zoute kwel door een zoete Grevelingen niet
over het hoofd gezien kunnen worden. Verder
moeten we niet vergeten dat een vast peil in d e
Grevelingen nu al droogtegevoeligheid op
sommige percelen heeft veroorzaakt. Infiltratie
met zoet water zou dit op kunnen heffen.
"V an de 39 ha akkergrond is het grootste ge
deelte pacht, en vijf ha zijn in eigendom, 't Is
zware, moeilijk bewerkbare grond, waarvan de
afslibbaarheidscijfers schommelen tussen de 25
en 45%. Het vreemde is dat sommige percelen
van 25% afslibbaar moeilijker werken dan an
deren met 45% afslibbaar. Dergelijke grond
vergt ook enorm veel trekkracht wat weer tot
uiting moet komen in de machines. Mijn
bouwplan ziet er nogal vast uit. Een vijfde deel
aardappels - een vijfde suikerbieten - een vijfde
graszaad en de resterende twee vijfde deel is
grotendeels wintertarwe met een plaatse voor
gemiddeld zo'n 2 ha uien. Aardappelen telen
op deze grond was vroeger een zeer moeilijke
zaak. Tegenwoordig kun je met veel oplet
tendheid echter wel tot een verantwoorde teelt
komen. Overigens is het ook zo dat men al
doende leert. Ik geef toe dat ik destijds in het
voorjaar wel eens te driftig het land in sprong,
met alle gevolgen van dien voor de struktuur
van de grond. Op dit bedrijf, misschien nog
meer dan elders, is het een kwestie van gedul
dig je tijd afwachten. Is die tijd er, dan ook
ineens flink doorpakken en proberen in zo'n
kort mogelijke tijd zoveel mogelijk af te wer
ken. Dan komt het er op aan datje goed bent
ingespannen.
Over dat laatste heb ik niet te klagen, want we
bundelen onze krachten met een paar van mijn
neefs in een gesubsidieerde samenwerkings
vorm. Daarmee bewerken we dan 110 ha en
gezamenlijk hebben we alle zaai, poot en rooi-
machines. De normale inspan die je als een
basis-inventaris kunt beschouwen hebben we
ieder apart. Dus de voorjaarsbewerking doet
ook ieder voor zich. Ik zou me niet meer voor
kunnen stellen, dat deze gezamenlijke inzet
met de grotere oogstmachines niet bestond.
Daarnaast ben ik ook nog lid van de werktui-
genkoöperatie van Noordgouwe, waarmee de
sproei- en stro-perswerkzaamheden worden
uitgevoerd, met daarnaast ook nog de gedeel
telijke verzorging van de bietenoogst.
In de samenwerking met mijn neefs worden
ook de mankrachten tijdens het oogstseizoen
gezamenlijk ingezet.
Zelf heb ik ook nog de beschikking over een
vaste kracht voor drie dagen per week. De
overige dagen is deze man werkzaam bij mijn
zwager.
Daar moet verandering in komen. Er moet zo
veel invloed op de markt zijn dat slechte kwa
liteit niet meer aan bod komt. Kwaliteit moet
ook herkenbaar zijn, nog veel te veel is een
aardappel een aardappel, 't Is hard voor die
genen die het met die kwaliteit nog niet zo
nauw nemen, maar 't is keihard nodig. Boven
dien wordt je er als teler ook toe gedwongen
meer op die kwaliteit te letten, 't Zou heel wat
gunstiger zijn als we met zijn allen wat meer
gingen letten op de kwaliteit en wat minder op
de hoeveelheid, 't Zou misschien het over-
schottenprobleem wat verlichten, terwijl door
een verminderd aanbod de prijs kan stijgen.
Een vijfde van de grond is beteeld met gras
zaad. Een gerichte specialisatie waarbij ik sa
menwerk met de firma van Engelen. Het is een
goed gewas dat bovendien sterk struktuurver-
beterend werkt, waarmee vooral hier de be
werkbaarheid van de grond wordt verbeterd.
Bovendien is graszaad aantrekkelijker dan de
teelt van gerst. Een intensief bouwplan heeft
ook zijn beperkingen, want hoe vaak komt het
niet voor dat de grond vreselijk wordt mishan
deld. Ik ben in 1960 met graszaad begonnen en
nu teel ik alleen nog Engels raaigras. Het dor
sen wordt in kombinatie gedaan met mijn
neefs. De wintertarwe wordt na het dorsen
rechtstreeks verkocht aan Cebeco Zuid-West.
Een groenbemesting vind ik erg belangrijk, al
leen ik zie de kombinatie van een streven naar
tien ton tarwe en een groenbemester als on
dervrucht niet zo zitten. Er moet heel wat aan
zo'n gewas gedaan worden wat betreft het
spuiten. Gelukkig komt zo'n spuitkombinatie
dan goed van pas. Daar zijn twee man in dienst
en zelf heb je aan de bespuiting nauwelijks iets
te doen.
Corry beaamt dat. 't Komt zelden voordat hij
om hulp roept. Nu moet ik toegeven dat ik er
ook weinig zin in heb. Ik ben boerin en dat
staat me niet tegen, maar dat neemt niet weg
dat ik graag een baan buitenshuis zou hebben.
Momenteel werk ik part-time in Zierikzee als
ziekenverzorgster en ik vind dat zoiets uitste
kend bevalt. Zowel Leo als ik zijn beiden nogal
eens weg. Natuurlijk bespreken we de zaken
van het bedrijf met elkaar, maar op een zeker
moment ben je daar over uitgepraat. Nu we
alletwee weg zijn hebben we elkaar ook veel te
vertellen over andere dingen dan het bedrijf.
Onze interesses liggen veel breder dan alleen
maar de boerderij. We gunnen onszelf ook
ieder jaar een fijne vakantie, dan gaan we met
het hele gezin zo'n dag of twaalf met de kara-
van op pad. Ook tussendoor zijn we wel eens
een weekendje weg. Er zijn mensen die nimmer
van het eiland afkwamen. We hebben dat ook
voor de ontsluiting van dit gebied al wel ge
daan. Bovendien werd je in '44/'45 en in '53
door de wateroverlast wel gedwongen je streek
te verlaten.
zingen gemeenteraadslid geworden en alsof dat
niet genoeg was ook meteen wethouder. Het
wonderlijke is dat de andere wethouderspost in
Zierikzee ook door een landbouwer wordt in
genomen. Ik moet nog een beetje afwachten
hoeveel werk deze funktie met zich meebrengt,
maar nu zie ik al dat het niet weinig is. Daar
naast ben ik dus sinds het vertrek van Ad
Doeleman kringvoorzitter geworden. We heb
ben een prima kringbestuur, de gemiddelde
leeftijd is 42 jaar en dat kun je jong noemen.
Dat is ook terug te vinden in de vergadersfeer
die ontspannen, open en altijd erg konstruktief
is en waarbij iedereen zijn mond opendoet.
Voordat bijv. de hoofdbestuursvergadering
plaatsvindt praat je de agenda door en later
verwoord je dan die mening weer in het
hoofdbestuur.
Een goede gang van zaken. Toch komt er van
die mening van het individuele hoofdbe
stuurslid weinig naar buiten in de verslagge
ving in het landbouwblad. Ik zou er voor willen
pleiten dat die verslaggeving meer nadruk legt
op de mening van de kringen, zodat een besluit
over een bepaalde zaak wat genuanceerder
naar voren komt.
eo is sinds de laatste gemeenteraadsverkie
De rekreatie heeft ook positieve kanten, vooral
voor de mensen in de "Westhoek" van Schou
wen. Ze hebben er een bron van inkomen bij
gekregen toen bleek dat de fruitteelt daar wei
nig kans van slagen had.
In de boerenstand vindt misschien direkt geen
verarming plaats, maar wel een verslechtering
van de liquiditeitspositie. De financiële rek is
eruit, want zodra er iets opdoet zijn er al direkt
liquiditeitsmoeilijkheden. Bij slechte prijzen en
steeds hogere kosten zijn er problemen omdat
bij een goed financieel jaar het inkomen zoveel
afgeroomd wordt dat er geen reserve gevormd
kan worden.
Wanneer Van der Stee dan zegt dat de kosten
stijging gering is en een prijsverhoging niet
nodig, dan zou je duivels worden. Een grote
zelfrijdende bietenrooier kost vergeleken met
vier jaar geleden nu zo'n 80.000 gulden meer,
ruim 10% verhoging per jaar. 't Zelfde geldt
voor veie andere zaken, zegt daar dan iemand
dat er geen kostenstijgingen zijn?
maart 1979
1 1
